اثربخشی توانبخشی رایانه‌ای موسیقیایی خانواده- محور بر حرکت‌های کلیشه‌ای کودکان دارای اختلال طیف اتیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی، گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استاد، گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

4 استاد گروه مهندسی برق و کامپیوتر، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی توانبخشی رایانه‌ای موسیقیایی خانواده- محور بر حرکت‌های کلیشه‌ای کودکان دارای اختلال طیف اتیسم انجام گرفت. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری شامل کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم مرکز خورشید شهر آمل در شش ماهه اول سال تحصیلی 1401 بود. در این پژوهش تعداد 30 کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه جایدهی شدند (هر گروه 15 کودک). کودکان حاضر در گروه آزمایش توانبخشی رایانه‌ای موسیقیایی خانواده- محور را طی 10 هفته در 10 جلسه 30 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پرسشنامه‌ مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه درجه بندی اتیسم (گیلیام، 2014) (ARS) بود. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس آمیخته و آزمون تعقیبی بونفرنی با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که توانبخشی رایانه‌ای موسیقیایی خانواده-محور بر حرکت‌های کلیشه‌ای (0001>P؛ 0/61=Eta؛ 44/92=F) کودکان دارای اختلال طیف اتیسم تأثیر معنادار دارد. بر اساس یافته‌های پژوهش می‌توان چنین نتیجه گرفت که توانبخشی رایانه‌ای موسیقیایی خانواده- محور با بکارگیری موسیقی و خاصیت درمانی آن و همچنین بهره گیری از خانواده برای تعمیق یادگیری و برقراری ارتباط موثر با کودک مبتلا به اختلال طیف اتیسم می‌تواند به عنوان یک روش کارآمد جهت کاهش حرکت‌های کلیشه‌ای کودکان دارای اختلال طیف اتیسم مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Effectiveness Of Family-Centered Musical Computer Rehabilitation on Repetitive Movements of Children with Autism Spectrum Disorder

نویسندگان [English]

  • Azadeh Talebi 1
  • Leila Kashani Vahid 2
  • Maryam Asaseh 2
  • Gholamali Afrouz 3
  • Manouchehr Hadi Sabzevar 4
1 Ph.D. student, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Science and Research Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Science and Research Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Professor, Department of Psychology and Education of Exceptional Children, University of Tehran, Tehran, Iran.
4 Professor, Department of Electrical and Computer Engineering, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted to investigate the effectiveness of family-centered musical computer rehabilitation on repetitive movements of children with autism spectrum disorder. The research method was quasi-experimental with pretest, posttest and control group design and a two-month follow-up period. The statistical population included children with autism spectrum disorder in the center of Khurshid Shahr Amol in the first six months of 2022. 30 student with autism spectrum disorder were selected through random sampling method and randomly accommodated into experimental and control groups (each group of 15 children). The experimental group received ten minute sessions of family-centered musical computer rehabilitation during ten weeks. The applied questionnaire included Autism Rating Questionnaire (Gilliam, 2014) (ARS). The data from the study were analyzed through mixed analysis of Variance and post hoc Bonferroni test via SPSS23 software. The results showed that family-centered musical computer rehabilitation has significant effect on the repetitive movements (F=44.92; Eta=0.61; P<0001) of children with autism spectrum disorder. According to the findings of the present study it can be concluded that family-centered musical computer rehabilitation can be used as an efficient method to decreace repetitive movements of children with autism spectrum disorder by using music and its therapeutic properties as well as using the family to deepen learning and communicate effectively with a child with autism spectrum disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Autism spectrum disorder
  • family centered
  • musical computer rehabilitation
  • repetitive movements

مراجع

احمدی، سیدجعفر.، صفری، طیبه.، همتیان، منصوره.، خلیلی، زهرا. (1390). بررسی شاخص های روانسنجی آزمون تشخیصی اوتیسم، (GARS)، (مرکز آموزش و توانبخشی کودکان اوتیسم اصفهان)، مجله پژوهش های علوم شناختی و رفتاری، 1(1)، 104-87.
امینی شیرازی، نرگس. (1396). مقایسه اثر بخشی بازی درمانی و موسیقی درمانی فعال بر روی مهارتهای اجتماعی و تماس چشمی کودکان پسر 6 تا 12 ساله اتیستیک سطح دو در شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور تهران جنوب.
بدری بگه جان، سحر.، محمدی فیض آبادی، عاطفه.، شریفی درآمدی، پرویز.، و فتح آبادی، روح اله. (1399). اثربخشی توان بخشی شناختی رایانه محور بر کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به اختلال اتیسم با عملکرد بالا. توانمندسازی کودکان استثنایی، 11(1)، 41-52.
جلیلی، فاطمه.، نجاتی، وحید.، احدی، حسن.، و کتان فروش، سید.علی. (1398). اثربخشی توانبخشی شناختی رایانه ای مبتنی بر حرکت در بهبود حافظه کاری کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی. علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، 29(2)، 171-180.
خرم روز، سمانه. (1398). اثربخشی مداخله مبتنی بررایانه بر مهارت اجتماعی و نظریه کودکان اوتیسم شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه زنجان.
رنجبر، مریم.، حسن زاده، سعید.، و ارجمندنیا، علی اکبر. (1399). اثربخشی توانبخشی شناختی رایانه محور در ارتقاء کارکردهای اجرایی کودکان: مروری نظام دار بر پژوهش های داخلی. تازه‌های علوم شناختی، 22(1)، 128-136.
ستار، مرتضی. (1398). اثر مداخله ای آموزش از طریق بازی درمانی با شبیه‌ساز‌های رایانه‌ای بر بار‌شناختی در کودکان طیف اتیسم، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور فارس- شیراز.
شعبانعلی فمی، فائزه.، قاسم زاده، سوگند.، و نجاتی، سمیه. (1401). اثربخشی مداخلات توان بخشی شناختی (مبتنی بر رایانه و کلاسیک) بر عملکرد شناختی کودکان مبتلا به اختلال یادگیری خاص در ایران: یک مطالعه فراتحلیل. فیض، 26(2)، 166-183.
عباسی، فرشته.، سلیمانی، شهرام.، و ارجمندنیا، علی اکبر. (1397). تأثیر آموزش مهارت های ادراک دیداری-حرکتی کپارت بر کاهش رفتارهای کلیشه ای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (تک بررسی). سلامت روان کودک، 5(3)، 80-92.
عربی، سیده منیژه.، صابری کاخکی، علیرضا.، سهرابی، مهدی.، سلطانی کوه بنانی، سکینه.، و جباری نوقابی، مهدی. (1398). تاثیر تمرین بینایی-حرکتی بر فراوانی رفتارهای تکراری و کلیشه ای کودکان اوتیسم: مطالعه کنترل شده با آزمون پیگیری. روانشناسی ورزش، 4(2)، 19-33.
فرامرزی، سحر.، سامانی، سیامک.، امینی منش، سجاد.، و امیدوار، بنفشه. (1400). اثربخشی روش آیدنتیپلی بر بهبود مهارتهای تقلیدی در کودکان اتیسم. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 5(2)، 235-249.
کاظمی، فهیمه.، ابوالقاسمی، عباس. (1398). تاثیر آموزش همدلی بر پایه بازی بر مهارت های ارتباطی و رفتارهای کلیشه ای دانش آموزان طیف اوتیسم. مطالعات روان شناختی، 15(2)، 25-40.
گرجی، رضا.، حسن زاده، سعید.، قاسم زاده، سوگند.، و غلامعلی لواسانی، مسعود. (1400). بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس رتبه بندی اتیسم گیلیام برای تشخیص اتیسم در جامعه ایرانی. نشریه دانشگاه علوم پزشکی البرز، 10(4)، 439-450.
نظربلند، ندا.، نوحه گری، الهام.، و صادقی فیروزآبادی، وحید. (1398). اثربخشی توانبخشی شناختی رایانه ای بر حافظه کاری، توجه پایدار و عملکرد ریاضی کودکان دچار اختلال های طیف اُتیسم. روان شناسی کاربردی، 13(2)، 270-293.
نظرزاده گیگلو، سالار.، فتح آبادی، جلیل.، نجاتی، وحید.، نظربلند، ندا.، و صادقی فیروزآبادی، وحید. (1400). تاثیر توانبخشی شناختی مبتنی بر رایانه بر کارکردهای اجرایی (توجه انتخابی، حافظه کاری و بازداری رفتاری) دانش آموزان با اختلال یادگیری خاص. پویش درآموزش علوم تربیتی و مشاوره، 7(15)، 69-89.
Bharatharaj, J., Huang, L., Mohan, R. E., Al-Jumaily, A., & Krägeloh, C. (2017). Robot-assisted therapy for learning and social interaction of children with autism spectrum disorder. Robotics, 6(1), 4-9.
Bonati, M., Cartabia, M., Clavenna, A. (2022) Still too much delay in recognition of autism spectrum disorder. Epidemiology and Psychiatric   Sciences. Cambridge University Press, 11-23.
Brown, D. J., McHugh, D., Standen, P., Evett, L., Shopland, N., & Battersby, S. (2011). Designing location-based learning experiences for people with intellectual disabilities and additional sensory impairments. Computers & Education, 56(1), 11-20.
DiPietro, J., Kelemen, A., Liang, Y., Sik-Lanyi, C. (2019). Computer- and Robot-Assisted Therapies to Aid Social and Intellectual Functioning of Children with Autism Spectrum Disorder, Medicina, 55, 440-444.
Gilliam, J.E. (2014). Gilliam Autism Rating Scale– Third Edition (GARS-3). Austin, TX: Pro-Ed.
Hayes, G.R., Hirano, S., Marcu, G., Monibi, M., Nguyen, D.H., Yeganyan, M. (2019). Interactive visual supports for children with autism. Personal and Ubiquitous Computing, 14, 663–680.
Lanyi, C.S., Brown, D.; Standen, P.; Lewis, J.; Butkute, V. (2012) Results of user interface evaluation of serious games for students with intellectual disability. Acta Polytech. Hung, 9, 225–245.
Maenner, M.J., Shaw, K.A., Baio, J., Washington, A., Patrick, M., DiRienzo, M., et al. (2020). Prevalence of Autism Spectrum Disorder Among Children Aged 8 Years - Autism and Developmental Disabilities Monitoring Network, 11 Sites, United States, 2016". Morbidity and Mortality Weekly Report. Surveillance, 69(4), 1–12.
Negin, F., Ozyer, B., Agahian  S., Kacdioglu ,S., Ozyer, G.T. (2021). Vision-assisted recognition of stereotype behaviors for early diagnosis of autism spectrum disorders. Neurocomputing, 446, 145-155.
Nutley, S.B., Darki, F., Klingberg, T. (2014). Music practice is associated with development of working memory during childhood and adolescence. Front. Hum. Neuroscience, 7, 926-929.
Pryor, F.C., Lincoln, A., Igelman, R., Toma, V., Iravani, R. (2021). Efficacy of a computer-assisted cognitive-behavior therapy program for treating youth with anxiety and co-occurring autism spectrum disorder: Camp Cope-A-Lot. Research in Autism Spectrum Disorders, 83, 1017-1021.
Reed, G.M., First, M.B., Kogan, C.S., Hyman, S.E., Gureje, O., Gaebel, W., et al. (2019). Innovations and changes in the ICD-11 classification of mental behavioural and neurodevelopmental disorders. World Psychiatry, 18(1), 3–19.
Rosen, N.E., Lord, C., Volkmar, F.R. (2021).  The Diagnosis of Autism: From Kanner to DSM-III to   DSM-5 and Beyond. Journal of Autism and Developmental Disorders, 51(12), 4253–4270
Wahdan, M.M., Malak, M.Z., Al-Amer, R., Ayed, A., Russo, S., Berte, D.Z. (2023). Effect of incredible years autism spectrum and language delays (IY-ASD) program on stress and behavioral management skills among parents of children with autism spectrum disorder in Palestine. Journal of Pediatric Nursing, 72, 45-52.
Wang, Y. (2023). The role of computer supported project-based learning in students’ computational thinking and engagement in robotics courses. Thinking Skills and Creativity, 48, 1012-1016.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 فروردین 1402
  • تاریخ بازنگری: 17 تیر 1402
  • تاریخ پذیرش: 22 تیر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار