اثربخشی درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما برکاهش میزان حساسیت اضطرابی و حملات پانیک (وحشت زدگی) در جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه

شریفی, علی اکبر; عبدی, رضا; محب, نعیمه; لیوارجانی, شعله

doi:10.22034/jmpr.2024.17979

اثربخشی درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما برکاهش میزان حساسیت اضطرابی و حملات پانیک (وحشت زدگی) در جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

² دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

³ استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

10.22034/jmpr.2024.17979

چکیده

پژوهش حاضر، بررسی اثر بخشی رفتار درمانی شناختی متمرکز بر تروما برکاهش میزان حساسیت اضطرابی و علائم پانیک در جانبازان مبتلاء به اختلال استرس پس از سانحه بود. این پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل و جامعه آماری شامل کلیه جانبازان اداره بنیاد شهید و امور ایثارگران شهر مرند که سال 1398 جهت مشاوره به مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی پویامهر مراجعه نموده بودند، از بین این افراد 30 نفر از جانبازان مرد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. داده ها با استفاده پرسشنامه چک لیست اختلال استرس پس از سانحه ﺗﻮﺳﻂ ﮐﯿﻦ و ﻫﻤﮑﺎران در ﺳﺎل ۱۹۸۸ (MCCP)، حساسیت اضطرابی (تیلور و کوکس ،۱۹۹6) نشانه های پانیک لیبوتیز و همکاران در سال(1990) گردآوری شدند. برای گروه آزمایش، رفتار درمانی شناختی متمرکز بر تروما طی 12 جلسه‌ی 90 دقیقه ای در هر هفته اجرا شد. داده ها با استفاده از تجزیه و تحلیل کواریانس چند متغیری در نرم افزار آماری SPSS-20 انجام گرفت. نتایج نشان داد، میانگین نمرات گروه آزمایش برای متغیر حساسیت اضطرابی به طور معنی داری پایین تر از گروه کنترل بود (0/001>P ). اما تفاوت معنی داری در نمرات علائم پانیک بین دو گروه مشاهده نشد. مطابق با یافته ها درمان رفتار درمانی شناختی متمرکز بر تروما به عنوان یک روش موثر در جهت کاهش میزان حساسیت اضطرابی در جانبازان مبتلا به اختلال PTSD استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

روانشناسی

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Trauma-Focused Cognitive-Behavioral Therapy on the Reduction Anxiety Sensitivity and Panic Attacks in Veterans with Post-Traumatic Stress Disorder

نویسندگان [English]

Aliakbar Sharifi ¹
Reza Abdi ²
Naimeh Moheb ³
Sholeh Livarjani ³

¹ Ph.D. Student, Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.

² Associate Professor, Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran.

³ Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.

چکیده [English]

This study aimed to determine the effectiveness of trauma-focused cognitive-behavioral therapy on the reduction of anxiety sensitivity and panic attacks in veterans with PTSD. This study was a quasi-experimental study with pre-test and post-test with control group, The population of the study consisted all male Veterans in Marand in the year of 2019, among whom a sample of 30 veterans with PTSD were randomly selected to two groups of experimental (15 male) and control (15 male). Measurement tools included were posttrumatic stress disorder checklist (military version), Anxiety Sensitivity (Reiss, Peterson, Gursky & McNally, 1986) and Symptom panic (Liebowitz & et al, 1990). Then, trauma-focused cognitive-behavioral therapy were performed for 12 sessions (90 minutes in per session) each week for the experimental group. Data were analyzed by SPSS 20 using multiple covariance analysis. After controlling the effects of pretest, the mean scores of anxiety sensitivity and panic attacks were significantly higher in the experimental group than the control group (p<0.001). Training trauma-focused cognitive-behavioral therapy education can be effective reduces anxiety sensitivity and panic attacks in veterans with PTSD.

کلیدواژه‌ها [English]

trauma-focused cognitive-behavioral therapy
anxiety sensitivity
panic attacks
post-traumatic stress disorder
veterans

مراجع

راه ‌نجات، امیر محسن؛ دباغی، پرویز؛ ربیعی، مهدی؛ تقوا، ارسیا؛ ولی‌پور، حبیب؛ دنیوی، وحید. ( ۱۳۹۵) میزان شیوع اختلال استرس پس از ضربه ناشی از جنگ در کهنه‌رزمندگان. طب جانباز، ۹ (۱) ،۱۵-۲۳.

رجبی، سعید. ( 1395). اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ روشﻫﺎی رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺗﺮوﻣﺎ و رواﯾﺖ درﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮاﺟﻬﻪای ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺸﮑﻼت رﻓﺘﺎری- ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن دارای ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی اﺳﺘﺮس ﭘﺲ از ﺳﺎﻧﺤﻪ، رساله دکتری رشتهی روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیل، اردبیل.

سالمی، صفورا؛ نعامی، عبدالزهرا؛ زرگر، یدالله؛ داودی، ایران.( 1396). اثربخشی روش شناختی رفتاری متمرکز بر تروما بر رشد پس از سانحه در کودکان آزاردیده. نشریه روان پرستاری، 5 (۱) ،21-15.

قاضی زاده, سپیده, مشهدی, علی, طبیبی, زهرا, سلطانی فر, عاطفه. ( 1399). اثربخشی درمان شناختی رفتاری متمرکز بر تروما بر نشانگان اختلال تنیدگی پس از سانحه در کودکان با تجربه سوءاستفاده جنسی. روان شناسی بالینی. 12 (4) ،90-77.

کمال منش، علی؛ ماردپور، علیرضا. (۱۳۹۵ ). بررسی میزان اختلال استرس پس از سانحه در بازماندگان جنگ. مجله پژوهش سلامت، ۲ (۲) ،۸۷-۹۸.

علی مهدی، منصور، احتشام زاده، پروین، نادری، فرح، افتخار صعادی، زهرا، پاشا، رضا. ( 1395). اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر عدم تحمل بلاتکلیفی و حساسیت اضطرابی افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی, 10(38), 77-86.

مایکل‌بی. فرست، جنت ب. و. ویلیامز، روندا س. کرگ، رابرت اسپیتزر( 2017). مصاحبه بالینی ساختاریافته برای اختلال‌های DSM-5 : نسخه بالین‌گر (مصاحبه کننده). مترجمان: ونداد، شریفی، بهرنگ، شادلو، زهرا، شهریور ( 1396).تهران : ابن سینا.

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed., text rev.). Washington, DC: Author.

Albanese, B. J., Macatee, R. J., Boffa, J. W., Bryan, C. J., Zvolensky, M. J., & Schmidt, N. B. (2018). Interactive Effects of Traumatic Brain Injury and Anxiety Sensitivity on PTSD Symptoms: A Replication and Extension in Two Clinical Samples. Cognitive Therapy and Research, 42(4), 510–523.

Armstrong, T., Federman, S., Hampson, K., Crabtree, O., & Olatunji, B. O. (2020). Fear Learning in Veterans with Combat-Related PTSD Is Linked to Anxiety Sensitivity: Evidence from Self-Report and Pupillometry. Behavior Therapy, 52(1), 149–161.

Behenck, A. da S., Wesner, A. C., Guimaraes, L. S. P., Manfro, G. G., Dreher, C. B., & Heldt, E. (2020). Anxiety Sensitivity and Panic Disorder: Evaluation of the Impact of Cognitive-Behavioral Group Therapy. Issues in Mental Health Nursing, 42(2), 112–118.

Buhmann, C. B., Nordentoft, M., Ekstroem, M., Carlsson, J., & Mortensen, E. L. (2018). Long-term treatment effect of trauma-affected refugees with flexible cognitive behavioural therapy and antidepressants. Psychiatry research, 264, 217-223.

Cohen, J. A., Mannarino, A. P. & Deblinger, E. (2017). Treating Trauma and Traumatic Grief in Children and Adolescents. New York: Guilford Publications.

Efron, G., & Wootton, B. M. (2021). Remote cognitive behavioral therapy for panic disorder: A meta-analysis. Journal of Anxiety Disorders, 79, 102385.

Ennis, N., Sijercic, I., & Monson, C. M. (2021). Trauma-focused cognitive-behavioral therapies for posttraumatic stress disorder under ongoing threat: A systematic review. Clinical Psychology Review, 88, 102049. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2021.102049

Hefner, K., & Rosenheck, R. (2019). Multimorbidity among veterans diagnosed with PTSD in the veteran’s health administration nationally. Psychiatric Quarterly, 90(2), 275-291.

Jongedijk, R. A., van der Aa, N., Haagen, J. F. G., Boelen, P. A., & Kleber, R. J. (2019). Symptom severity in PTSD and comorbid psychopathology: A latent profile analysis among traumatized veterans. Journal of Anxiety Disorders, 62, 35–44.

Klaric, M., Lovric, S., Kresic Coric, M., Galic, K., Coric, S., & Franciskovic, T. (2017). Psychiatric comorbidity and PTSD-related health problems in war veterans: Cross-sectional study. The European Journal of Psychiatry, 31(4), 151–157.

Kessler, R. C., Aguilar-Gaxiola, S., Alonso, J., Benjet, C., Bromet, E. J., Cardoso, G., ... & Florescu, S. (2017). Trauma and PTSD in the WHO world mental health surveys. European journal of psychotraumatology, 8(5), 1353383.

Nichter, B., Haller, M., Norman, S., & Pietrzak, R. H. (2019). Risk and protective factors associated with comorbid PTSD and depression in U.S. military veterans: Results from the National Health and Resilience in Veterans Study. Journal of Psychiatric Research. 121, 56-61.

Peniston EG, Kulkosky PJ. (2018). The Effectiveness of Trauma-Based Cognitive Behavioral Therapy on Patients with PTSD War. Medical Psychotherapy, 4, 47-60.

Reger, G. M., Bourassa, K. J., Smolenski, D., Buck, B., & Norr, A. M. (2019). Lifetime trauma exposure among those with combat-related PTSD: Psychiatric risk among U.S. military personnel. Psychiatry Research, 278, 309–314.

Stanley, I. H., Hom, M. A., Spencer-Thomas, Joiner, T.E. (2017). Examining anxiety sensitivity as a mediator of the association between PTSD symptoms and suicide risk among women firefighters. Journal of Anxiety Disorders, 50, 94–102.

Straud, C. L., Siev, J., Messer, S., & Zalta, A. K. (2019). Examining Military Population and Trauma Type as Moderators of Treatment Outcome for First-Line Psychotherapies for PTSD: A Meta-Analysis. Journal of Anxiety Disorders,67, 102133.

Strauss, A.Y., Kivity, Y., & Huppert, J.D. (2019). Emotion regulation strategies in cognitive vehavioral therapy for panic disorder. Journal Behavior Therapy, 50(3), 659-571.

Taherifard P, Delpisheh A, Shirali R, Afkhamzadeh A, Veisani Y (2019). TheEffectiveness of Cognitive Behavioral Therapy with Focus on Trauma onUnfamiliar Warfare Symbols of the United States Navy. Depression Research and Treatment. 2013,7.

Taylor, S. (2004). Anxiety Sensitivity and its Implications for Understanding and Treating PTSD. In S. Taylor (Ed.), Advances in the treatment of posttraumatic stress disorder: Cognitive-behavioral perspectives (pp. 57–65). Springer Publishing.

Wells, K& Albano, A. (2018). The Effectiveness of Controversial Cognitive Behavioral Therapy Treatment Techniques and Exposure Narrative Therapy on Reducing Behavioral-Emotional Disorders in Adolescents with Post Traumatic Stress Symptoms. Medical Psychotherapy, 11(32), 10-52.