اثربخشی طرحواره درمانی بر تحریک پذیری و خودکارآمدی در روابط با همسالان در کودکان دارای اختلال بی نظمی خلق اخلالگر

صنیعی آباده, سایه ناز; سجادیان, ایلناز; بهرامی پور اصفهانی, منصوره

doi:10.22034/jmpr.2024.16764

اثربخشی طرحواره درمانی بر تحریک پذیری و خودکارآمدی در روابط با همسالان در کودکان دارای اختلال بی نظمی خلق اخلالگر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روانشناسی، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

² دانشیار، گروه روانشناسی بالینی، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

³ استادیار، گروه روانشناسی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

10.22034/jmpr.2024.16764

چکیده

اختلال بی‌نظمی خلق اخلالگر با ویژگی‌هایی مانند خشم و تحریک‌پذیری شدید و مداوم، علاوه بر ایجاد مشکلات عملکردی در کودکی منجر به کاهش سلامت روان در بزرگسالی می‌شود. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی طرحواره درمانی بر تحریک‌پذیری و خودکارآمدی در روابط با همسالان در کودکان دارای اختلال بی‌نظمی خلق اخلالگر بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل پسران ۸ تا 11 سال دارای اختلال بی‌نظمی خلق اخلالگر شهر اصفهان به همراه مادرانشان بودند که به مراکز تخصصی مشاوره کودک شهر اصفهان مراجعه کردند. از میان آن‌ها 30 کودک به همراه مادرشان به شیوه نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده و سپس در هر گروه (آزمایش و کنترل) 15 نفر به صورت تصادفی قرار گرفتند.گروه آزمایش تحت مداخله طرحواره درمانی طی 10 جلسه 60 دقیقه‌ای با کودکان و 30 دقیقه‌ای با مادران و به صورت هفته‌ای یکبار قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس اختلال کژتنظیمی خلقی ایذایی(شاه محمدی قهساره و همکاران، ۱۴۰۰)، شاخص واکنش‌پذیری عاطفی(استرینگرز و همکاران، 2012) و مقیاس خودکارآمدی در تعامل با همسالان(ویلر و لد،۱۹۸2) بود. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس اندازه‌های تکراری مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت و نتایج نشان داد طرحواره درمانی بر بهبود تحریک‌پذیری و خودکارآمدی در روابط باهمسالان در کودکان با اختلال بی‌نظمی خلقی اخلالگر تأثیر معناداری دارد(0/01>p). بنابراین می‌توان از طرحواره درمانی به عنوان مداخله‌ای موثر بر تحریک پذیری و افزایش خودکارآمدی در روابط کودکان دارای اختلال بی نظمی خلق اخلاگر بهره گرفت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

روانشناسی

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Schema Therapy on Irritability and Peer Interaction Self-Efficacy of Children with Disruptive Mood Dysregulation Disorder

نویسندگان [English]

Sayehnaz Saniei Abadeh ¹
Ilnaz Sajjadian ²
Mansoureh Bahramipour Isfahani ³

¹ Ph.D. Student of Psychology, Department of Psychology, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

² Associative Professor, department of Psychology, Isfahan (khorasgan) branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

³ Assistant Professor, Department of psychology, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.

چکیده [English]

Disruptive mood dysregulation disorder, characterized by intense and persistent anger and irritability, causes functional problems in childhood and decreases mental health in adulthood. The present study sought to investigate the effectiveness of schema therapy on irritability and peer interaction self-efficacy of children with disruptive mood dysregulation disorder. The research method was quasi-experimental with a pre-test, post-test, follow-up, and a control group design. The statistical population included 8-11-year-old boys with disruptive mood dysregulation disorder in Isfahan in 2021-2022 and their mothers who referred to specialized child counseling centers in Isfahan. Among them, 30 children and their mothers were selected purposively and randomly assigned to experimental and control groups, each comprising 15 individuals. The experimental group’s children underwent schema therapy during ten weekly sessions of 60 minutes while their mothers received the same therapy for 30 minutes each week. The data were collected by Disruptive Mood Dysregulation Disorder Scale (Shah Mohammadi et al., 1400), the Affective Reactivity Index (Stringaris et al., 2012), and the Children’s Self-efficacy for Peer Interaction Scale (Wheeler & Ladd., 1982) and analyzed by repeated measures analysis of variance (ANOVA). The results revealed that schema therapy significantly reduced irritability and enhanced peer interaction self-efficacy in children with disruptive mood dysregulation disorder (p<0.05). Therefore, schema therapy can be regarded as an effective therapy for reducing irritability and increasing self-efficacy in interactions of children with disruptive mood dysregulation disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

schema therapy
irritability
self-efficacy in interaction
disruptive mood dysregulation disorder

مراجع

اصغری شربیانی، عباس؛ عطادخت، اکبر؛ حاجلو، نادر؛ میکاییلی، نیلوفر. (1401). اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیک گروهی بر تنظیم هیجان و تحریک‌پذیری نوجوانان دارای اختلال بی‌نظمی خلق اخلالگر. مجله علمی پژوهان، 21(1)، 32-39.‎

انجمن روانپزشکی آمریکا. (2020). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5-TR. ترجمه مهدی گنجی (1401). تهران: نشر ساوالان.

پشنگیان، نیلا؛ کیخسروانی، مولود؛ امینی، ناصر و عباسی، مسلم. (1401). مداخله‌ای در تکانشگری و خودکنترلی نوجوانان دارای اختلال نامنظم خلقی اخلال گرانه: اثربخشی و کارآمدی طرحواره درمانی ذهنیت مدار و آموزش کنترل تکانه. روان شناسی مدرسه و آموزشگاه، 11(2)، 21-38.

حسین چاری، مسعود. (1386). مقایسه خود-کارآمدی ادراک شده در تعامل اجتماعی با همسالان در بین گروهی از دانش آموزان دختر و پسر دوره راهنمایی. مطالعات روان‌شناختی، 3(4)، 87-103.‎‎

دباغی ظریف؛ سمیرا، و رضایی، سمانه. (1399). اثربخشی آموزش گروهی طرحواره درمانی بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان ناسازگار. مطالعات ناتوانی، 10(1)، 82-82.

رهبر کرباسدهی، فاطمه؛ حسین‌خانزاده، عباسعلی؛ شاکری نیا، ایرج. (1400). اثربخشی طرحوارۀ‌ درمانی بر تنظیم شناختی هیجان و خودکارآمدی اجتماعی نوجوانان مبتلا به صرع. مجله علوم اعصاب شفای خاتم, 9(3)، 64-72.‎

سادوک، بنجامین؛ احمد، سامون و سادوک، ویرجینیا. (۲۰۱۹). دستنامه روانپزشکی بالینی کاپلان و سادوک. ترجمه فرزین رضاعی(۱۴۰۰).تهران: انتشارات ارجمند.

شاه محمدی قهساره، اعظم؛ عابدی، احمد؛ خیاطان، فلور و آقایی، اصغر. (1400). ساخت و اعتباریابی مقیاس اختلال کژ تنظیمی خلقی ایذایی-فرم والد (DMDDS). مجله تحقیقات علوم رفتاری، 19(2)، 263-275.

نظامی، اکرم و قمری، محمد. (1399). اثربخشی آموزش مهارت‌های تنظیم خلق بر اضطراب و تحریک‌پذیری دانش‌آموزان مبتلا به اختلال بد تنظیمی خلق اخلالگر. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 7(2)، 116-127.‎

یانگ، جفری؛ کلوسکو، ژانت؛ ویشار، مارجوری. (2003). طرحواره درمانی (راهنمای کاربردی برای متخصصین). ترجمه دکتر حسن حمید پور و دکتر زهرا اندوز (1399). تهران: انشارات ارجمند.

یزدانی، مژگان؛ حافظی، فریبا؛ احتشام زاده، پروین و دشت بزرگی، زهرا. (1399). اثربخشی طرح‌واره‌ درمانی گروهی بر دشواری تنظیم هیجان و پرخاشگری در دختران نوجوان. مطالعات روان‌شناختی، 16(4)، 59-67.

یقطین، زهرا. (1395). رابطه ی هوش عاطفی کودکان و احساس خودکارآمدی اجتماعی درمیان همسالان،اولین کنگره ملی توانمندسازی جامعه در حوزه جامعه شناسی،علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی و فرهنگی،تهران.

Ağır, M. S. (2019). Factors Affecting Social Exclusion, Friendship Quality, Social Competence and Emotion Management Skills and the Effect of Problem Behaviors on Related Characteristics in Adolescents. Journal of Education and Training Studies, 7(10S).

Beauchaine, T. P., & Tackett, J. L. (2020). Irritability as a transdiagnostic vulnerability trait: Current issues and future directions.Behavior Therapy, 51(2), 350–364.

Benarous, X., Renaud, J., Breton, J. J., Cohen, D., Labelle, R., & Guilé, J. M. (2020). Are youths with disruptive mood dysregulation disorder different from youths with major depressive disorder or persistent depressive disorder?. Journal of affective disorders, 265, 207–215.

Bruysters, N. Y. F., & Pilkington, P. D. (2023). Overprotective parenting experiences and early maladaptive schemas in adolescence and adulthood: A systematic review and meta-analysis. Clinical psychology & psychotherapy, 30(1), 10–23.

Camilo, I. D. C. R. R., Lopes, E. J., & Lopes, R. F. F. (2018). Terapia do esquema em grupo para crianças com transtornos disruptivos. Revista Brasileira de Terapias Cognitivas, 14(2), 121-129.

Clayborne, Z. M., Varin, M., & Colman, I. (2019). Systematic review and meta-analysis: adolescent depression and long-term psychosocial outcomes. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 58(1), 72-79.

Copeland, W. E., Angold, A., Costello, E. J., & Egger, H. (2013). Prevalence, comorbidity, and correlates of DSM-5 proposed disruptive mood dysregulation disorder. The American journal of psychiatry, 170(2), 173–179.

Deveney, C. M., Stoddard, J., Evans, R. L., Chavez, G., Harney, M., & Wulff, R. A. (2019). On defining irritability and its relationship to affective traits and social interpretations. Personality and Individual Differences, 144, 61–67.

Ehrenreich-May, J., Kennedy, S. M., Sherman, J. A., Bilek, E. L., Buzzella, B., Bennett, S., & Barlow, D. H. (2018). Unified protocols for the treatment of emotional disorders in adolescents (UP-A) and children (UP-C): Therapist guide. New York, NY: Oxford University Press.

Grabell, A. S., Li, Y., Barker, J. W., Wakschlag, L. S., Huppert, T. J., & Perlman, S. B. (2018). Evidence of Non-Linear Associations between Frustration-Related Prefrontal Cortex Activation and the Normal:Abnormal Spectrum of Irritability in Young Children. Journal of abnormal child psychology, 46(1), 137–147.

Karimipour, A., Asgari, P., Makvandi, B., & Fard, R. J. (2021). Effects of Schema Therapy for Children and Adolescents on the Externalizing Behaviors of the Adolescents Referred to the Counseling Centers in Ahvaz, Iran. International Journal of Health and Life Sciences, 7(4).

Kircanski, K., Clayton, M. E., Leibenluft, E., & Brotman, M. A. (2018). Psychosocial Treatment of Irritability in Youth. Current treatment options in psychiatry, 5(1), 129–140.

Loose C, Graaf P, Zarbock G, Holt RA, editors. (2020).Schema Therapy with Children and Adolescents: A Practitioner's Guide. 9th ed. UK: Pavilion Publishing and Media Ltd.

Loose, C ., Graaf, P., & Zarbock, G. (2013). Schematherapie mit Kindern und Jugendlichen. Basel: Beltz.

Martins, HA de L. . (2021). Is disruptive mood dysregulation disorder a precursor to borderline personality disorder?. Advances in Medicine, 1 (2), 102–103.

Mohammad Hasani S, Askary P, Heidari A, Ehtesham Zadeh P.(2020). The comparative effectiveness of parental behavior management training and schema therapy on aggression and oppositional defiant in adolescents. J Nurs Midwifery Sci 2020;7:146-52.

Mulraney, M. A., Melvin, G. A., & Tonge, B. J. (2014). Psychometric properties of the Affective Reactivity Index in Australian adults and adolescents. Psychological Assessment, 26(1), 148–155.

Ogundele, M. O. (2018). Behavioural and emotional disorders in childhood: A brief overview for paediatricians. World journal of clinical pediatrics, 7(1), 9.

Orue, I., Calvete, E., & Fernández-González, L. (2021). Early Maladaptive Schemas and Social Information Processing in Child-to-Parent Aggression. Journal of Interpersonal Violence, 36(15–16), 6931–6955.

Peeters, N., van Passel, B., & Krans, J. (2022). The effectiveness of schema therapy for patients with anxiety disorders, OCD, or PTSD: A systematic review and research agenda. British Journal of Clinical Psychology, 61(3), 579-597.

Pellerone, M., Iacolino, C., Mannino, G., Formica, I., & Zabbara, S. M. (2017). The influence of parenting on maladaptive cognitive schema: A cross-sectional research on a group of adults. Psychology Research and Behavior Management, 10, 47–58.

Roelofs, J., Muris, P., van Wesemael, D., Broers, N. J., Shaw, I., & Farrell, J. (2016). Group-Schematherapy for Adolescents: Results from a Naturalistic Multiple Case Study. Journal of child and family studies, 25, 2246–2257.

Rutter, M., Kim‐Cohen, J., & Maughan, B. (2006). Continuities and discontinuities in psychopathology between childhood and adult life. Journal of child psychology and psychiatry, 47(3‐4), 276-295.

Sabzi, N., Farah Bijari, A., & Khosravi, Z. (2022). The effectiveness of group schema-based parenting education to mothers on modifying maladaptive schemas of the child and improving the quality of the parent-child relationship. Practice in Clinical Psychology, 10(1), 33-44.

Santos, A. C., Arriaga, P., Daniel, J. R., Cefai, C., Melo, M. H., Psyllou, A., & Simões, C. (2023). Social and emotional competencies as predictors of student engagement in youth: a cross-cultural multilevel study. Studies in Higher Education, 48(1), 1-19.

Schilder, D. L. C., van Wijk-Herbrink, M. F., Groenman, A. P., & van den Hoofdakker, B. J. (2021). The mediating role of externalising and healthy schema modes in the relationship between early maladaptive schemata and overt behaviours in adolescent boys with offending behaviours, and a comparison of their early schemata with those of typically developing boys. Criminal behaviour and mental health: CBMH, 31(2), 109–119.

Snyder, J., Schrepferman, L., McEachern, A., Barner, S., Johnson, K., & Provines, J. (2008). Peer deviancy training and peer coercion: Dual processes associated with early-onset conduct problems. Child Development, 79(2), 252–268.

Stringaris, A., Vidal-Ribas, P., Brotman, M. A., & Leibenluft, E. (2018). Practitioner Review: Definition, recognition, and treatment challenges of irritability in young people. Journal of child psychology and psychiatry, and allied disciplines, 59(7), 721–739.

Tan YM, Lee CW, Averbeck LE, Brand-de Wilde O, Farrell J, Fassbinder E, et al. (2018) Schema therapy for borderline personality disorder: A qualitative study of patients’ perceptions. PLoS ONE 13(11): e0206039.

Wheeler, V. A., & Ladd, G. W. (1982). Assessment of children's self-efficacy for social interactions with peers. Developmental Psychology, 18(6), 795–805.