اثربخشی مداخله مبتنی بر روانشناسی مثبت‌نگر بر سرسختی‌روانشناختی و استرس ادراک‌شده زنان دارای همسر معتاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه روانشناسی و علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه خاتم، تهران، ایران Email:m.niknam@khatam.ac.ir

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی مداخله مبتنی بر روانشناسی مثبت­نگر بر سرسختی ‌روانشناختی و استرس ادراک شده زنان دارای همسر معتاد بود. در یک پژوهش نیمه­آزمایشی 30 زن دارای همسر معتاد با روش نمونه­گیری هدفمند انتخاب شدند و به­طور تصادفی در گروه­های آزمایش (15 نفر) و گواه (15 نفر) تقسیم شدند. برای گروه آزمایشی 10 جلسه دو ساعتی مداخله مبتنی بر روانشناسی مثبت­­نگر در 10 هفته برگزار شد و  گروه گواه در طول این مدت هیچ­گونه مداخله روانشناختی دریافت نکردند. شرکت­کننده­ها توسط مقیاس سرسختی‌روانشناختی کوباسا (1982) و مقیاس استرس ادراک شده کوهن، کامارک و مرملستین (1983) ارزیابی شدند. برای تحلیل داده‌ها از تحلیل کوواریانس (آنکووا) استفاده شد. یافته‌ها نشان دادکه تفاوت معناداری بین دوگروه در سرسختی‌روانشناختی و استرس ادراک شده در مرحله پس­آزمون وجود دارد. نتایج نشان داد که آموزش مبتنی بر روانشناسی مثبت­نگر بر سرسختی‌روانشناختی و استرس ادراک شده زنان دارای همسر معتاد مؤثر است. بنابراین، می‌توان از روانشناسی مثبت­نگر به­عنوان یکی از روش­های کمک به زنان دارای همسر معتاد برای کاهش استرس و افزایش سرسختی ‌روانشناختی استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness Intervention Based on Positive Psychology on Perceived Stress and Hardiness on Women with Addicted Spouse

نویسنده [English]

  • Mandana Niknam
Ph.D, Assistant Professor, Department of Psychology& Education, Faculty of humanities, Khatam University, Tehran, Iran
منابع
بشارت، م. ع. (1388). رابطه بین سخت کوشی و مشکلات بین شخصی، مطالعات روانشناختی، 5 (4)،  105- 85.
پسندیده، م. و شاکری، ا. (1394) بررسی سرسختی روانشناختی و تعادل عاطفه در بیماران کرونر قلبی. ارایه شده در دومین کنفرانس بین­المللی پژوهش در علوم اجتماعی و رفتاری، تهران.
جباری، م. شهیدی، ش. و موتابی، ف. (1393). اثربخشی مداخله مثبت‌نگر گروهی در کاهش نگرش‌های ناکارآمد و افزایش میزان شادکامی دختران نوجوان. مجله روانشناسی بالینی، 6(22)، 48-65.
حمید، ن. (1389). رابطه میان سخت رویی روان شناختی، رضـایت از زنـدگی و امیـد بـه عملکـرد تحصیلی دانش آموزان دختر پیش دانشگاهی،  فصلنامه روانشناسی کاربردی، 4 (16)، 101-116.
خسروی، م. (1382). ب‍ررس‍ی‌ ع‍وام‍ل‌ اس‍ت‍رس‌‌زای‌ ش‍غ‍ل‍ی‌ ک‍ت‍اب‍داران‌ ش‍اغ‍ل‌ در ک‍ت‍اب‍خ‍ان‍ه‌‌ه‍ای‌ دان‍ش‍گ‍اه‍ی‌ وزارت‌ ع‍ل‍وم‌، ت‍ح‍ق‍ی‍ق‍ات‌، و ف‍ن‍اوری‌ ش‍ه‍ر ت‍ه‍ران‌ از دی‍دگ‍اه‌ آن‍ان. تهران: پژوهشگاه اطلاع‍ات‌ و م‍دارک‌ ع‍ل‍م‍ی‌ ای‍ران‌.
رفیعی، ح. فتحیف ل. نوری، ر. اکبریان، م. نارنجی­ها، ه. کاردوانی، ر. و ساداتی، ا. (1393). بررسی عوارض و تبعات اعتیاد همسر از طریق مقایسه زنان عادی و زنان دارای همسر معتاد. مطالعات اجتماعی و روانشناختی زنان، 12(2)،171-194
سهرابی اسمرود، ف. و جعفری روشن، ف. (1395). اثربخشی رواندرمانی گروهی مثبت­نگر بر تاب­آوری، شادکامی و سلامت عمومی زنان دارای همسر وابسته به مواد مخدر، پژوهشنامه روانشناسی مثبت، 2(1)، 30-46.
صبری نظرزاده، راشین؛ عبدخدایی، محمدسعید زهرا و طیبی (1391). رابطه علی بین احساس انسجام، سخت کوشی روانشناختی، راهبردهای مقابله با استرس و سلامت روان. پژوهش در سلامت روانشناختی، دوره (6)، شماره (1)، 26-35.
‌علوی هراتی، ف. نیکنام، م. و حسینیان، س. (1397). تأثیرآموزش مبتنی بر روانشناسی مثبت نگر بر سخت رویی و تعادل عاطفه مادران کودکان مبتلا به اختلال بیش­فعالی– نقص توجه. توانمندسازی کودکان استثنایی، 9 (27). 61-73.
غلامی، ع. و بشلیده، ک. (1390) اثربخشی معنویت درمانی بر سلامت ثروان زنان مطلقه. فصلنامه مشاوره و روان­درمانی، 3، 331-348.
کردمیرزا نیکوزاده، ع. (1390 ).مقایسه اثربخشی برنامه مداخله مبتنی بر روانشناسی مثبت‌نگر و گروه درمانی آدلری در ارتقای تاب‌آوری افراد وابسته به مواد. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان­درمانی، 2 (5)، 5-28.
محمدخانی، پ. (1388). ابعادمشکلات شخصی- ارتباطی زنان دارای همسر معتاد: چشم اندازی به برنامه توانبخشی همسران مبتلایان به اعتیاد. فصلنامه اعتیادپژوهی سوءمصرف مواد، 3(9)، 29-48.
مظلوم، ر. دربان، ف. واقعی، س. مدرس غروی، م. لطف آبادی، م. و شاد، م. (1390). بررسی تأثیر برنامه ایمن­سازی در برابر استرس ادراک شده پرستاران شاغل در بخش روان. فصلنامه مراقبت مبتنی بر شواهد، 2 (2)35-44.
نادری، ف. افتخار، ز. آملازاده، ص. (1388). رابطه ویژگی­های شخصیتی و روابط صمیمی همسر با دلزدگی زناشویی در همسران معتادان مرد اهواز، فصلنامه یافته­های نو در روانشناسی، 4(11)، 61-78.
ناعمی، ع. م. (1394). بررسی اثربخشی آموزش خانواده محور بر سلامت روان و تاب­آوری زنان دارای همسر معتاد (مطالعه موردی: سبزوار)، زن در توسعه و سیاست 1، 41-52.
Anderson, D.M., Bekhet A.K., &Garnier-Villarrea M. (2018).  Mediating Effects of Positive Thinking and Social Support on Suicide Resilience, Western Journal of Nursing Research, [serial online].
Antoine, P., Dauvier, B., Andreotti, E., Congard, A., (2018). Individual differences in the effects of a positive psychology intervention: applied psychology. Personal. Individ. Differ. 122, 140–147.
Botvin, G.J., Griffin. k.w., & Willims, M. (2001). Drug Abuse prevention among minority adolescent: Posttest and one year follow up of a school based prevention intervention. Prevention Science, 2: 101-130.
Cassidy T. (1999). Stress, cognition and health: Psychology Press: P145-170.
Cohen, S., & Williamson, G.M. (1991). Stress and infectious disease in humans. Psychological Bulletin, 109(1), 5-24.
Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior, 24, 385-396
Corno, G., Etchemendy, E., Espinoza, M., Herrero, R., Molinari, G., Carrillo, A., Drossaert, C., Baños, R.M., (2018). Effect of a web-based positive psychology intervention on prenatal well-being: A case series study, Women and Birth, 31, 1. 1-8.
Doyle CE. (2003). Work and organizational psychology: An introduction with attitude: Psychology Press, Taylor & Francis Group, P106-111.
Duckworth, A.L., & Steen, T.A., & Seligman, M.E.P. (2005). Positive psychology in Clinical Practice. Annual Review of Clinical psychology, 1, 629- 651.
Florian V., Mikulincer M., Taubman O. (1995). Does hardiness contribute to mental health during a stressful real-life situation? The roles of appraisal and copingJ. Pers. Soc. Psychol. 68 687–695. 10.1037/0022-3514.68.4.687.
Forgeard, M.J.C. & Seligman, M.E.P. (2012.) Seeing the Glass Half Full: A Revieww of the Causes and Consequences of Optimism. Pratiques Psychologiques, 18, 107-120.
Frydenberg, E. (2017). Coping and the Challenge of Resilience, Springer International Publishing, 1-12.
Goble, SL., Haidt, J. (2005). What (and why) is positive psychology? Review of general psychology. Review of General Psychology, 9, 103–110.
Görges, F., Oehler C., von Hirschhausen E., Hegerl U., Rummel-Kluge C. (2018). GET.HAPPY - Acceptance of an internet-based self-management positive psychology intervention for adult primary care patients with mild and moderate depression or dysthymia: A pilot study, Internet Interventions, 12, 4, 49-52.
Hou, W.K. & Ng, S.M. (2014). Emotion-focused Positive Rumination and Relationship Satisfaction aas the Underlying Mechanisms between Resilience and Psychiatric Symptoms. Personality and Individual Differences, 71, 159-164.
Jamal, Y. (2017). Coping Strategies as a Mediator of Hardiness and Stress among Rescue Workers, Studies on Ethno-Medicine, 11:3, 201-208.
Joseph, S., Wood, A. (2010). Assessment of positive functioning in clinical psychology: theoretical and practical issues. Clinical psychology review, 30, 830-838.
 Khazaei, F., Khazaei, O., & Ghanbari, B. (2017). Positive psychology interventions for internet addiction treatment,Computers in Human Behavior, 72, 304- 311.
Kishor, M., Lakshmi, V., & Pandit, R. (2013). Psychiatric morbidity and marital satisfaction among spouses of men with alcohol dependence, Indian J Psychiatry. 11(1), 161–161.
Kobasa, S.C. (1979). Stressful life events, personality, and health: An inquiry into hardiness. Journal of Personality and Social Psychology, 37, 1-11.
Kobasa, S.C., Maddi, S.R., & Zola, M.A. (1983). Type A and hardiness. Journal of Behavioral Medicine, 6, 41 -51.
Kobasa, S.C, Maddi, S.R, & Kahn, S, (1982).Hardiness and health: A prospective study. Journal of Personality and Social Psychology, 42, 168-177.
Layous, K., Lee, H., Choi, I., & Lyubomirsky, S. (2014). Culture matters when designing a successful happiness-increasing activity: A comparison of the United States and South Korea. Journal of Cross-Cultural Psychology, 44(8), 1294–1303.
Lazarus, R.S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Speinger.
Naseem, Z. & Khalid, R. (2010). Positive Thinking in Coping with Stress and Health outcomes: Literature Review, Journal of Research and Reflections in Education, 4(1), 42-61.
Pictet, A., Coughtrey, A.E., Mathews, A., & Holmes, E.A. (2011). Fishing for Happiness the Effects of Generating Positive Imagery on Mood and Behaviour. Behaviour Research and Therapy, 49, 855-891.
Rahimpour R., Khankeh, H., Fallahi Khoshknab, M., Farhoodian, A., & Farzi, M. (1101). The Evaluation of Marital Adjustment among the Addicts in Isfahan NA Groups and Their Couples. Iranian Rehabilitation Journal, 01(01), 1- 01.
Rashid, T. (2008). Positive psychotherapy in lopez, S.J. (ED) positive psychology: exploring the poblishing company best in people. West port, CT .green wood.
Rashid, T., & Seligman, M.E.P. (2013). Positive psychotherapy in current psychotherapies(10th ed). By R.J. Corsini & D. Wedding, Belmont, CA: Cengage.
Seligman, M.E.P., Rashid. T. & Parks, A. (2006). Positive psychotherapy. American psychologist, 61 (8), 86-774.
Senf, K., Liau, A. (2013). The effects of positive interventions on happiness and depressive symptoms, with an examination of personality as a moderator. Journal of Happiness Study, 14, 591–612.
Shoshani A., Steinmetz S., Kanat-Maymon Y. (2016). Effects of the Maytiv positive psychology school program on early adolescents' well- being, engagement, and achievement, Journal of School Psychology, 57, 73-92.
Steptoe, A. (1997). Stress and disease, the cambridge handbook of psychology, health and medicine. Cambridge: Cambridge University Press.
Tarabar A.F., Nelson L.S. (2003). The resurgence and abuse of heroin by children in the United States. Current Opinion in Psychiatry, 15(5), 210-215.
Velleman, R. (2010). The policy context: Reversing a state of neglect. Drugs: Education, Prevention and Policy, 17(S1), 8–35.