هم‌سنجی اثربخشی رویکردهای تلفیقی هیجان‌مدار-گاتمن و راهبردی-راه‌حل‌محور بر بازیابی صمیمیت زناشویی در زوجین متقاضی طلاق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روانشناسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران

2 گروه روانشناسی، دانشگاه لرستان، لرستان، خرم‌آباد، ایران (نویسنده مسئول)Email:sadeghi.m@lu.ac.ir

3 گروه رفتار حرکتی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران

چکیده

در بررسی علت طلاق توجه به علل فردی و روانشناختی از جمله صمیمیت از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. هدف پژوهش حاضر هم­سنجی اثربخشی رویکردهای تلفیقی هیجان­مدار-گاتمن و راهبردی-راه­حل­محور بر بازیابی صمیمیت در زوجین متقاضی طلاق بود. در این پژوهش از طرح آزمایشی تک­آزمودنی از نوع خط پایه چندگانه، استفاده شد. جامعه آماری شامل کلیه زوج­های متقاضی طلاق مراجعه­کننده به کلینیک­های روان­شناسی و مشاوره­ای شهر پلدختر بود. در بین جامعه آماری شش زوج (12 نفر) متقاضی طلاق به­عنوان نمونه آماری با روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب شدند. درمان با رویکردهای تلفیقی هیجان­مدار-گاتمن و راهبردی-راه­حل­محور در سه مرحله خط پایه، مداخله و پیگیری انجام شد و زوج­ها به پرسشنامه واکر و تامپسون (1983) پاسخ دادند. داده­ها به­روش ترسیم دیداری، شاخص تغییر پایا (RCI) و فرمول درصد بهبودی تحلیل شدند. نتایج نشان داد که هر دو رویکرد بر هدف­های درمان تأثیر داشته­اند، اما رویکرد تلفیقی هیجان­مدار-گاتمن در رسیدن به هدف­های درمان مـعنادارتر و موفق­تر بوده است. بنابر این، نتیجه گرفته مـی­شود که برای بازیابی و افـزایش صمیمیت در زوجـین متقاضی طلاق، مـی­توان از رویکرد تلفیقی هیجان­مدار-گاتمن در جلسات درمانی و مشاوره­ای استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparing the Effectiveness of Integrated Gottman-Emotional Focused and Strategic-Solution Focused Approaches in Marital Intimacy among Couples Applying for Divorce

نویسندگان [English]

  • Hossein Shahmoradi 1
  • Massoud Sadeghi 2
  • Kourosh Goodarzi 1
  • Mehdi Roozbehani 3
1 Department of Psychology, Borujerd Branch,Islamic Azad University, Borujerd, Iran
2 Department of Psychology, Khorramabad Branch, Lorestan University, Khorramabad, Iran (Corresponding Author), Email:sadeghi.m@lu.ac.ir
3 Department of Motor behavior, Borujerd Branch, Islamic Azad University, Borujerd, Iran

منابع

آجلی لاهیجی، ل؛ بشارت، م.ع. (1396). تأثیر شرکت در برنامه روان­آموزشگری مبتنی بر روی­­آورد سیستمی-رفتاری گاتمن در سازش­یافتگی زوجی و احساس­های مثبت زوجین. آسیب­شناسی، مشاوره و غنی­سازی خانواده، 3(1)، 20-1.
آرین­فر، ن. و اعتمادی، ع. (1395). مقایسه اثربخشی زوج درمانی یکپارچه­نگر بر صمیمیت زناشویی زوجین آسیب دیده از خیانت همسر، مجله پژوهش­های مشاوره، 15 (59)، 27-1.
آیات قرآن کریم.
امانی، ر. (1391). مقایسۀ اثربخشی زوج­درمانی هیجان­مدار، شناختی-رفتاری و تلفیقی شناختی-رفتاری-هیجانی بر سیر تغییر رضایت­مندی زناشویی زوجین و افسردگی زنان شهر همدان، رساله دکتری رشته­ مشاوره خانواده.
ایمانی، م. (1391). بررسی کارآیی رفتار‌درمانی مبتنی بر پذیرش و زوج‌درمانی رفتاری یکپارچه‌نگر در کاهش آشفتگی زناشویی و علائم اختلال اضطراب فراگیر زنان شهرستان ماهشهر. رساله دکتری مشاوره.
برنشتاین، ف. و برنشتاین، م. (1384). زناشویی­درمانی از دیدگاه رفتاری ارتباطی (ترجمه­ ح.پورعابدی­نایینی و  غ.ر.منشئ)، تهران: انتشارات رشد.
بشارت، م.ع. (1391). رابطه ترس از صمیمیت و رضایت زناشویی در نمونه‌ای از زوجین ایرانی: نقش تعدیل کننده سبک‌های دلبستگی. دوفصلنامه مشاوره کاربردی، 1 (2)، 1-18.
بهاری، ف. و بهرامی، ا. (1394). مقایسه اثربخشی رویکرد راه­حل-مدار با استراتژیک به شیوه گروهی بر میزان خودکارآمدی دانش­آموزان دوره راهنمایی، فصلنامه تعلیم و تربیت، 126، 149-131 .
پناهی، م.؛ کاظمی­جمارانی، ش.؛ عنایت­پورشهر؛ بابکی، م. و رستمی، م. (1396). اثربخشی زوج­درمانی رفتاری-تلفیقی برکاهش دل­زدگی زناشویی و ترس از صمیمیت زوج­ها، فصلنامه روان­شناسی­کاربردی، 3(43)، 392-373­.
حسینی، ط.؛ امیری مجد، م. و قمری، م. (1392). اثربخشی مشاوره گروهی به شیوه راه­حل­مدار (SFT) در افزایش صمیمیت زناشویی زنان، فصلنامه سلامت خانواده دانشکده علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری، 1(4)، 58-52­.
حسینی، ب. (1390). مقایسۀ اثربخشی درمان هیجان­محور و راه­حل محور بر بهبود مؤلفه­های صمیمیت و سازگاری زناشویی زوجین و و ساختن مدل پیشنهادی، رساله دکتری.
خجسته­مهر، ر؛ احمدی قوزلوجه، ا؛ سودانی، م؛ شیرالی­نیا، خ (1394). اثربخشی مشاوره زناشویی تلفیقی کوتاه­مدت بر صمیمیت عاطفی و کیفیت زناشویی زوجین، مجله روان­شناسی معاصر، (2)10، 40-29­.
جسته­مهر، ر؛ محمدی،ر؛ سودانی، م؛ عباس­پور، ذ (1397). تجربه زیسته فداکاری در ازدواج­های پایدار (یک مطالعه پدیدارشناسی توصیفی روان­ شناسانه)، مجله پژوهش­های مشاوره، شماره 65، 185-150­.
داودی، ز.؛ اعتمادی، ع.؛ بهرامی، ف. و شاه­سیاه، م. (1391). تاثیر رویکرد زوج­درمانی کوتاه­مدت راه­حل­محور بر سازگاری زناشویی در زنان و مردان مستعد طلاق شهر اصفهان، مجله اصول بهداشت روانی، 14(3)، 19-9.
دشت­بزرگی، ز.؛ عسگری، م. و عسگری، پ. (1396).اثربخشی آموزش شفقت خود بر میل به طلاق و نگرش­های صمیمیانۀ زنان متأهل مراجعه­کننده به مرکز مشاوره خانواده، مجله دانش و پژوهش در روان­شناسی کاربردی، 18، 1، 45-38­.
رجایی، آ. (1394). بررسی اثربخشی زوج­درمانی به روش گاتمن بر کاهش طلاق عاطفی، بهبود روابط کلامی- غیرکلامی و تحریف­های شناختی بین فردی زوج­های متعارض. پایان­نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی. دانشگاه فردوسی مشهد.
رنجبری، م. (1392). مقایسه اثربخشی زوج­درمانی هیجان­محور (EFCT) و راه­حل­محور (SFCT) بر شادمانی و نگرش­های ارتباطی ناکارآمد زناشویی، رساله دکتری.
زارعی، ا.؛ برومند، ر.؛ صادقی­فرد، م.؛ نجارپوریان، س. و عسگری، م. (1397). مقایسه اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر نظریه انتخاب و نظریه گاتمن بر افزایش صمیمیت زناشویی و کاهش تعارضات زناشویی در زنان متأهل، مجله روان­شناسی اجتماعی، 13، 48، 44-33.
زارعی­محمودآبادی، ح (1396). اثربخشی آموزش زوج­درمانی مثبت­نگر بر صمیمیت زناشویی و امید به زندگی زنان، دو ماهنامه دانشکده بهداشت یزد، 16، 2، شماره مسلسل: 62.
سازمان ثبت احوال کشور (1394، 1395، 1396).
شاکرمی، م.؛ داورنیا، ر.؛ زهراکار، ک.؛ طلائیان، ر. (1394). اثربخشی زوج­درمانی گروهی کوتاه­مدت راه­حل­محور بر بهبود کیفیت روابط زناشویی زنان، مجله علوم­پزشکی رازی، 22(131)، 13-1­.
صادقی، م.؛ احمدی، س.؛ بهرامی، ف.؛ اعتمادی، ع. و پورسید، س. (1392). بررسی تأثیر آموزش به شیوۀ تحلیل رفتار متقابل بر سبک­های عشق­ورزی زوجین، مجله پژوهش­های علوم شناختی و رفتاری، (2)3، 84-71 .
عبادی راد، س.م. و کریمی­نژاد، ک. (1396).اثربخشی زوج­درمانی شناختی-سیستمی گاتمنی بر تعهد زناشویی زوجین شهر مشهد. مجله آسیب­شناسی، مشاوره و غنی­سازی خانواده،3(1)، 92-75 .
عباس­پور، ذ. (1391). اثربخشی درمان­های شناختی رفتاری خانواده- محور و راه­حل- محور بر افکار خودکشی­گرایانه، علائم افسردگی، پیوستگی ­و انطباق­پذیری خانوادگی اقدام­کنندگان به خودکشی. رساله دکتری مشاوره.
فتوحی، س.؛ میکائیلی، ن.؛ عطادخت، ا. و حاجلو، ن. (1397). مقایسه اثربخشی زوج­درمانی مبتنی بر فراهیجان بازوج­درمانی روایتی بر سازگاری و دلزدگی زناشویی زوجین متعارض، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان­درمانی دانشگاه علامه طباطبائی، 9، 34، 101-77 .
خاکی، ا.؛ فـرحبخش، ک.؛ مـعتمدی، ع.؛ اسمعیلی، م. و سلیمی بجستانی، ح. (1396). تـدوین مـدل آموزش زوج­درمانی بوم­شناختی چندبعدی به مشاوران مراکز مداخله در بحران سازمان بهزیستی (مطالعه کیفی با تمرکز بر کاهش میل به طلاق و تعارضات زناشویی)، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان­درمانی دانشگاه علامه طباطبائی، 8 (30)، 56-25.
قاسمی، ز.؛ میرزانیا، ز. و حیاتی، م. (1397). اثربخشی برنامه روان­آموزشگری مبتنی بر روی­­آورد سیستمی-رفتاری گاتمن بردلزدگی زناشویی و باورهای ارتباطی غیرمنطقی زنان متأهل بانگرش به خیانت زناشویی، مجله  پیشرفت­های نوین در علوم رفتاری، 3، 21، 18-1 .
قدسی، م.؛ برآبادی، ح. و حیدرنیا، ا. (1397). اثربخشی روایت­درمانی بر کاهش گرایش به طلاق و مؤلفه­های آن در زنان با ازدواج زودهنگام، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان­درمانی دانشگاه علامه طباطبائی، 9، 33، 98-73 .
کریمیان، ن. (1396). بررسی و مقایسه اثربخشی زوج­درمانی رفتاری­التقاطی و درمان تصمیم­گیری مجدد بر تعدیل طرح­واره­های ناسازگار اولیه، تعهد زناشویی و آشفتگی زناشویی زوجین متعارض سنندج، رساله دکتری رشته مشاوره خانواده.
کوئیک، الن ک. (1395). روان­درمانی راهبردی راه­حل­مدار. شاهمرادی، س.؛ صادقی، م؛ فاتحی­زاده، م.؛ میرنیام، ل. تهران: ساوالان (2008).
گال، م.؛ بورگ، و؛ گال، ج. (1396). روش­های تحقیق کمی و کیفی در علوم­تربیتی و روان­شناسی. نصر، احمدرضا و همکاران (1396).
گورمن، الن اس. (1393). راهنمای بالینی زوج­درمانی. امانی، ر.؛ مجذوبی، م؛ سپهری­فر، ص.. همدان: مرکز نشر دانشگاهی بوعلی­سینا (2005).
محمدی، م.؛ زهراکار، ک.؛ جهانگیری، ج.؛ داورنیا، ر.؛ شاکرمی، م. و مرشدی، م. (1396). بررسی کارآیی مداخله آموزشی مبتنی بر مدل گاتمن بر صمیمیت زناشویی زنان. نشریه سلامت و بهداشت اردبیل، 8، 1، 84-74 .
مدنی، ی.؛ هاشمی­گلپایگانی، ف. و غلامعلی­لواسانی، م. (1396). ارائه مدل تلفیقی رویکرد هیجان­مدار و گاتمن و اثربخشی آن بر احساس تنهایی زنان متأهل. مجله پژوهش­های مشاوره، 16(62)، 98-80 .
نظری، ع.م.؛ رسـولی، م.؛ داورنیا، ر؛ حسینی، ا.؛ و بابایی­گرمخانی، م. (1394). اثربخشی درمان کوتاه­مدت راه­حل­محور بر فرسودگی زناشویی و میل به طلاق در زنان متأهل، نشریه روان­پرستاری، 3(3)، 52-41 .
هاروی، م. (2005). راهنمای زوج­درمانی. ترجمه احمدی، خ.؛ اخوی، ز. و رحیمی، ع. (1395). تهران: دانژه.
Bartholomew, K., (1990). Avoidance of intimacy: An attachment perspective. Journal of Social and Personal Relationship, 7, 147-178.
Bond, C., Woods, K., Humphrey, N., Symes, W., & Green, L. (2013). Practitioner review: The effectiveness of solution focused brief therapy with children and families: A systematic and critical evaluation of the literature  from 1990-2010. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 54(7), 707-723.
Bradley, Brent., Furrow James (2013). Emotionally Focused Couple Therapy for Dummies. John Wiley & Sons Canada, Ltd., p 1 .
Dalgleish, TL., Johnson, SM., Burgess Moser, M., Wiebe, SA., Tasca, GA. )2014). Predicting Key Change Events in Emotionally Focused Couple Therapy. Journal of marital and family therapy.
Davarniya, R., Zahrakar, K., Nazari, AM. (2018). The effectiveness of brief solution-focused couple therapy (BSFCT) on reducing couple burnout. Journal of Research & Health Social Development & Health Promotion Research Center, Vol. 8, No. 2, Pages: 123-131.
David, P. (2015). Wedding the Gottman and Johnson Approaches into an Integrated Model of Couple Therapy. The Family Journal: Counseling and Therapy for Couples and Families, Vol. 23(4), 336- 345.
De Castro, S., Guterman, JT. (2008). Solution-focused therapy for families coping with suicide. Journal of Marital and Family Therapy; 34,1, 93–106.
Descutner, C.J., & Thelen, M.H. (1991). Development and validation of a fear of intimacy scale. Psychologi-cal Assessment, 3(2): 218-225.
Duba, J.D., Hughey, A.W., Lara, T., & Burke, M.G. (2012). Areas of marital dissatisfaction among long-term couples, Adultspan Journal, 11,39-54
Ellen, K. Quick. (2012). Core Competencies in the Solution- Focused and Strategic Therapies Becoming a Highly Competent Solution-Focused and Strategic Therapist. Routledge Taylor & Francis Group. New York London.
Fiske, H. (2002). Applications of solution-focused Brief Therapy in Suicide Prevention, 2(3), 185-197.
Gottman, J. & Gottman, J. (2017).The Natural Principles of Love. J of Family Theory & Review, 9(1),7–26.
Gottman, J.M. (1999). The marriage clinic: A scientifically based marital therapy. New York: W.W. Norton & Company.
Gottman, J.M., & Gottmann, J. S. (2008). Gottman method couple therapy. In A.S.
Gottman, J., & Silver, N. (2012). What makes love last? How to build trust and avoid betrayal. Simon and  Schuster.
Gottman, J., Swanson, C., Swanson, K.A. (2000). General Systems Theory of Marriage: Nonlinear Difference Equation Modeling of Marital Interaction. Pers Soc Psychol Rev, (4)6, 40-326.
Greenberg, L., Warwar, S., Malcolm, W. (2010). Emotion-focused couples therapy and the facilitation of forgiveness. J Marital Fam Ther; 36(1):28-42.
 Halford, W.K. & Snyder, D.K. (2012). Universal processes and common factors in couple therapy and relationship education. Behavior Therapy, 43, 1-12.
Havasi, N., Zahrakar, K., MohsenZadeh, F. (2018).A Study on Efficacy of Gottman Marital Therapy as a Group Method in Reduction of Marital Burnout. Journal of Fundamentals of Mental Health, 20(1),  15-25.
Jenny Steele, J. (1997). Applying an integration of solution focused therapy and Family of origin therapy models in working with couples. [Dissertation]. University of Manitoba Winnipeg, Manitoba.
Johnson, SM. (2010). The practice of emotionally focused couple therapy. Translated by Bahrami F, Azarian Z, Etemadi O. 2nd ed. Tehran: Danzheh Press, 257-259.
Johnson, S., Zuccarini, D. (2010). Integrating sex and attachment in emotionally focused couple therapy. Journal of Marital and Family Therapy, 36(4), 431-445.
Johnson, S.M. (2003). The Revolution in couple therapy: A practitioner-scientist perspective. Journal of Marital and Family Therapy, 29(3), 365-384.
Johnson, S.M. (2004). The practice of emotionally focused couple therapy (2ndEd). New York, NY: Brunner-Routledge.
Johnson, S.M. (2007). The contribution of Emotionally Focused Couple Therapy. Journal of Contemporary Psychotherapy, 37, 47-52.
Johnson, S. (2008). Hold me tight: Seven conversations for a lifetime of love. New York, NY: Little, Brown.
Johnson, S.M., & Greenburg, L.S. (1994). The heart of the matter: Perspectives on emotion in marital therapy. New York, NY: Brunner/Mazel.
L’Abate, L., Cusinato, M., Eleonora, M., Colesso, W. & Scilletta, C. (2010). Model: Intimacy Relational. Competence Theory; 5: 223-230.
Laurenceau, J.P., Barrett, L.F., & Rovine, M.J. (2005). The interpersonal process model of intimacy in marriage: A daily-diary and multilevel modeling approach. Journal of Family psychology, 19(2), 314-323.
Lebow, J. (1997). The integrative revolution in couple and family therapy. Family Process, 36(1), 1-17.
Lethem, J. (2002). Brief solution focused therapy. Child and Adolescent Mental Health; 7: 189- 192.
Madani, Y., Hashemi Golpayegani, F., Gholamali Lavasani, M. (2017). Proposing an integrated model of emotional focused approach and Gottman model and its effectiveness on quality of marital relationship in married women. Applied Psychological Research Quarterly, 7(4), 73-88.
Mahromi, F. (2013). [Study effectiveness of Gottman couple therapy method on patterns and relational beliefs of conflicting couples]. MS. Dissertation. Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad, (Persian).
Marc, F., Zola, M. ED. (2007). Beyond infidelity-related impasse: an integrated, systemic approach to couples therapy. Journal of Systemic Therapies, 26, 2, 25-41.
Meunier, V. (2013). How I Integrate Gottman Method Therapy and Susan Johnson’s Emotionally Focused Therapy in My Work with Couples. https://www.gottman.com/blog/featured-blogger- vagdevi-meunier-psyd.
Montesi, JL., Conner, BT., Gordon, EA., Fauber, RL., Kim, KH., & Heimberg, E. (2013). On the Relationship among Social Anxiety, Intimacy, Sexual Communication, and Sexual Satisfaction in Young Couples. Archives of Sexual Behavior. 42(1), 81–91.
Neil Weissman, Sonja V., Batten, Kathryn D., Rheem, Stephanie A., Wiebe, Rebecca M., Pasillas, Wendy Potts, Melissa Barone, Clayton, H., Brown & Lisa B., Dixon. (2017). The Effectiveness of Emotionally Focused Couples Therapy with Veterans with PTSD: A Pilot Study. Journal of Couple & Relationship Therapy, 1-17.
Nelson T. (2001). Solution focused couplegroup. Journal of Systemic Therapies; 5: 4-2.
Ng KM, Parikh S, Guo L. (2012). Integrative Solution-Focused Brief Therapy with a Chinese Femal College Student Dealing with Relationship Loss: International Journal for the Advancements of Counseling, online First; 5(4): 68-90.
Odell, M., Butler, TJ., Dielman, MB. (2005). An exploratory study ofclientsexperiences oftherapeuticalliance and outcome in solution-focused maritaltherapy. Journal of Couple&Relationship Therapy; 4 (1):1-20.
Phillips, T.M., Wilmoth, J.D., Wall, S.K., Peterson, D.J., Buckley, R., & Phillips, L.E. (2013). Recollected parental care and fear of intimacy in emerging adults. The Family Journal, 21(3): 335-341.
Pielage, S., Luteinjin, F; & Arrindell, W. (2005). Adult attachment, intimacy and psychological distress in a clinical and community sample. Clinical Psychology and Psychotherapy, 12, 455-464.
Pichot, T. (2007). Looking beyond depression. In T.S. Nelson & F.N. Thomas (Eds.), Handbook of solution focused brief therapy: Clinical applications. New York, NY: Haworth, 117-124.
Radohl, T. (2011). Incorporating family into the formula: Family-directed  structural therapy for children with serious emotional disturbance, Child and Family Social Work, 16, 137-127.
Randall, C. Wyatt. (1998). An Interview with John Gottman.
Siegel, J. (1992). Repairing intimacy: An object relations approach to couples therapy. New York: Aronson.
Snyder, D.K., Castellani, A.M., & Whisman, M.A. (2006). Current status and future directions in couple therapy. Annu. Rev. Psychol., 57, 317-344.
Sobral, M.P., Teixeira, C.P., & Costa, M.E. (2015). Who can give me satisfaction? Partner matching in fear of intimacy and relationship satisfaction. The Family Journal, 23(3): 247-253.
Szapocznik, J; Zarate, M; Duff, J; Muir, J. (2013). Brief Strategic Family Therapy: Engaging Drug Using/Problem Behavior Adolescents and their Families into Treatment, Soc Work Public Health. 28(0), 206–223.
Walker, A.J. and Thompson, L. (1983). Intimacy and intergenerational aid and contact among mothers and daughters. Journal of Marriage and the Family, 45, 841-849.
Wendy, K. Killam and Bill Weber. (2013). The Effectiveness of Brief Strategic Family Therapy with At-Risk African American Adolescents. Counseling.org/library, 703-823.
Wiebe, S.A. Johnson, S.M. Burgess Moser, M. Dalgleish, T.L. Tasca, G.A. (2017). Predicting Follow up Outcomes in Emotionally Focused Couple Therapy: The Role of Change.
Wiebe, S.A., &Johnson, S.M. (2016). A Review of the Research in Emotionally Focused Therapy for Couples. Family Process, X, 1-18.
Worthington, E.L. (1998). Dimensions of forgiveness. Radnor: Templeton Foundation Press.
Yoo, H., Bartle-Haring, S., Day, R.D., & Gangamma, R. (2014). Couple communication, emotional and sexual intimacy, and relationship satisfaction. Jex Marital Ther. 40(4): 275-93.