تدوین مدل علی تبیین بهزیستی مدرسه بر اساس جهت‌گیری اهداف پیشرفت و نیازهای اساسی روان‌شناختی با نقش واسطه‌ای خلاقیت هیجانی و خودکارآمدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، دانشگاه آزادسنندج (نویسنده مسئول)

2 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه آزاد سنندج

چکیده

این پژوهش با هدف تدوین مدل علی تبیین بهزیستی مدرسه بر اساس جهت­گیری اهداف پیشرفت و نیازهای اساسی روان­شناختی با نقش واسطه­ای خلاقیت هیجانی و خودکارآمدی انجام شد. پژوهش حاضر از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش­آموزان دختر مقطع متوسطه دوم شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 97-96 بود، بر اساس روش نمونه­گیری معادلات ساختاری حجم نمونه­ای به تعداد 270 را می­توان انتخاب کرد اما به­خاطر تعداد زیاد متغیرهای مورد مشاهده 300 نفر با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی چندمرحله­ای انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده جهت گردآوری اطلاعات، پرسشنامه­های نیازهای اساسی روانشناختی گاردیا، دسی و رایان (2000)، خلاقیت هیجانی آوریل (1999)، اهداف پیشرفت الیوت و مک گریگور (2001)، ابعاد خودکارآمدی مـوریس (2002)، بهزیستی مدرسه کونو، الانن، لینتونن و ریمپلا (2002) بودند. تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از نرم­افزار AMOS انجام شد. یافته­ها نشان داد شاخص­های برازندگی مدل مورد مطالعه تأیید شد و نیازهای روانشناختی تأثیر مثبت و معناداری بر بهزیستی مدرسه داشت. نیازهای روانشناختی به­واسطه خودکارآمدی به­صورت غیرمستقیم تأثیر مثبت و معناداری بر بهزیستی مدرسه داشت. جهت­گیری هدف با نقش میانجی خلاقیت هیجانی بر بهزیستی مدرسه تأثیر غیرمستقیم داشت. به طور کلی نتایج نشان داد جهت­گیری هدف ونیازهای روانشناختی با نقش میانجی خودکارآمدی و خلاقیت هیجانی پیش­بینی­کننده بهزیستی مدرسه بودند، در نتیجه اثرات محیط اجتماعی مدارس باید جدی گرفته شود، چون علاوه­بر تأثیر بر متغیرهای آموزشی مثل خودکارآمدی، بهزیستی آنان را هم تحت تأثیر خود قرار می­دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Developing a Causal Model of School Well-Being Based on Achievement goals orientation, basic Psychological Needs with the Mediating Role of Emotional Creativity and Self-efficacy

نویسندگان [English]

  • Gohar Nazari 1
  • Yahya Yahrahmadi 2
  • Hamzeh Ahmadian 2
  • Hoshang Jadidi 2
1 Ph.D Student, Educational Psychology, Sanandaj Azad University, (Corresponding Author), Email:gohar6060@gmail.com
2 Ph.D, Assistant Professor, Educational Sciences, Sanandaj Azad University
منابع
احمدیان، حسام؛  عبدی،  علی و محی­الدین محمدخانی (1394). بررسی رابطه بین ارضای نیازهای روانی بنیادی و خلاقیت در دانش­آموزان، همایش ملی سیمای مدیریت آموزشی در عصر تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات.
باریکان، اوین؛ محمدآزاد، عبدالله­زاده و بهمن کرد (1396). بررسی رابطه بین خودکارآمدی با بهزیستی مدرسه در بین دانش­آموزان دوره دوم متوسطه شهرستان مهاباد، سومین کنفرانس سراسری دانش و فناوری علوم تربیتی مطالعات اجتماعی و روانشناسی ایران.
اصفهانی، ویدا؛ چرقی، مونیر؛ سوری، احمد؛ مظاقی،  لیلا و ساناز شفیع (1396). برسی اهمیت ابعاد خلاقیت با کمال­گرایی و جهت­گیری هدف در دانشجویان، یک مطالعه متقاطع، مجله امپریال تحقیقات بین رشته­ای Issue-1، 2017،ISSN: 2454-1362، http://www.onlinejournal.in، 532-538.
بدری گرگری، رحیم؛ بیرامی، منصور و سولماز دبیری (1393). مدل پیش­بینی رضایت و پیشرفت تحصیلی از طریق کمال­گرایی دو بعدی و اهداف پیشرفت در دانش­آموزان مقطع دبیرستان،  فصلنامه روانشناسی تربیتی، 33(10)، 21-46.
ثمره، سولماز و  نوشیروان خضری مقدم (1394). رابطه اهداف پیشرفت و خودکارامدی تحصیلی نقش میانجیگری درگیری تحصیلی، مجله دو ماهانه استراتژی­های آموزشی در علوم پزشکی، 8(6)، 13-20.
شیخ­الاسلامی، راضیه (1395). دلبستگی به خدا و خلاقیت هیجانی: نقش واسطه­ای نیازهای اساسی روانشناختی، مجله روانشناسی روانشناسی تربیتی، 20(2)، 158-173.
ربانی، زینب و فریده یوسفی (1391). بررسی نقش واسطه­­گری جهت­گیری هدف در رابطه خودکارآمدی و ارزش تکلیف با انواع راهبردهای شناختی، مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 4(2)، 49-80.
طهماسیان، کارینه (1384). مدل­یابی خودکارآمدی در افسردگی نوجوانان بر مبنای مدل عاملیتی بندورا از افـسردگی، رساله دکتـری روان­شناسی بالینی، تهـران، دانشـگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، دانشکده روان­شناسی.
طهماسیان، کارینه (1386). اعتباریابی و هنجاریابی پرسشنامه خوداثرمندی کودکان و نوجوانان (EQ –C) در تهران، روانشناسی کاربردی، 4(5)، 343-390.
دستجردی، رضا (1390). بررسی نقش صفات شخصیت، بهزیستی مدرسه، هویت تحصیلی، انگیزش تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی در پیش­بینی بهزیستی روانشناختی دانش­آموزان با عملکردتحصیلی بالا و پایین، رساله دکتری، دانشگاه خوارزمی.
دفترچی، عفت و راضیه شـیخ­الاسلامی (1392).  نقش برآورده شدن نیازهای اساسی روان­شناختی در جهت­گیری­های هدف دانش­آموزان، مجله روان­شناسی، 17(3)، 330-347.
کاوسیان،  جواد؛ کدیور، پروین و فرزاد، ولی­الله (1391). رابطه متغیرهای محیطی، تحصیلی با بهزیستی مدرسه با نقش نیازهای روان­شناختی، خودتنظیمی انگیزشی و هیجان­های تحصیلی،  پژوهش در سلامت روانشناختی، 6(1)،10- 25.
فرامرزی، حمید؛ حاجی­یخچالی، علیرضا و منیجه شهنی ییلاق (1395). رابطه بین سرزندگی تحصیلی، هدف­های پیشرفت و جهت­گیری­های انگیزشی با خودکارآمدی خلاق دانشجویان دانشگاه جندی­شاپور اهواز، توسعه آموزش جندی­شاپور، فصلنامه مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی، 7(2)، 214- 221.
قدیری نژادیان، فاطمه (1381). هنجاریابی مقدماتی خلاقیت هیجانی ECI بر روی دانشجویان دانشگاه­های تهران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، تربیت معلم.
حکمی، سارا، شکری، امید (1394). رابطه بین جهت­گیری­های هدف پیشرفت و بهزیستی تحصیلی: الگوی اثرات میانجیگر هیجانات پیشرفت، فصلنامه مطالعات اندازه­گیری و ارزشیابی آموزشی، 11(5)، 31- 65.
غلامعلی لواسانی، مسعود؛ حجازی، الهه و هیمن خضری­آذر (1391). نقش خودکارآمدی، ارزش اهداف پیشرفت و درگیری­شناختی بر پیشرفت ریاضی: آزمون مدلی علی، مجله نوآوری­های آموزشی، 14(11)، 7- 28.
کاظمی، محمود و منصوره شفقی (1390). بررسی رابطه خودکارآمدی با خلاقیت هیجانی خلاقیت شناختی در دانش­آموزان، مجموعه مقالات همایش ملی یافته­های علوم شناختی در تعلیم و تربیت.
هاشمی، تورج؛ واحدی، شهرام و مینا محبی (1394). رابطه ساختاری پیوند با مدرسه و والدین با رضایت تحصیلی و کنترل تحصیلی: نقش میانجیگری خودکارآمدی تحصیلی، دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 3(5)، 1-20.
هومن، حیدرعلی (1393). مدل­یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم­افزار (با اصلاحات). تهران: سمت.
ممبینی، شریف؛ پارسا، منوچهر و علیرضا حاجی یخچالی (1394). پیش­­­بینی بهزیستی مدرسه از روی خلاقیت هیجانی و خودکارآمدی هیجانی در دانش­آموزان دوره متوسطه، اولین کنفرانس بین­المللی علوم انسانی، روانشناسی و علوم اجتماعی.
هفته، لیلا و زهرا بنابی مبارکی (1394). تعیین رابطه خلاقیت هیجانی، مدیریت زمان با بهزیستی مدرسه در دانش­آموزان، اولین همایش علمی پژوهشی روانشناسی، علوم تربیتی و آسیب­شناسی جامعه، 1394.
نادی، محمدعلی و ایلناز سجادیان (1390).  تحلیل روابط بین معنای معنوی با بهزیستی معنوی، شادی ذهنی، رضایت از زندگی، شکوفایی روانشناختی، امید به آینده و هدفمندی در زندگی دانشجویان، فصلنامه دانشکده بهداشت یزد،10(4)، 54- 68 .
Ames, C. (1992). Classrooms: Goals, structure and students’ motivation, Journal of Educational Psychology, 84، 261-271.
Averill, J.R., & Thomas-knowles, C. (1991). Emotional creative Strongman (Ed.). International Review ofStudies on Emotion. 1, 269-29.
Averill, J.R. (2007). Together again: Emotion and intelligence reconciled.inG. attews, M. Zeidner, & Robert. R.D. (Eds), New York: Oxford, 49-71.
Butler, R. (2007). Teachers ’achievement goal orientations and associations with teachers’ help seeking: Examination of a novel approach to teacher motivation. Journal of Educational Psychology, 99, 241-252.
Bandura, A., Pastorelli, C., Bargaranelli, C., & capara G.V. (1991). Self-efficacy Pathways to childhood depression. Journal of Personality and Social Psychology, 76, 258-269.
Chen, K.C, Jong, S.J. (2010). Motivation in online learning: Testing a model of self-determination theory, Computers in Human Behavior, 26, 741-752.
Daniels, L.M., Haynes, T.L., Stupnisky, R.H., Perry, R.P., Newall, N.E. & Pekrun, R. (2008). Individual differences in achievement goals: A longitudinal study of cognitive, emotional, and achievement outcomes. Contemporary Educational Psychology, 33, 584–608.
Deci, E.L., & Ryan, R.M. (2000). The what and why of goal pursuits: human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
Deci, E.L., & Ryan, R.M. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well being. American.
Deci, E.L., & Ryan, R.M. (1985). Intrinsic motivation and self determination in human behavior. New York: Plenum.
Deci, E.L., & Ryan, R.M. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: Human needs and the determination of behavior. Psychological Inquiry, 11, 227–268.
Diseth, A., Danielsen, A.G., & Samdal, O. (2012). A path analysis of basic needs support, selfefficacy, achievement goals, life satisfaction and academic achievement level among secondary school students. Educational Psychology, 32, 335–354. doi:10.1080/01443410.2012.657159
Duriez, B. (2011). The social costs of extrinsic relative to intrinsic goal pursuits revisited: The moderating role of general causality orientation. Personality &Individual Differences .50, 684–687.
Flores A. (2007). Attribution style, self-efficacy, and stress as predictors of academic success and academic satisfaction in college students [Dissertation]. University of Utah.
Elliot, A.J. (1999). Approach and avoidance motivation and achievement goals. Educational Psychologist, 34, 169-189.
Elliot, A.J., & McGregor, H.A. (2001).  A 2 × 2 achievement goal framework. Journal of Personality and Social Psychology, 80, 501–519.
Elliot, A.J., & Murayama, K. (2008). On the measurement of achievement goals: Critique, illustration, and application. Journal of Educational Psychology, 100,613–628.
Ghadiri, P. (2011). The investigation of the relational perception from the environment of class and orientation with educational achievement.
Hahn J. & Oishi Sh. (2006). Psychological needs and emotional well-being in older and younger Koreans and Americans. Personality and Individual  Differences. 40, 689–698.
Hair, J.F., Black, W., Babin, B., & Anderson, R.E. (2009). Multivariate data analysis, NJ: Prentice Hall.
Hibbard, D.R., & Buhrmester D. (2010). Competitiveness, gender, and adjustment among  adolescents. Sex Roles, 63, 412–424.
Kaplan, A. & Flum, H. (2010). Achievement goal orientations and identity formation styles Educational Research Review, 5: 50–67.
Katja, R., Paivi, A.K., Marja-Terttu, T., & Pekka, L. (2002). Relationships among Adolescent Subjective Well-Being, Health Behavior, and School Satisfaction. Journal of  School Health August, 72(6), 243-249.
Kasser, T., & Ryan, R.M. (1996). Further examining the American dream: Differential correlates of intrinsic and extrinsic goals. Personality and social psychology bulletin, 22(3), 280-287.
Linnenbrink, E.A. (2006). Emotion research in education: Theoretical and methodological perspectives on the integration of affect, motivation, and cognition. Educational Psychology Review, 18, 307–314.
La Guardia, J.G., Ryan, R.M., Couchman, C.E., & Deci, E.L. (2000). Within person variation in security of attachment: A self-determination theory perspective on attachment, need fulfillment, and well-being. Journal ofPersonality and Social Psychology, 79, 367–384.
Lee, J.Q., McInerney, D.M., Liem, G.A.D. & Ortiga, Y.P. (2010). The relationship between future goals and achievement goal orientations: An intrinsic–extrinsic motivation perspective. Contemporary Educational Psychology, 35, 264-279.
Lynch, M.F. (2013). Attachment, autonomy, and emotional reliance: A multilevel model. Journal of Counseling & Development, 91, 301-312.
Martin, A.J. (2008). Enhancing student motivation and engagement: The effects of a multidimensional intervention. Contemporary Educational Psychology, 33, 239–269.
Meyers, L.S.; Gamest, G. & Goarin, A.J. (2006). Applied multivariate research, design and interpretation, Thousand Oaks. London. New Delhi, Sage publication.
Roeser, R.W.; Strobel, K.R. & Quihuis, G. (2002). Studying early adolescents' academic motivation, social–emotional functioning, and engagement in learning: Variable- and personcentered approaches. Anxiety, Stress and Coping, 15, 345–368.
Opdenakker, M.C & Van Damme, J. (2000). Effects of schools, teaching staff and classes on achievement and wellbeing in secondary education: similarities and differences between school outcomes. School Effectiveness and School Improvement, 11, 165–196.
Ormrod, J.E. (2006). Educational psychology: Developing learners (5th ed). Upper Saddle River, N.J.: Pearson/Merrill Prentice Hall.
Muris, P. (2001). A brief questionnaire for measuring self-efficacy in youths. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 23,149-145.
Pekrun, R.; Elliot, A.J.; Maier, M.A. (2006). Achievement Goals and Discrete Achievement Emotions: A Theoretical Model and Prospective Test. Journal ofEducational Psychology, 98 (3), 583-597.
Peer, K.S. (2007). Achievement goal orientation for athletic training education: preparing for lifelong learning. Athletic TrainingEducation Journal, 2, 4-9.
Ryan, R.M., & Connell, J.P. (1989). Perceived locus of causality and internalization: Examining reasons for acting in two domains. Journal of Personality and Social Psychology, 57, 749–761.
Reeve, J., Jang, H., Carrell, S.J., & Barch, J. (2004). Enhancing students engagement by increasing teachers autonomy support. Motivation and Emotion, 28, 147-169.
Samdal, O. (1998). The school environment as a risk or resource for students’ health-related behaviors and subjective well-being. Research Centre for Health Promotion, University of Bergen, Bergen.
Skaalvik, E.M. (1997). Self-enhancing and self-defeating ego orientation:  Relations with task and avoidance orientation, achievement, self-perceptions, and anxiety. Journal of Educational Psychology, 89, 71–81.
Tian, L., Yu., T., Huebner, E.S. (2017). Achievement Goal Orientations and Adolescents’ Subjective Well-Being in School: The Mediating Roles of Academic Social Comparison Directions. Front. Psychol., 31 January. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.00037.
Tian, L., Pi, L., Huebner, Es., Du, M. (2016). Gratitude and Adolescents’ Subjective Well-Being in School: The Multiple Mediating Roles of Basic Psychological Needs Satisfaction at School. Frontiers in Psychology 7. doi: 10.3389/fpsyg.2016.01409.
 Sideridis, G.D. (2005). Goal orientation, academic achievement, and depression: Evidence in favor of a revised goal theory framework. Journal of Educational Psychology, 97, 366–375.
Torabi, M., Moghimi, SM., Monavarian, A. (2013). Investigating the relation between spiritual intelligence and psychological empowerment among nurses of Faghihi hospital in. Intern J Econ Manage Soc Sci, 2(8): 539-543.
Tuominen-Soini, H.; Salmela-Aro, K. & Niemivirta, M. (2008). Achievement goal orientations and subjective well-being: A person-centred analysis. Learning and Instruction, 18, 251–266.
Tuominen-Soini, H.; Salmela-Aro, K. & Niemivirta, M. (2012). Achievement goal orientations and academic well-being across the transition to upper secondary education. Learning and Individual Differences, 22, 290-305.
Veronneau, MH., Koestner, RF, & Abela, J.R.Z. (2005). Intrinsic Need Satisfaction and Well–Being in Children and Adolescents: An Application of the Self–Determination Theory. Journal of Social and Clinical Psychology: Vol. 24, No. 2, pp. 280-292.doi: 10.1521/jscp.24.2.280.62277.
Wentzel, K.R, Battle, Russell, Sh. L, Looney, L.B.  (2010). Social support from teachers and peers as predictors of academic and social motivation, Contemporary Educational Psychology, 35, 193- 202.
Wigfield, A., & Eccles, J.S. (1992).The development of achievement task value: A theoretical analysis. Developmental Review, 12, 265-310.
Zhen, R., Liu, R.D., Ding, Y., Wang, J., Liu, Y., & Xu, L. (2017). The mediating roles of academic selfefficacy and academic emotions in the relation between basic psychological needs satisfaction and learning engagement among Chinese adolescent students. Learning and Individual Differences, 54, 210-216.