روابط ادراک از محیط کلاس درس، ادراک از محیط خانواده و عملکرد تحصیلی از طریق اشتیاق تحصیلی در دانش‌آموزان ششم ابتدایی: الگوی ساختاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) Email:khdtal@yahoo.com

2 دانشیار، گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

هدف این پژوهش بررسی روابط بین ادراک از محیط کلاس، ادراک از محیط خانواده و عملکرد تحصیلی از طریق اشتیاق تحصیلی بود. روش این پژوهش از نوع همبستگی با رویکرد مدل­یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش‌آموزان پایه ششم ابتدایی شهر میاندوآب در سال تحصیلی 97-96 بود. نمونه پژوهش شامل 400 دانش‌آموز با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای چندمرحله­ای انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه‌های ادراک از محیط خانواده (گرولنیک و همکاران، 1997)، ادراک از محیط کلاس (فراسر و همکاران، 1996)، اشتیاق تحصیلی (فردریکس و همکاران، 2004) و از معدل نوبت اول برای عملکرد تحصیلی استفاده شد. تحلیل‌های آماری با استفاده از نرم‌افزار AMOS و SPSS  انجام شد. بر اساس نتایج مدل یابی معادلات ساختاری، همه مسیرهای مدل پیشنهادی معنی دار بودند. یافته­ها نشان داد که عملکرد تحصیلی به‌طور مستقیم از ادراک از محیط کلاس و ادراک از محیط خانواده و به‌طور غیرمستقیم از طریق میانجی‌گری اشتیاق تحصیلی تأثیر می‌پذیرد. به­طور کلی نتایج پژوهش بیانگر آن بود که محیط کلاس و خانواده در شکل­گیری اشتیاق تحصیلی و نیز در بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان ششم ابتدایی نقش مهمی دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Relationships between Perception of Classroom Environment, Perception of Family Environment and Academic Performance through Academic Engagement in Elementary Students: Structural Model

نویسندگان [English]

  • Khodakaram Talaei 1
  • Esmail Sadipour 2
  • Hassan Asadzadeh 2
1 Ph.D, Associate Professor, Educational Psychology, University of Allameh Tabataba'i, Tehran, Iran, (Corresponding Author), Email:khdtal@yahoo.com
2 Ph.D Student, Educational Psychology, University of Allameh Tabataba'i, Tehran, Iran
منابع
تنهای رشوانلو، فرهاد و الهه حجازی (1391). نقش درگیری، حمایت از خودمختاری و گرمی مادر و پدر در انگیزش خودمختار و عملکرد تحصیلی فرزندان. فصلنامه خانواده­پژوهی، 8،(29)، 82 – 67.
حسن‌زاده، لیلا (1392). بررسی نقش یادگیری خودتنظیمی در رابطه با ادراکات کلاسی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه اول متوسطه شهرستان کنگان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد مرودشت.
ذوالفقاریان،مهسا؛ امین­بیدختی، علی­اکبر و سکینه جعفری (1397). رابطه ساختاری تعامل استاد و دانشجو و روش تدریس فعال اساتید با توسعه شایستگی‌های دانشجویان با میانجی‌گری کسب دانش. نشریه پژوهش در نظام­های آموزشی، 12،(40)، 206-183.
رافـعی، الهام (1391). بررسی رابـطه ادراک از محیط کلاس با سازگاری اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش­آموزان دختر پایه سوم راهنمایی شهرستان آران و بیدگل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
طالبی، سعید، زارع، حسین، رستگار، احمد و امین حسن‌پور (1393). ساختار عاملی مقیاس درگیری تحصیلی فریدریکس (شناختی، رفتاری و انگیزشی). فصلنامه پژوهش در نظام های آموزشی، 24،1- 16.
قدیری، پروین (1390). بررسی رابطه ادراک از محیط کلاس و جهت‌گیری هدف با پیشرفت تحصیلی ریاضی در دانش آموزان دختر پایه سوم متوسطه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
کیامنش، علیرضا و سعید سیف درخشنده (1386). بررسی رابطة ادراک از زمینه خانوادگی و مدرسه‌ای با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پسر پایه سوم دبیرستان‌های شهر اردبیل. فصلنامه پژوهش­های نوین روانشناختی، 2،(6)، 132-111.
عزیزی، یگانه (1394). کنکاش در عملکرد خانواده: مقایسه موقعیت فرهنگی-اجتماعی، سبک­های والدگری، انسجام و عملکرد خانواده، قابلیت­های درون فردی و بین فردی در دانش­آموزان دختر و پسر.  نشریه پژوهش در نظام های آموزشی، 9،(28)، 195-179.
نعامی، عبدالزهرا و صالحه پیریایی (1391). رابطه ابعاد انگیزش تحصیلی با اشتیاق تحصیلی دانش­آموزان سال سوم دبیرستان شهر اهواز. فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، 6، (16) ، 29-43.
نیک‌دل، فریبرز، کدیور، پروین، فرزاد، ولی‌الله، و یوسف کریمی (1389). بررسی شاخص‌های روان‌سنجی پرسشنامه ادراک از کلاس؛ فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 1،(1)، 31-53.
هومن، حیدرعلی (1393). مدل­یابی معادلات ساختاریابی. تهران: انتشارات سمت.
Adamski, A., Fraser, B.J., & Peiro, M.M. (2013). Parental involvement in schooling, classroom environment and student outcomes. Learning Environments Research, 16(3), 315-328.
Al-Alwan, A. (2014). Modeling the relations among parental involvement, school engagement and academic performance of high school students. International Education Studies, 7(4), 47-56.
Bempechat, J. & Shernoff, D.J. (2012). Parental influences on achievement motivation and student engagement. In S.L. Christenson, A.L. Reschly, & C. Wylie (Eds.), The handbook of research on student engagement (pp. 315–342), New York: Springer.
Boekaerts, M. (2016). Engagement as an inherent aspect of the learning process. Learning and Instruction, 43, 76-83.
Boonk, L., Gijselaers, H.J.M., Ritzen, H., Brand-Gruwel, S. (2018). A review of the relationship between parental involvement indicators and academic achievement. Educational Research Review.
Bray, M.A. & Kehle, T.J. (2011). The Oxford Handbook of School Psychology, Oxford Library of Psychology.
Chen, B.-B., Wiium, N., Dimitrova, R., and Chen, N. (2017). The relationships between family, school and community support and boundaries and student engagement among Chinese adolescents. Current Psychology, 38(3), 705-714.
Chen, J.L. (2005). Relation of academic support from parents, teachers, and peers to Hong Kong adolescents’ academic achievement: The mediating role of academic engagement. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 131, 77–127.
Chionh, Y.H. & Fraser, B.J. (2009) Classroom environment, achievement, attitudes and self-esteem in geography and mathematics in Singapore. International Research in Geographical and Environmental Education, 18:1, 29-44.
Devi, T. Kalyani. (2007). Home and School Environment: Their Influence on Perceptual Style. Discovery Publishing House.
Dotterer, A.D. & Wehrspann, E. (2016). Parent involvement and academic outcomes among urban adolescents: examining the role of school engagement. Educational Psychology, 36:4, 812-830.
Fraser, B.J. (2012). Classroom learning environments: Retrospect, context and prospect. In B.J. Fraser, K.G. Tobin, & C.J. McRobbie (Eds.), Second international handbook of science education (pp. 1191-1240). New York, NY: Springer.
Fredricks, J.A. Blumenfeld, P. & Paris, A. (2004). School engagement: Potential of the concept, state of the evidence. Review of Educational Research, 74, 59-109.
Fredricks, J.A. (2015). Academic engagement. In J. Wright (Ed.), The international encyclopedia of social and behavioral sciences (Vol. 1, pp. 31-36). Oxford: Elsevier.
Furrer, C. & Skinner, E. (2003). Sense of relatedness as a factors in children’s cademic engagement and performance. Journal of Educational Psychology, 95, 148-162.
Gedamu, A. D. (2017). The Association between Students' Perceived EFL Classroom Environment and their Achievement in English Language: Ethiopian Secondary Schools in context. International Journal of Languages' Education and Teaching. 5(3), 1-11.
Ghosh, P. (2015). Historical Perspectives of Classroom Learning Environment (1920-Present). Paripex-Indian Journal of Research, 4(7), 436-437.
Gietz, C. & McIntosh, K. (2014). Relations between Student Perceptions of Their School Environment and Academic Achievement. Canadian Journal of School Psychology, 29(3), 161 - 176.
Grolnick, W.S. (2009). The role of parents in facilitating autonomous self-regulation for education. Theory and Research in Education, 7(2), 164–173.
Grolnick, W.S. Ryan, R.M. & Deci, E.L. (1991). Inner resource for school achievement: Motivational mediators of children’s perceptions of their parents. Journal of Educational Psychology, 83(4), 508-517.
Grolnick, W.S., & Slowiaczek, M.L. (1994). Parents’ involvement in children’s schooling: A multidimensional conceptualization and motivational model. Child Development, 65(1), 237–252.
Lei, H., Cui, Y., & Zhou, W. (2018). Relationships between student engagement and academic achievement: A meta-analysis. Social Behavior and Personality: An international journal, 46(3), 517-528.
Lim, C.T.D., & Fraser, B.J. (2018). Learning environments research in English classrooms. Learning Environments Research, 21(3), 433-449.
Meece, J.L.  & Schaefer, V.A. (2010).  Schools as a Context of Human Development. . In  J.L. Meece, & J.S. Eccle (Eds),  Handbook of research on schools, schooling, and human development (pp.25-41). New York: Routledge.
Moos, R.H., & Moos, B.S. (1978). Classroom social climate and student absences and grades. Journal of Educational Psychology, 70(2), 263.
Pomerantz, E.M. & Moorman, E.A. (2010). Parents’ involvement in children’s school lives: A context for children’s development. In J. Meece and J. Eccles (Eds.), Handbook of research on schools, schooling, and human development (pp. 398–416). New York: Routledge.
Raftery-Helmer, J.N., & Grolnick, W.S. (2018). Parent and teacher effects on academic coping and classroom engagement: Testing a motivational model. Motivation and Emotion, 42(5), 638-652.
Raval, V.V., Ward, R.M., Raval, P.H. and Trivedi, S.S. (2017), Reports of adolescent emotion regulation and school engagement mediating the relation between parenting and adolescent functioning in India. International Journal of Psychology, 53(6), 439-448.
 Reeve, J., Jang, H., Carrell, D., Jeon, S., & Barch, J. (2004). Enhancing students’ engagement by increasing teachers’ autonomy support. Motivation and Emotion, 28(2), 147-169.
Robinson, E., & Fraser, B.J. (2013). Kindergarten students’ and parents’ perceptions of science classroom environments: Achievement and attitudes. Learning Environments Research, 16(2), 151-167.
Roorda, D.L., Jak, S., Zee, M., Oort, F.J., & Koomen, H.M. (2017). Affective teacher–student relationships and students' engagement and achievement: A meta-analytic update and test of the mediating role of engagement. School Psychology Review, 46(3), 239-261.
Shernoff, D.J., Kelly, S., Tonks, S.M., Anderson, B., Cavanagh, R.F., Sinha, S., & Abdi, B. (2016). Student engagement as a function of environmental complexity in high school classrooms. Learning and Instruction, 43, 52-60.
Skinner, E. Johnson, S. and Snyder, T. (2005). Six Dimensions of Parenting: A Motivational Model. Parenting: Science and Practice, 5(2), 175-205.
Soenens, B., & Vansteenkiste, M. (2005). Antecedents and outcomes of self-determination in 3 life domains: The role of parents' and teachers' autonomy support. Journal of Youth and Adolescence, 34(6), 589-604.
Timmons, K., Pelletier, J. & Corter, C. (2015). Understanding children's self-regulation within different classroom contexts. Early Child Development and Care, 186(2), 249-267.
Van Beek, J.A., De Jong, F.P.C.M., Minnaert, A.E.M.G., & Wubbels, T. (2014). Teacher practice in secondary vocational education: between teacher-regulated activities of student learning and student self-regulation. Teaching and Teacher Education, 40, 1-9.
Wang, M. & Holcombe, R. (2010). Adolescents’ perceptions of school environment, engagement, and academic achievement in middle school. American Educational Research Journal, 47, 633–662.
Wang, M.T., & Eccles, J. (2013). School context, achievement motivation, and academic engagement: A longitudinal study of school engagement using a multidimensional perspective. Learning and Instruction, 28, 12-23.
Wang, W., Yin, H., Lu, G. & Zhang. (2017). Environment matters: exploring the relationships between the classroom environment and college students’ affect in mathematics learning in China. Asia Pacific Education Review, 18(3), 321-333.