ارائه مدل گرایش به اعتیاد دانشجویان بر اساس سبک‌های فرزندپروری با نقش میانجی‌گری خودتنظیمی هیجانی

امیرنیا, الهه; محمدی پور, محمد; علیزاده موسوی, سیدابراهیم

doi:10.22034/jmpr.2023.55115.5401

ارائه مدل گرایش به اعتیاد دانشجویان بر اساس سبک‌های فرزندپروری با نقش میانجی‌گری خودتنظیمی هیجانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکترا، گروه روانشناسی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران.

² استادیار، گروه روانشناسی، واحد قوچان، دانشگاه آزاد اسلامی، قوچان، ایران.

10.22034/jmpr.2023.55115.5401

چکیده

هدف پژوهش حاضر الگویابی ساختاری گرایش به اعتیاد دانشجویان بر اساس سبک‌های فرزندپروری با نقش میانجی‌گری خودتنظیمی هیجانی بود. پژوهش از نوع کاربردی و روش پژوهش همبستگی به شیوه‌ مدل‌یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان در نیمسال دوم سال تحصیلی 1401-1400 بود. از بین جامعه آماری 340 نفر به شیوه نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای نسبتی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه خودتنظیمی هیجانی (گروس و جان، ۲۰۰۳)، پرسشنامه گرایش به اعتیاد (وید و بوچر، 1992) و پرسشنامه سبک فرزندپروری (بامریند، ۱۹۷۲) بودند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری، به وسیله نرم‌افزار SPSS و Amos ویرایش 23 صورت گرفت. نتایج نشان داد که سبک‌ فرزندپروری مستبدانه بر خودتنظیمی هیجانی (p<0.05, β=0.533) و گرایش به اعتیاد (p<0.05, β=0.437) دانشجویان دارای اثر مستقیم معنادار بوده و توانسته به ترتیب‌ 4/28 و 1/19 درصد از واریانس این متغیرها را تبیین کند. همچنین سبک‌ فرزندپروری مقتدرانه بر خودتنظیمی هیجانی (p<0.05, β=0.545) و گرایش به اعتیاد (p<0.05, β=0.462) دانشجویان دارای اثر مستقیم معنادار بوده و توانسته به ترتیب‌ 5/29 و 3/21 درصد از واریانس این متغیرها را تبیین کند. در ادامه سبک‌ فرزندپروری سهل‌گیرانه بر خودتنظیمی هیجانی (β = -0.426, p < 0.05) و گرایش به اعتیاد (β = 0.518, p < 0.05) دانشجویان دارای اثر مستقیم معنادار بوده و توانسته به ترتیب‌ 18/1 و 26/8 درصد از واریانس این متغیرها را تبیین کند. در نهایت خودتنظیمی هیجانی بر گرایش به اعتیاد (β = -0.547, p < 0.05)دانشجویان دارای اثر مستقیم معنادار بوده و توانسته 29/9 درصد از واریانس این متغیر را تبیین کرده و در رابطه سبک‌های فرزندپروری با گرایش به اعتیاد دانشجویان نیز نقش میانجی معنادار ایفا کند (p<0/05). با توجه به نقش میانجی معنادار خودتنظیمی هیجانی، می توان با بکارگیری مداخلات موثر همانند آموزش خودتنظیمی هیجانی از بروز گرایش به اعتیاد در نزد دانشجویان کاست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

روانشناسی

عنوان مقاله [English]

Model Evaluation of Addiction Tendency According to Parenting Styles with the Mediation Role of Emotional Self-Regulation in University Students

نویسندگان [English]

Elaheh Amirnia ¹
Mohammad Mohammadipour ²
Seyyed Ebrahim Alizadeh Mousavi ²

¹ Ph.D. student, Department of Psychology, Bojnord Branch, Islamic Azad University, Bojnord, Iran.

² Assistant Professor, Department of Psychology, Qochan Branch, Islamic Azad University, Qochan, Iran.

چکیده [English]

The objective of the present study was the structural modeling of university students’The objective of the present study was the structural modeling of university students’ addiction seeking according to parenting styles with the mediation role of emotional self-regulation. The research is applicative and the research method was correlational through structural equations modeling. The statistical population of the study included the students at Islamic Azad University, Ghoochan branch, in the second semester of academic year 2020-21. Three hundred and forty students were selected from the statistical population as the sample through proportional stratified random sampling method. The research instruments were emotional self-regulation (Gross, John, 2003), addiction tendency questionnaire (Wade, Butcher, 1992) and parenting style questionnaire (Baumrind, 1972). The data analysis was conducted through structural equations modeling via SPSS and Amos versions 23. The results showed that authoritarian parenting style has a direct effect on emotional self-regulation (p<0.05, β=0.533) and addiction tendency (p<0.05, β=0.437) of students. was significant and was able to explain 28.4 and 19.1 percent of the variance of these variables, respectively. Also, authoritarian parenting style has a significant direct effect on emotional self-regulation (p<0.05, β=0.545) and addiction tendency (p<0.05, β=0.462) of students. able to explain 29.5 and 21.3 percent of the variance of these variables, respectively. In addition, permissive parenting style had a significant direct effect on emotional self-regulation (β = -0.426, p < 0.05) and addiction tendency (β = 0.518, p < 0.05) of students. and was able to explain 18.1 and 26.8 percent of the variance of these variables, respectively. Finally, emotional self-regulation on addiction tendency (β = -0.547, p < 0.05) of students had a significant direct effect and was able to explain 29.9 percent of the variance of this variable and in relation to parenting styles with Students' addiction tendency also plays a significant mediating role (p<0.05). Paying attention to the significant mediating role of emotional self-regulation, it is possible to reduce the incidence of addiction among students by using effective interventions such as emotional self-regulation training.

کلیدواژه‌ها [English]

addiction tendency
parenting styles
emotional self-regulation

مراجع

ارجمند داورانی، راضیه.، موسوی نسب، سیدمحمدحسین.، و تاشک، آناهیتا. (1400). بررسی مدل علی شیوه‌های فرزندپروری و آمادگی به اعتیاد مواد با نقش واسطه‌ای پرخاشگری و ناگویی خلقی. خانواده پژوهی، 17(3)، 439-453.

اسماعیل بیگی ماهانی، منیره.، اعیادی، نادر.، نبی‌الهی نجف‌آبادی، علی.، و رضایی، سامان. (1398). نقش سبک‌های ابراز هیجان و سبک‌های مقابله ی مذهبی در گرایش به اعتیاد دانشجویان. پژوهش در دین و سلامت، 5(4)، 34-47.

اصلی‌آزاد، مسلم.، منشئی، غلامرضا.، قمرانی، امیر. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم شناختی هیجان و تحمل ابهام دانش‌آموزان مبتلا به اختلال وسواس فکری- عملی، فصلنامه روان شناسی افراد استثنایی، 9(36)، 33-53.

بحرایی، ژاله.، حسینی المدنی، سیدعلی.، باصری، احمد. (1399). مدل‌یابی تاب‌آوری خانواده بر اساس شادمانی زناشویی، نیازهای بنیادین روانشناختی و معنویت با نقش میانجی تنظیم هیجان. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 4(4)، 111-124.

بوسعیدی، کوروش.، رجائی، علیرضا.، و بیاضی، محمدحسین. (1400). تاثیر هیپنوتراپی بر تکانشگری، سبک‌های مقابله و علائم اعتیاد معتادان. علوم پزشکی رازی، 28(3)، 195-209.

رفاهی، ژاله.، طاهری، محمد. (1398). پیش‌بینی سبک‌های فرزندپروری مادران بر اساس طرحواره‌های اولیه و سبک‌های دلبستگی آنان، فصلنامه زن و جامعه، 10(1)، 167-185.

سپهری، مینا.، کیانی، قمر. (1399). رابطه تنظیم شناختی هیجان و گرایش به اعتیاد: نقش میانجی احساس تنهایی اجتماعی عاطفی و طرح‌واره های ناسازگار اولیه. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی، ۱۴(۵۶)، ۳۳۸-۳۱۳.

سلیمانی، اسماعیل.، حبیبی، یعقوب. (1393). ارتباط تنظیم هیجان و تاب‌آوری با بهزیستی روان‌شناختی در دانش‌آموزان، فصلنامه روان شناسی مدرسه، 3(4)، 51-72.

سهرابیان، طاهره.، غلامرضایی، سیمین.، سپهوندی، محمدعلی. (1399). رابطۀ روان‌‌رنجوری و دلبستگی ناایمن با بی‌خوابی: نقش میانجی کمال‌گرایی و تنظیم شناختی هیجان. فصلنامه مطالعات روان شناختی، 16(4)، 41-57.

شباهنگ، رضا.، شجاعی، مهرانه.، باقری شیخانگفشه، فرزین.، حسین خانزاده، عباسعلی.، و نیکوگفتار، منصوره. (1398). تحلیل ساختاری ارتباط احتکار با مشکلات بین فردی: نقش میانجی دشواری در تنظیم هیجان. پژوهش های کاربردی روانشناختی، 10(4)، 49-67.

علاقبند، لیلا.، پاشاشریفی، حسن.، فرزاد، ولی‌الله.، آقایوسفی، علیرضا. (1398). مدلی برای پیش‌بینی طلاق عاطفی بر مبنای سواد عاطفی، سبک‌های مقابله‌ای، کیفیت زندگی و هیجان خواهی با میانجیگری تنظیم هیجان. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 62(1)، 388-402.

علوی، خدیجه.، و رمضانی، شیما. (1399). نقش سبک‌های فرزندپروری ادراک شده و شفقت به خود در پیش‌بینی آمادگی اعتیاد در جوانان. اعتیاد پژوهی، 14(58)، 89-112.

فتحی، جلیل.، گرینیر، وینست، و درخشان، علی. (1400). خودکارآمدی، تأمل و فرسودگی شغلی در میان معلمان ایرانیِ زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی: نقش میانجی تنظیم هیجانی. مجله تحقیقات زبان انگلیسی ایران، 9(2)، 13-37.

کاظمی رضایی، سیدولی.، و کاظمی رضایی، سیدعلی. (1399). پیش بینی گرایش به اعتیاد براساس ناگویی خلقی و ابراز وجود در دانشجویان پرستاری. فیض، 24(2)، 227-235.

کاویانی، غلامرضا.، عالی پور بیرگانی، سیروس.، شهنی ییلاق، منیجه.، رجبی، غلامرضا. (1398). آزمون و مقایسه مدل رابطه علی ویژگی‌های شخصیتی با کیفیت زندگی و عملکرد تحصیلی با میانجی گری خودکارآمدی تحصیلی و تنظیم هیجان در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز. روشها و مدلهای روان شناختی، 10(35)، 81-99.

گاطع‌زاده، عبدالامیر.، و مولایی‌راد، محمدرضا. (1399). پیش بینی آمادگی به اعتیاد نوجوانان براساس شیوه‌های فرزندپروری والدین و نقش میانجی منبع کنترل: یک مطالعه توصیفی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 19(12)، 1261-1276.

نریمانی، محمد.، و پرنیان‌خوی، مریم. (1400). نقش توانمندی ایگو و سبک‌های فرزندپروری در پیش‌بینی آسیب‌پذیری نسبت به اعتیاد با نقش واسطه‌ای سرکوبگری عاطفی در نوجوانان پسر. اعتیاد پژوهی، 15(61)، 145-166.

Abdelrahman, R.M. (2020). Metacognitive awareness and academic motivation and their impact on academic achievement of Ajman University students, Heliyon, 6(9), 419-425.

Angelis, D. (2015). Factors affecting repeated cessations of injecting drug use and relapses during the entire injecting career among the Edinburgh Addiction cohort. Journal of Drug and Alcohol Dependence, 151, 76-83.

Baumrind, D. (1973). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology, 4(1), 91-103.

Benchaya, M. C., Moreira, T. C., Constant, H. M. R., Pereira, N. M., Freese, L., Ferigolo, M & Barros, H. M. (2019). Role of Parenting Styles in Adolescent Substance Use Cessation: Results from a Brazilian Perspective Study. International Journal of Environment Research and Public Health, 16(18), 343-356.

Chen, G., He, J., Cai, Z., Fan, X. (2020). Perceived parenting styles and body appreciation among Chinese adolescents: Exploring the mediating roles of dispositional mindfulness and self-compassion. Children and Youth Services Review, 119, 150-110.

Diaz, Y. (2013). Association between parenting and child behaviour problems among Latino mothers and children. Master Thesis. University of Maryland, Maryland.

Gross, J.J., John, O.P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: Implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2), 348–362

Herwig, U., Opialla, S., Cattapan, K., Wetter, T.C., Jäncke, L., Brühl, A.B. (2018). Emotion introspection and regulation in depression. Psychiatry Research: Neuroimaging, 277, 7-13.

Jiang, Y., Li, X., Harrison, S.E., Zhang, J., Qiao, S., Decker, S., Zhao, J., Zhao, G. (2022). Long-term effects of a resilience-based intervention on mental health of children affected by parental HIV in China: Testing the mediation effects of emotion regulation and coping. Children and Youth Services Review, 133, 1063-1069.

Joormann, J., Stanton, C.H. (2016). Examining emotion regulation in depression: A review and future directions. Behavior Research and Therapy, 86, 35-49.

Kirwan, M., Pickett, S.M., Jarrett, N.L. (2017). Emotion regulation as a moderator between anxiety symptoms and insomnia symptom severity. Psychiatry Research, 254, 40-47.

Kraaij, V., Garnefski, N. (2019). The Behavioral Emotion Regulation Questionnaire: Development, psychometric properties and relationships with emotional problems and the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire. Personality and Individual Differences, 137, 56-61.

Lavrič, M., Naterer, A. (2020). The power of authoritative parenting: A cross-national study of effects of exposure to different parenting styles on life satisfaction. Children and Youth Services Review, 116, 104-108.

Li, D., Li, D., Wu, N., Wang, Z. (2019). Intergenerational transmission of emotion regulation through parents' reactions to children's negative emotions: Tests of unique, actor, partner, and mediating effects. Children and Youth Services Review, 101, 113-122.

Malesza, M. (2019). Stress and delay discounting: The mediating role of difficulties in emotion regulation. Personality and Individual Differences, 144, 56-60.

Meens, E.E.M., Bakx, A.WE.A., Klimstra, T.A., Denissen, J.J.A. (2018). The association of identity and motivation with students' academic achievement in higher education. Learning and Individual Differences, 64, 54-70.

Mojsa-Kaja, J., Szklarczyk , K., González-Yubero, S., Palomera, R. (2021). Cognitive emotion regulation strategies mediate the relationships between Dark Triad traits and negative emotional states experienced during the COVID-19 pandemic. Personality and Individual Differences, 181, 111-116.

Stephenson, M.T., Helme, D.V. (2014). Authoritative parenting and sensation seeking as predictors of adolescent cigarette and marijuana use. Journal of Drug Education, 36, 247-270.

Wade, N.C., Butcher, J.N. (1992). New measures for assessing alcohol and drug abuse with the MMPI-2: The APS and AAS. Journal of Personality Assessment, 58(2), 389-404.

Wang, L., Yan, F. (2018). Emotion regulation strategy mediates the relationship between goal orientation and job search behavior among university seniors. Journal of Vocational Behavior, 108, 1-12.

Wang, Y., Tian, L., Huebner, E.S. (2019). Parental control and Chinese adolescent smoking and drinking: The mediating role of refusal self-efficacy and the moderating role of sensation seeking. Children and Youth Services Review, 102, 63-72.

Zhao, X., Li, X., Song, Y., Li, C., Shi, W. (2020). Autistic traits and emotional experiences in Chinese college students: Mediating role of emotional regulation and sex differences. Research in Autism Spectrum Disorders, 77, 1016-1020.

Zhou, Y., Qu, W., Ge, Y. (2022). The role of trait emotional intelligence in driving anger: The mediating effect of emotion regulation. Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, 88, 281-290.