تدوین بسته توانمندسازی آموزشی-روانی مبتنی بر تجربه زیسته دختران نوجوان در خانواده طلاق و بررسی اثربخشی آن بر بهزیستی ذهنی و تنظیم هیجانی آنان

صالحی کوزانی, پارمیس; احمدیان, حمزه; یاراحمدی, یحیی

doi:10.22034/jmpr.2023.58320.5795

تدوین بسته توانمندسازی آموزشی-روانی مبتنی بر تجربه زیسته دختران نوجوان در خانواده طلاق و بررسی اثربخشی آن بر بهزیستی ذهنی و تنظیم هیجانی آنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی عمومی، دانشکده علوم انسانی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

² استادیار، گروه روانشناسی عمومی، دانشکده علوم انسانی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

³ استادیار، گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم انسانی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

10.22034/jmpr.2023.58320.5795

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تدوین بسته جامع توانمندسازی آموزشی- روانی مبتنی بر تجربه زیسته دختران نوجوان در خانواده طلاق و بررسی اثربخشی آن بر بهزیستی ذهنی و تنظیم هیجانی آنان صورت پذیرفت. روش پژوهش کیفی، پدیدارشناختی- توصیفی و روش پژوهش در قسمت کمی، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری شامل نوجوانان دختر طلاق در دوره اول متوسطه شهر رشت در سال تحصیلی 1402-1401 بود. نمونه‌ها در قسمت کیفی شامل 20 نوجوان دختر طلاق بود با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و تحت مصاحبه نیمه‌ساختاریافته قرار گرفتند. نمونه در بخش کمی نیز پژوهش شامل 27 نوجوان دختر طلاق بود که به شیوه نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند (14 نوجوان در گروه آزمایش و 13 نوجوان در گروه گواه). نوجوانان حاضر در گروه آزمایش، بسته جامع توانمندسازی آموزشی- روانی را طی 10 هفته در 10 جلسه 90 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پیش‌آزمون قبل از اجرای مداخله و پس‌آزمون پس از اتمام مداخله اجرا شد. دو ماه بعد نیز مرحله پیگیری اجرا شد. پرسشنامه‌ مورد استفاده در این پژوهش شامل مقیاس بهزیستی ذهنی (باتلر و کرن، 2016) و پرسشنامه تنظیم هیجانی (گروس و جان، 2003) بود. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل کوواریانس با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS₂₃ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بسته جامع توانمندسازی آموزشی- روانی از نظر متخصصان دارای روایی محتوایی کافی است. همچنین این بسته آموزشی بر بهزیستی ذهنی (0001>P) و تنظیم هیجانی (0001>P) دختران نوجوان طلاق تاثیر داشته است. بر اساس یافته‌های پژوهش می‌توان چنین نتیجه گرفت که بسته جامع توانمندسازی آموزشی- روانی با تمرکز بر خودآگاهی، خودکارآمدی، نحوۀ مدیریت خشم، بهره بردن از معنویت و ایجاد انگیزه می‌تواند به عنوان یک روش کارآمد جهت بهبود بهزیستی ذهنی و تنظیم هیجانی دختران نوجوان طلاق مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

روانشناسی

عنوان مقاله [English]

Developing a Comprehensive Package of Educational-Psychological Empowerment Based on the Lived Experience of Adolescent Girls in Divorced Families and Investigating Its Effectiveness on Their Subjective Well-Being and Emotional Regulation

نویسندگان [English]

Parmis Salehi Kozani ¹
Hamzeh Ahmadian ²
Yahya Yarahmadi ³

¹ PhD student in General Psychology, Faculty of Humanities, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.

² Assistant Professor, Department of General Psychology, Faculty of Humanities, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.

³ Assistant Professor, Department of Educational Psychology, Faculty of Humanities, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.

چکیده [English]

The present study was conducted to developing a comprehensive package of educational-psychological empowerment based on the lived experience of adolescent girls in divorced families and investigating its effectiveness on their subjective well-being and emotional regulation. The research method was qualitative, phenomenological-descriptive, and the research method in the quantitative part was semi-experimental with a pre-test-post-test design with a control group and a two-month follow-up period. The The statistical population consisted of adolescent divorced girls in the first year of high school in Rasht city in the academic year of 2022-2023. In the qualitative part, the sample consisted of 20 adolescent divorced girls were purposefully selected and subjected to semi-structured interview. In the quantitative part, in this research 27 adolescent were selected through purposive sampling method and randomly accommodated into experimental and control groups (14 adolescent in the experimental and 13 adolescent in the control group). The adolescents in the experimental group received the package of educational-psychological empowerment during 10 weeks in 10 90-minute sessions. Pre-test was performed before the intervention and post-test was performed after the intervention. Two months later, the follow-up phase was carried out. The applied questionnaire in this study included Subjective Well-Being Scale (Butler, Kern, 2016) and emotional regulation Questionnaire (Gross and John, 2003). The data from the study were analyzed through mixed ANOVA via SPSS23 software. The results showed that the comprehensive package of educational-psychological empowerment has sufficient content validity according to experts. Also, this training package had an impact on the subjective well-being (P<0001) and emotional regulation (P<0001) of adolescent divorced girls. Based on the findings of the research, it can be concluded that the comprehensive educational-psychological empowerment package focusing on self-awareness, self-efficacy, how to manage anger, taking advantage of spirituality and creating motivation can be an efficient method to improve the subjective well-being and emotional regulation of adolescent divorced girls should be used.

کلیدواژه‌ها [English]

Educational-Psychological Empowerment
Lived Experience
Subjective Well-Being
Emotional Regulation
Adolescent Divorced Girls

مراجع

اسدی، پروانه.، فرهادی، هادی.، و گلپرور، محسن. (1400). اثربخشی بسته توانمندسازی روان‌شناختی بر نشخوار فکری والدین دارای فرزند مبتلا به سرطان. توانمندسازی کودکان استثنایی، 12(1)، 84-94.

اصلی‌آزاد، مسلم.، منشئی، غلامرضا.، قمرانی، امیر. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم شناختی هیجان و تحمل ابهام دانش‌آموزان مبتلا به اختلال وسواس فکری- عملی، فصلنامه روان شناسی افراد استثنایی، 9(36)، 33-53.

آریاپوران، سعید.، و عباسی، مژگان. (1399). مقایسه علایم اختلالات اضطرابی، ابراز هیجان و پذیرش اجتماعی در کودکان دارای تجربه ی طلاق و مرگ والدین با کودکان عادی. خانواده پژوهی، 16(62 )، 259-283.

بهرامی کرچی، آزاده.، منشئی، غلامرضا.، و کشتی آرای، نرگس. (1399). اثربخشی درمان توانمندسازی روان‌شناختی و رفتاردرمانی دیالکتیک بر استرس ناباروری زنان نابارور در مرحله قبل از درمان لقاح آزمایشگاهی. دوماهنامه علمی ـ پژوهشی فیض، ۲۴(۵)، ۵۶۴-۵۵۴.

بیاتی اشکفتکی، سحر.، احمدی، رضا.، چرامی، مریم.، و غضنفری، احمد. (1400). اثربخشی آموزش خودمتمایزسازی بر پرخاشگری و اجتناب تجربه‌ای نوجوانان طلاق با اختلال رفتار برونی‌سازی شده. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 64(1)، 2587-2598.

رضایی جندانی، محبوبه.، هویدا، رضا.، و سماواتیان، حسین. (1394). مفهوم توانمندسازی روان شناختی و رابطه آن با سرمایه روان شناختی معلمان. دوفصلنامه رویکردهای نوین آموزشی، 10(1)، 24-39.

رضاییان، حمید.، رسولی، رویا.، عسکربیوکی، سمیرا.، و اصل دهقان، فاطمه. (1397). اثربخشی توانمندسازی روان شناختی بر ارتقای بهزیستی روان شناختی و کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار، پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 7(4)، 5-14.

زمانی زارچی، محمدصادق.، غلامعلی لواسانی، مسعود.، اژه ای، جواد.، حسین زاده اسکویی، علی.، و صمدی کاشان، سحر. (1397). مطالعه پدیدار شناسانه تجارب هیجانی و ذهنی فرزندان طلاق. پژوهش در سلامت روانشناختی، 12(1)، 24-36.

سلیمانی، اسماعیل.، حبیبی، یعقوب. (1393). ارتباط تنظیم هیجان و تاب‌آوری با بهزیستی روان‌شناختی در دانش‌آموزان، فصلنامه روان شناسی مدرسه، 3(4)، 51-72.

عباس مفرد، حریه.، خلعتبری، جواد.، ملیحی الذاکرینی، سعید.، محمدی شیرمحله، فاطمه.، شفتی، ویدا. (1400). تحلیل معادلات ساختاری در رابطه تعارضات زناشویی و امنیت عاطفی با استرس ادراک شده و نگرانی‌های دوران بارداری و شاخص‌های زیستی با واسطه‌گری بهزیستی روان‌شناختی در زنان باردار. پژوهشنامه زنان، 12(35)، 99-127.

عصارپور آرانی، شیما.، صالحی، شیوا.، و نکاوند، مهراندخت. (1398). تاثیرآموزش توانمندسازی روانشناختی بر تاب‌آوری مادران نوزادان نارس بستری در بخش مراقبت ویژه. پرستاری مراقبت ویژه، 12(3)، 6-14.

فلاحی، فاطمه.، و همتی علمدارلو، قربان. (1397). اثربخشی توانمندسازی روان‌شناختی بر سلامت عمومی مادران دارای فرزند ناتوان تحت پوشش برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه، فصلنامه توانبخشی، 19(4)، 326-339.

قره‌داغی، علی.، و مبینی‌کشه، فریبا. (1399). مقایسه خودپنداره، نقش جنسیتی و بلوغ عاطفی در فرزندان با و بدون تجربه طلاق والدین، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 11(42)، 231-260.

محرابیان، بهروز.، دوکانه ای فرد، فریده.، فتاحی اندبیل، اعظم. (1401). تدوین بستۀ توانمندسازی روان‌شناختی والدین و ارزیابی اثربخشی آن بر پریشانی روان‌شناختی نوجوانان با تعامل والد-فرزندی ناکارآمد. پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، 13(2)، 247-229.

میرزاخانی، پرویز.، رضایی، علی محمد.، امین بیدختی، علی اکبر.، نجفی، محمود.، رحیمیان بوگر، اسحق. (1396). اثربخشی آموزشی شکوفایی بر هیجان‌های مثبت، روابط، احساس معنی، پیشرفت و مجذوبیت پژوهشگران جوان و نخبگان. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 11(36)، 209-230.

واله، مونا.، شکری، امید.، و اسدزاده، حسن. (1400). اثربخشی برنامه آموزشی توانمندسازی روانی بر افزایش سرمایه روانشناختی و بهزیستی عاطفی مرتبط با شغل معلمان. فصلنامه علوم روانشناختی، ۲۰ (۱۰۰)، ۵۹۶-۵۷۹.

Ballard, P.J., Cohen, A.K., Duarte, C.P. (2019). Can a school-based civic empowerment intervention support adolescent health? Preventive Medicine Reports, 16, 1009-1015.

Butler, J., Kern, M.L. (2016). The PERMA-Profiler: A brief multidimensional measure of flourishing. International Journal of Wellbeing, 6(3), 141-146.

Cappelletti, S., Tondo, I., Pietrafusa, N., Renzetti, T., Pannacci, I., Gentile, S., Perrucci, M., Calabrese, C., Cornag, P., Ferraris, L., Specchio, N., Vigevano, F. (2020). Improvement of quality of life in adolescents with epilepsy after an empowerment and sailing experience. Epilepsy & Behavior, 106, 106-110.

Cayaban, A.R.R., Valdez, G.F.D., Leocadio, M.L., Cruz, J.P., Tuppal, C.P., Labrague, L.J., Maniago, J., Francis, F. (2022). Structural and psychological empowerment and its influencing factors among nursing students in Oman. Journal of Professional Nursing, 39, 76-83.

Chan, P., Tsang, C., Tse, A., Wong, C., Tang, H.N., Law. W.Y., Lau, C.Y., Lit, T.C., Ng, Y.C., Ho, M. (2022). Psychological Well-being and Coping Strategies of Healthcare Students during the Prolonged COVID-19 Pandemic. Teaching and Learning in Nursing, 17(4), 482-486.

Genç, E., Arslan, G. (2021). Optimism and dispositional hope to promote college students’ subjective well-being in the context of the COVID-19 pandemic. Journal of Positive School Psychology, 5(2), 87-96.

Gross, J.J., John, O.P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: Implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2), 348–362.

Horwood S, Anglim J. (2019). Problematic smartphone usage and subjective and psychological well-being. Computers in Human Behavior, 97, 44-50.

Jiang, Y., Li, X., Harrison, S.E., Zhang, J., Qiao, S., Decker, S., Zhao, J., Zhao, G. (2022). Long-term effects of a resilience-based intervention on mental health of children affected by parental HIV in China: Testing the mediation effects of emotion regulation and coping. Children and Youth Services Review, 133, 1063-1069.

Joormann, J., Stanton, C.H. (2016). Examining emotion regulation in depression: A review and future directions. Behavior Research and Therapy, 86, 35-49.

Khalid, A., Qadir, F., Chan, S.W.Y., Schwannauer, M.(2018). Parental bonding and adolescents’ depressive and anxious symptoms in Pakistan, Journal of Affective Disorders, 228, 60-37.

Kraaij, V., Garnefski, N. (2019). The Behavioral Emotion Regulation Questionnaire: Development, psychometric properties and relationships with emotional problems and the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire. Personality and Individual Differences, 137, 56-61.

Lardier, D.T., Garcia-Reid, P., Reid, R.J. (2019). The Examination of Cognitive Empowerment Dimensions on Intrapersonal Psychological Empowerment, Psychological Sense of Community, and Ethnic Identity Among Urban Youth of Color. Urban Review, 51, 768–788.

Lee, S.Y., Kim, Y., Kim, Y. (2021). Engaging consumers with corporate social responsibility campaigns: The roles of interactivity, psychological empowerment, and identification. Journal of Business Research, 134, 507-517.

Li, D., Li, D., Wu, N., Wang, Z. (2019). Intergenerational transmission of emotion regulation through parents' reactions to children's negative emotions: Tests of unique, actor, partner, and mediating effects. Children and Youth Services Review, 101, 113-122.

Lukács, A. (2021). The impact of physical activity on psychological well-being and perceived health status during coronavirus pandemic in university students. Journal of King Saud University - Science, 33(6), 1015-1019.

Meng, L., Jin, Y., Guo, J.(2016). Mediating and/or moderating roles of psychological empowerment. Applied Nursing Research, 30, 104-110.

Mojsa-Kaja, J., Szklarczyk , K., González-Yubero, S., Palomera, R. (2021). Cognitive emotion regulation strategies mediate the relationships between Dark Triad traits and negative emotional states experienced during the COVID-19 pandemic. Personality and Individual Differences, 181, 111-116.

Potter, D., (2010). Psychosocial Well-Being and the Relationship Between Divorce and Children’s Academic Achievement. Journal of Marriage Family, 72(4), 933-946.

Sarkar, K., Dasgupta, A., Sinha, M., Shahbabu, B. (2017). Effects of health empowerment intervention on resilience of adolescents in a tribal area: A study using the Solomon four-groups design. Social Science & Medicine, 190, 265-274.

Sorek, Y. (2020). Grandparental and overall social support as resilience factors in coping with parental conflict among children of divorce. Children and Youth Services Review, 118, 105-110.

Stapp, E.K., Wilcox, H.C. (2020). Parental bipolar disorder, family environment, and offspring psychiatric disorders. A systematic review, Journal of Affective Disorders, 268, 69-81.

Stokkebekk, J. (2019). Keeping balance, Keeping distance” and Keeping on with life: Child positions in divorced families with prolonged conflicts. Children and Youth Services Review, 102, 108-119.

Strohschein, L. (2012). Parental divorce and child mental health: Accounting for predisruption differences. Journal of Divorce Remarriage, 53(6), 489-502.

Zhang, X., Ye, H., Li, Y.(2018). Correlates of structural empowerment, psychological empowerment and emotional exhaustion among registered nurses: A meta-analysis. Applied Nursing Research, 42, 9-16.

Zhao, X., Li, X., Song, Y., Li, C., Shi, W. (2020). Autistic traits and emotional experiences in Chinese college students: Mediating role of emotional regulation and sex differences. Research in Autism Spectrum Disorders, 77, 1016-1020.