مقایسه اثربخشی مراقبت معنوی و تئوری انتخاب بر شکوفایی و سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

2 دانشیار، گروه روانشناسی تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

3 استاد، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی مراقبت معنوی و تئوری انتخاب بر سرزندگی تحصیلی و شکوفایی دانش‌آموزان دختر متوسطه اول تبریز بود. این پژوهش ‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه کنترل بود. 45 دانش آموز  با داشتن ملاک‌های ورود به مطالعه بعد از غربالگری به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای از میان کلیه دانش‌آموزان دختر پایه هفتم و هشتم ناحیه یک تبریز انتخاب و به‌صورت تصادفی در دوگروه آزمایش و یک گروه کنترل (هرکدام 15نفر) قرارگرفتند. گروه‌های آزمایش، مداخله مختص خود را در 12جلسه 70 دقیقه‌ای، به‌صورت گروهی دریافت کردند و گروه کنترل مداخله‌ای را دریافت نکرد. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه سرزندگی تحصیلی، مقیاس شکوفایی روان‌شناختی (HPFS) جمع آوری شد. تحلیل داده‌ها از طریق آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره و آزمون تعقیبی بونفرونی با کمک نرم‌افزار SPSS  انجام گرفت .یافته‌ها نشان داد که مراقبت معنوی بر سرزندگی تحصیلی (0/241) و شکوفایی(0/425) و تئوری انتخاب بر شکوفایی(0/386) دانش‌آموزان دختر تأثیر دارند و تأثیر مراقبت معنوی بر رضایت و شادکامی و مشارکت اجتماعی بیشتر از تئوری انتخاب است. نتایج پژوهش حاکی از اهمیت آموزش مراقبت معنوی و تئوری انتخاب بر سرزندگی و شکوفایی تحصیلی‌ می‌باشد. آموزش مراقبت معنوی و تئوری انتخاب با کاربرد فنون و روش‌های خاص خود، احتمالاً سبب پذیرش مشکلات و مواجهه آگاهانه با‌ آن‌ها و درنتیجه افزایش سرزندگی تحصیلی و شکوفایی شده‌ است؛ لذا می‌توان از یافته‌های این پژوهش در تدوین محتوای برنامه درسی نوجوانان بهره جست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparison of the Effectiveness of Spiritual Care and Choice Theory on Academic Vitality and Prosperity of First High School Students

نویسندگان [English]

  • Tayyebeh Gharizadeh 1
  • Mohammadali Mohammadyfar 2
  • Eskandar Fathi Azar 3
1 Ph.D. student in Educational Psychology, Semnan University, Semnan, Iran.
2 Associate Professor, Department of Educational Psychology, Semnan University, Semnan, Iran.
3 Professor, Department of Education, Faculty of Education and Psychology, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

The study aimed to compare the effectiveness of spiritual care and choice theory on the academic vitality and prosperity of female high school students in Tabriz. This study was experimental in the design pre-test and post-test with a control group. Forty-five students with inclusion criteria were selected after screening through a cluster sampling method, of seventh and eighth-grade female high school students in the first district of Tabriz, and 15 students were randomly divided into two experimental and one control groups. The experimental groups received their specific intervention in 12 sessions of 70 minutes and the control group did not receive any treatment. The data were collected using the academic vitality questionnaire and the psychological flourishing scale (HPFS). Data analysis was done through the multivariate covariance analysis test using SPSS software. The findings showed that spiritual care has an effect on the academic vitality (0.241) and flourishing (0.425) of female students, and Choice theory has an effect on the flourishing (0.386) of female students and the effect of spiritual care on the satisfaction and happiness, and social participation was greater than the effect of choice theory. The results showed the importance of spiritual care education and choice theory on academic vitality and prosperity. According to the results of the research, it can be said that spiritual care and choice theory with the application of their special techniques and methods have probably led to the acceptance of problems and conscious exposure to them, and as a result, increased academic vitality and prosperity. Therefore, the findings of this research can be used in developing the content of the curriculum for teenagers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spiritual care
  • choice theory
  • academic vitality
  • prosperity
  • reality therapy
  • logotherapy
قرآن کریم؛ آل عمران(60)، انفال(42)، فصلت(30)، والعصر(3)، احقاف (70)، اعراف (6).
آرام فر، بهنوش؛ حسینی، سعیده السادات؛ افشاری نیا، کریم؛ کاکابرایی، کیوان.(1401). اثر بخشی آموزش هوش معنوی بر مقابله با استرس وخودشکوفایی دختران نوجوان. فصلنامه علمی-پژوهشی تعلیم و تربیت. 38(۲)، ۱۳۹-۱۵۸.
آل.پتری، هربرت. (1387). آبراهام مازلو و خودشکوفایی. ترجمه جمشید مطهری‌طشی. تهران: ادیان و عرفان.
امینی، آرزو؛ قاسملو، مریم و شریعتمدار، آسیا. (1398). اثربخشی آموزش مفاهیم معنوی با محوریت مذهب بر امید کودکان. مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی،4(4)، 7-36.
برزو، سیدرضا؛ شادی، دانیال؛ کلوندی، نرگس؛ افشاری، علی؛ تاپاک، لیلی. (1399). بررسی اثربخشی آموزش مراقبت معنوی بر امیدواری سالمندان مقیم مراکز سالمندی استان همدان. حیات، 26(2)، ۲۰۴-۱۹۲.
پهلوانی، زهره؛ جوکار، بهرام. (1401). رابطه‌ی ذهن‌آگاهی با شادکامی و پیشرفت تحصیلی: نقش واسطه‌ای سرزندگی تحصیلی. یادگیری آموزشگاهی و مجازی 10(3)، 75-84.
تبرائی، رامین. (1389). بررسی جایگاه معنویت در الگوهای عمدة سلامت روان. روانشناسی و دین، 3(1)، 5-29.
خاکسار، مریم؛ درتاج، فریبرز؛ ابراهیمی قوام‌آبادی، صغری؛ سدی‌پور، اسماعیل. (1397). تدوین و اعتبارسنجی بسته آموزشی مدرسه‌محور بر اساس تئوری انتخاب و تعیین اثربخشی آن بر نشاط تحصیلی. مطالعات روانشناسی تربیتی، 15(31)، 111-144.
جوادی آملی، عبدالله. (1397). شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی. قم: اسرا.
دهقان‌زاده، محمدحسین؛ حسین‌چاری، محمد. (1391). نشاط تحصیلی و ادراک از الگوی ارتباطی خانواده: نقش واسطه‌ای خودکارآمدی. مطالعات آموزش و پرورش، 4(2)، 21-47.
رشــیدزاده، عبداله. (1399).اثربخشی آموزش برنامه مبتنی بر معنویت وآموزه‌های اسلامی بر اضطراب و تاب آوری تحصیلی دانش آموزان، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی. 5(1)، 7-43.
رشــیدزاده، عبداله؛ بیرامی، منصور؛ هاشــمی نصرت آباد، تورج و میرنســب، میرنســب. (1398). اثربخشــی آموزش مثبت نگری با تکیه بر آموزه‌های دینی در ســلامت روانشــناختی و تابآوری مادران دارای فرزند اتیسم. فصلنامه زن و مطالعات خانواده، 12(43)، 59-83.
سرتیپ زاده، افسانه؛ گلپرور، محسن و آقایی، اصغر.(1398). اثربخشی درمان وجودگرایی معنویت محور و معنویت درمانی اسلامی بر سرمایه عاطفی در زنان سالمند. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 17(4)، 684-694.
شمالی احمدآبادی، مهدی؛ برخورداری احمدآبادی، عاطفه.(1400). بررسی اثربخشی آموزش تئوری انتخاب بر مشکلات عصب‌ روان‌شناختی و تنظیم شناختی هیجان دانش‌آموزان قلدر دارای اختلال بیش‌فعالی. فصلنامه کودکان استثنایی، 21(4)، 113-126.
صفری بیدهندی، سمیه؛ اسدزاده، حسن؛ فرخی، نورعلی؛ درتاج، فریبرز. (1400). اثربخشی آموزش مبتنی بر تئوری انتخاب بر تاب‌آوری تحصیلی و نشاط ذهنی دانش‌آموزان دوره متوسطه. روانشناسی شناختی- تحلیلی، 12(44)، 27-39.
عابدی، احمد؛ شواخی، علیرضا؛ تاجی، مریم.(1387). رابطه بین ابعاد دین داری با شادی دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه شهر اصفهان. مطالعات اسلام و روانشناسی.2(2)، 58-45.
عظیمی، داریوش؛ محمدامین‌زاده، دانا؛ شریعت‌مدار، آسیه. (1397). اثربخشی معنویت‌درمانی اسلامی بر تعلل‌ورزی و اشتیاق تحصیلی دانشجویان پرستاری. راهبردهای توسعه در آموزش پزشکی، 5(۲)، ۱۰۸-۹۷.
فتحی‌آذر، اسکندر. (1398). روش‌ها و فنون تدریس. تبریز: دانشگاه تبریز.
صفی زاده، مطهره؛ محمدپناه، عذرا.(1400).اثربخشی آموزش هوش معنوی بر سرزندگی تحصیلی، اشتیلق تحصیلی و امید تحصیلی دانش آموزان دختر پایه دوم متوسطه شهرستان رابر.فصلنامه راهبردهای نو در و علوم تربیتی، 3(11)، 23-12.
مارشال ریو، جان. (1399). انگیزش و هیجان. ترجمه سیدمحمدی، یحیی. تهران: نشر ویرایش، چاپ هفتم.
محمدپور، سمانه؛ زینلی، خاطره؛ سیاهپوش منفرد، مسلم؛ پیرنیا، بیژن. (1394).اثربخشی آموزش هوش معنوی بر سرزندگی تحصیلی بهزیستی روانشناختی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی لرستان. اسلام و سلامت، 2(3)، 41-33.
موحدی راد، مریم؛ ابراهیمی، محمد اسماعیل؛ صاحبی، علی.(1400). تاثیر آموزش تئوری انتخاب بر ارضای نیازهای اساسی و سطح پرخاشگری دختران دوره دبیرستان. رویش روان شناسی.10 (۹)، ۱۳۷-۱۴۸.
مهربان، شفیق؛ خلیل زاده، نورالله؛ احمدبوکانی، سلیمان و اسمری برده زرد، یوسف. (1398).اثربخشی رواندرمانی گروهی مثبت نگر مبتنی بر آموزه‌های دینی بر نشخوار فکری زنان نابارور. مجله مطالعات ناتوانی، 9(2) ، 1-6.
میرزایی، رضا؛ نظیری، قاسم؛ محمدی، مسعود؛ فتح، نجمه. (1401). اثربخشی آموزش گروهی مفاهیم تئوری انتخاب بر راهبردهای نظم‌جویی شناختی هیجان و سازگاری اجتماعی در زندانیان اچ‌ای وی مثبت. علوم روانشناختی، 21(117)، 1895-1912.
نلسون، جیمز ام.(1395). روانشناسی، دین و معنویت.ترجمه مسعود آذربایجانی و امیر قربانی.تهران:پژوهشگاه حوزه ودانشگاه.
ولی‌زاده، شیرین؛ سعدی‌پور، اسماعیل؛ درتاج، فریبرز؛ دلاور، علی؛ شیوندی چلیچه، کامران. (1401). تدوین بسته آموزشی توانمندسازی روانی-اجتماعی مبتنی بر نظریه انتخاب و تعیین اثربخشی آن بر کاهش پرخاشگری . سلامت روان کودک، 9(1)، 55-63.
هژبریان، هانیه؛ رضایی، علی‌محمد؛ بیگدلی، ایمان‌ا...؛ نجفی، محمود؛ محمدی فر، محمدعلی. (1397). شکوفایی معلمان شهر تهران متغیر‌های جمعیت‌شناختی اثرگذار بر آن. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 11(2)، 38-26.
یزدان‌پرست، الناز؛ افرازنده، سیده‌سارا؛ قربانی،سیدحسن؛ اسدی، فریبا؛ رجبی، راحله؛ ناصری، لیلی و همکاران. (1396). واکاوی صلاحیت مراقبت معنوی در دانشجویان دانشکده پیراپزشکی و بهداشت فردوس. پرستاری ایران، ۳۰(۱۰۵)، ۵۷-۴۷.
Akin, A., & Akin, U. (2015). Mediating role of coping competence on the relationship between mindfulness and flourishing. Suma Psicologica. 22(1), 37-43.
Asadzandi, M., & Vafadar, Z. (2018). Designing inter professional spiritual health care education program for students of health sciences. Nursing and Patient Health Care.1(1), 1-7.
Datu, J.A. (2018). Flourishing is Associated with Higher Academic Achievement and Engagement in Filipino Undergraduate and High School Students. Happiness Study.19(1), 27-39.
Galanter, M., Talbot, N., Dermatis, H., McMahon, C., Dugan, T., & Oktay, D. (2015). Training Manual for spirituality discussion groups for mental health; With focus on cultural competence. [Cited 2016 Jun 2]. Available from: https://www.nyaprs.org/e-news-bulletins/2015/omh-training-manual-available-on multicultoral-spiritual-groups
Glasser, W. (2013). Counseling with choice theory: The new Reality Therapy. New York: Harper Collins Publisher. 16(9).
Gruchmann, T., Schmidt, I., Lubjuhn, S., Seuring, S., & Bouman, M. (2019). Informing logistics social responsibility from a consumer-choice-centered perspective. The International Journal of Logistics Management, 30(1), 96-116.‏
Keyes, C.L.M., Dhingra, S.S., & Simoes, E.J. (2010). Change in Level of Positive Mental Health as a Predictor of Future Risk of Mental Illness. American Journal of illness, 100(12), 2366–2371.
Khamisabadi, M., Mirmehdi, S.R., & Merati, A.R. (2021). Relationship of Academic Vitality, Academic Self-efficacy, and
Metacognitive Skills with Lifelong Learning Concerning Mediating role of Study Approaches. Research Health, 11(1), 1-10.
Khodabakhshi Koolaee A, Mosalanejad L, Mamaghanirad B .(2017). The Effectiveness of Group Training of Choice Theory on Quality of Life and Hope in Blind People. Iranian Rehabilitation Journal.15 (3),199-206
Koenig H, King D, Carson V. B. (2012). Handbook of Religion and Health. New York: Oxford University.
Kubitza, J., Große, G., Schütte-Nütgen, K., & Frick, E. (2022). Influence of spirituality on moral distress and resilience in critical care staff: A scoping review. Intensive and Critical Care Nursing, 103377.‏
Laakso, M., Fagerlund, A., Pesonen, A.K. Lahti-Nuuttila, P., Figueiredo, R.A.O., Karlsson, C., & Eriksson, J.G. (2020). Flourishing Students: The Efficacy of an Extensive Positive Education Program on Adolescents’ Positive and Negative Affect. Applied Positive Psychology, 6, 253-276.
Martin, A.J. & Marsh, H.W. (2009). Academic resilience and academic buoyancy: Multidimensional and hierarchical conceptual framing of causes correlates and cognate constructs. Oxford Review of Education. 35(3), 353-370.
Mirzaee S, Bekmaz K, Rasooli A, Shamsi A. Effect of Spiritual Self-care Education on the Resilience of Nurses Working in the Intensive Care Units Dedicated to COVID-19 Patients in Iran. cmja 2022; 12 (2) :188-201
Putwain, D.W., Wood, P., Pekrun, R. (2022). Achievement emotions and academic achievement: Reciprocal relations and the moderating influence of academic buoyancy. Educational Psychology; 114(1), 107-126.
Schotanus-Dijkstra, M., Pieterse, ME., Drossaert, C., Westerhof, GJ., Graaf, R., Have, M., Walburg, A., Bohlmeijer, ET. (2016). What Factors are Associated with Flourishing? Results from a Large Representative National Sample. Happiness Study, 17, 1351-1370.
Seligman, M.E.P. (2002). Authentic happiness: Using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfillment. New York: Free Press.
Spear, L. P. (2000). The adolescent brain and age related behavioral mainfesations. Neuroscience and Behavioral Reviews, 24, 417-463.
Suldo, SM, Thalji, A., Ferron, J. (2011). Longitudinal academic outcomes predicted by early adolescents’ subjective wellbeing, psychopathology, and mental health status yielded from a dual factor model Posit Psychology, 6(1), 17-30.