اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر دانش هیجانی و همدلی کودکان دارای خودکنترلی پایین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی مشاوره، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران.

2 دانشیار، گروه روان‌شناسی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران.

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر دانش هیجانی و همدلی کودکان دارای خودکنترلی پایین انجام گرفت. پژوهش حاضر آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری پژوهش شامل کودکان دوره ابتدایی دارای خودکنترلی پایین شهر تهران در سال تحصیلی 1401-1400 بود. در این پژوهش تعداد 26 کودک دارای خودکنترلی پایین با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب و با روش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه جایدهی شدند. گروه آزمایش آموزش کارکردهای اجرایی را طی دو ماه در 8 جلسه 75 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه خودکنترلی کودکان (CSQ) (کندال و ویلکاکس، 1979)، پرسشنامه دانش هیجانی (EKQ) (ریفی و همکاران، 2007) و مقیاس همدلی (ES) (جولیف و فارینگتون، 2006) بود. داده‌ها به شیوه تحلیل واریانس آمیخته و آزمون تعقیبی بونفرنی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش کارکردهای اجرایی بر دانش هیجانی و همدلی کودکان دارای خودکنترلی پایین تأثیر معنادار دارد (0/001>p). بر اساس یافته‌های پژوهش می‌توان چنین نتیجه گرفت که آموزش کارکردهای اجرایی با بهره‌گیری از فنونی همانند افزایش توجه، تمرکز و دقت، سازماندهی فعالیت‌ها بازداری پاسخ و کنترل تکانشگری می‌تواند به عنوان یک روش کارآمد جهت افزایش دانش هیجانی و همدلی کودکان دارای خودکنترلی پایین مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Efficacy of Executive Functions Training on the Emotional knowledge and Empathy of the Children with Low Self-Control

نویسندگان [English]

  • Niko Farahzadi 1
  • Shohreh Ghorban Shiroudi 2
  • Javad Khalatbari 2
  • Mohammad Reza Zarbakhsh 2
1 PhD student in Counseling, Tonkabon branch, Islamic Azad University, Tonkabon, Iran.
2 Associate Professor, Department of Psychology, Tonkabon Branch, Islamic Azad University, Tonkabon, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted to investigate the efficacy of executive functions training on the emotional knowledge and empathy of the children with low self-control. It was an experimental study with pretest, posttest, control group and two-month follow-up period design. The statistical population of the study included primary school children with low self-control in Tehran in academic year 2021-22. 26 children with low self-control were selected through multi-stage clustered sampling and randomly accommodated into experimental and control groups. The experimental group received eight seventy-five-minute sessions of executive functions training. The applied questionnaires in this study included Children’s Self-control Questionnaire (CSQ) (Kendal and Wilcox, 1979), emotional knowledge Questionnaire (EKQ) (Rieffe et al, 2007) and empathy Questionnaire (ES) (Jolliffe, Farrington, 2006). The data were analyzed through mixed ANOVA and Bonferroni Follow-up test. The results showed that executive functions training has significant effect on the emotional knowledge and empathy of the children with low self-control (p<0.001). According to the findings of the present study it can be concluded that executive functions training can be used as an efficient method to increase emotional knowledge and empathy of the children with low self-control through employing techniques such as increasing attention, concentration and accurace, organizing activities, avoiding response and controlling impulsivity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • executive functions training
  • emotional knowledge
  • empathy
  • self-control

مراجع

جعفری، محمدعلی.، نوروزی، زهرا.، فولادچنگ، محبوبه. (1396). بررسی ساختار عاملی, پایایی و روایی مقیاس همدلی اساسی: فرم فارسی. مطالعات روانشناسی تربیتی، 14(25)، 23-38.
حصارسرخی، ربابه.، طبیبی، زهرا.، اصغری نکاح، سیدمحسن.، باقری، نادر. (1395). اثربخشی آموزش شایستگی هیجانی بر افزایش دانش هیجانی، تنظیم هیجانی و کاهش پرخاشگری کودکان بی سرپرست و بد سرپرست، روان شناسی بالینی، 8(3)، 37-48.
خاکپور، فروغ.، عابدی، احمد.، منشئی، غلامرضا. (1397). اثربخشی برنامه آموزشی کارکردهای اجرایی بر اساس مدل Anderson بر رفتارهای یادگیری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال بیش فعالی/ نارسایی توجه، مجله تحقیقات علوم رفتاری، 16(1)، 33-45.
دهقانی، یوسف.، حکمتیان‌فرد، صادق.(1398). اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر عملکرد توجه و بازداری پاسخ در دانش‌آموزان دارای اختلال ریاضی، فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی، 9(34)، 158-137.
رضایی، صدیقه.، افتخارصعادی، زهرا.، حافظی، فریبا.، حیدرئی، علیرضا. (1398). تدوین برنامه مداخله به هنگام مبتنی بر کارکردهای اجرایی و بررسی اثربخشی آن بر بهبود عملکرد عصب شناختی کودکان کم توان ذهنی آموزش‌پذیر، مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 62(1)، 199-212.
شهبازی، فریده.، احمدی، رضا.، چرامی، مریم.، غضنفری، احمد. (1400). اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر تعامل والد- کودک و رفتارهای اجتماعی کودکان دارای خودکنترلی پایین، فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی، 11(42)، 49-60.
صاحبان، فاطمه.، امیری، شعله.، کجباف، محمدباقر.، عابدی، احمد. (1389). بررسی اثر کوتاه مدت آموزش کارکردهای اجرایی، بر کاهش نشانه‌های کمبود توجه و بیش‌فعالی در دانش‌آموزان پسر دوره ابتدایی شهر اصفهان، تازه‌های علوم روانشناختی، 12(1)، 52-58.
غلامرضا، عاطفه.، صابری، هائیده. (1397). تعیین روایی و پایایی پرسشنامه آگاهی هیجانی در دانش‌آموزان دبستانی شهر تهران، فصلنامه روان‌سنجی، 7(27)، 85-98.
قاسمی، خلیل.، کجباف، محمدباقر.، قمرانی، امیر.، ترکان، هاجر. (1399). اثربخشی بسته بومی آموزش کارکردهای اجرایی ویژه معلمان بر نشانه‌های اختلال کم‌توجهی و فزون‌کنشی کودکان، مجله علوم روان‌شناختی، 19(90)، 755-763.
کاجی اصفهانی، سعیده.، عارفی، مژگان.، آقایی جشوقانی، اصغر.، اصلی آزاد، مسلم.، فرهادی، طاهره. (1396). مطالعه همدلی شناختی در دانش‌آموزان با پرخاشگری ارتباطی و آشکار. سلامت روان کودک، 4(2)، 116-124.
کاویانپور، فرنوش.، ملک‌پور، مختار.، عابدی، احمد. (1392). اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی (بازداری پاسخ) بر میزان تکانشگری کودکان پیش دبستانی دارای اختلال هماهنگی رشد: پژوهش موردی، مجله توانبخشی، 14(1)، 76-86.
نورانی جورجاده، سیده رقیه.، مشهدی، علی.، طبیبی، زهرا.، خیرخواه، فرزان. (1395). اثر آموزش کارکردهای اجرایی مبتنی بر زندگی روزمره، بر کارکردهای اجرایی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه- بیش فعالی، تازه‌های علوم شناختی، 18(1)، 68-78.
همتی علمدارلو، قربان. (1383). تاثیر آموزش خودکنترلی بر بهبودبخشی مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان با اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
یغمایی، ساناز.، ملک‌پور، مختار.، قمرانی، احمد. (1398). میزان اثربخشی آموزش والدینی بارکلی بر خودکنترلی کودکان دارای اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی، نشریه توانمندسازی کودکان استثنایی، 10(1)، 15-27.
Ahmadi, N., Chaudhry, C.H., Olango, G., Molla, M.(2016). The Relation of Social bahavior Therapy (PCIT) in Well-Being of Young Children With Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD) and Oppositional Defiant Disorder. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 56(10), 218-223.
Albiero, P., Matricardi, G., Speltri, D., Toso, D. (2009). The assessment of empathy in adolescence: A contribution to the Italian  validation of the ‘‘Basic Empathy Scale’’. Journal of Adolescence, 32(2), 393-408.
Aslan, S., Cheung-Blunden, V. (2012). Where does self-control fit in the Five-Factor Model? Examining personality structure in children and adults. Personality and Individual Differences, 53, 670-674.
Atan, T. (2018). Empathy Levels of University Students Who Do and Not Do Sports, Universal Journal of Educational Research, 5(3), 500-503.
Basu, S., Banerjee, B. (2020). Impact of Environmental Factors on Mental Health of Children and Adolescents: A Systematic Review. Children and Youth Services Review, 119, 105-109.
Berenguer, C., Roselló, B., Colomer, C., Baixauli, I., Miranda, A.(2018). Children with autism and attention deficit hyperactivity disorder. Relationships between symptoms and executive function, theory of mind, and behavioral problems. Research in Developmental Disabilities, 83, 260-269.
Bertrams, A. (2012). How Minimal Grade Goals and Self-Control Capacity Interact in Predicting Test Grades, Journal of Learning and Individual Differences. 22(6), 833-838.
Bureau, J., Trepiak, P., Deneault, A., Boulerice, K. (2021). Stability of father- and mother-child synchrony in a playful setting from preschool to middle childhood: Associations with children's behavior problems. Early Childhood Research Quarterly, 57, 167-177.
Burke, J.D., Romano- Verthelyi, A.M. (2018). Oppositional defiant disorder. In Developmental Pathways To Disruptive, Impulse- Control And Conduct Disorders (pp. 21-52). Academic Press.
Ciaramella, A. (2018). Relationship between emotional awareness, pain and somatization in primary school children. Journal of Psychosomatic Research, 109, 95-102.
Ciuhan, G.C., Iliescu, D. (2021). Depression and learning problems in children: Executive function impairments and inattention as mediators. Acta Psychologica, 220, 1034-1038.
De Bruijn, A.G.M., Hartman, E., Kostons , D., Visscher, C., Bosker, R.J.(2018). Exploring the relations among physical fitness, executive functioning, and low academic achievement. Journal of Experimental Child Psychology, 167, 204-221.
Denham, S.A., Bassett, H.H., Brown, C., Way, E., Steed, J. (2013). I Know How You Feel": Preschoolers' emotion knowledge contributes to early school success. Journal Early Children Research, 13(3), 252-262.
Fischer, M., Barkley, R,A., Smallish, L., & Fletcher, K. (2005). Executive functioning in hyperactive children as young adults: Attention, inhibition, response perseveration, and the impact of comorbidity. Developmental Neuropsychology, 27(1), 107-133.
Fong, F.T.K., Mondloch, C.J., Nelson, N.L. (2020). Interactive situations reveal more about children’s emotional knowledge. Journal of Experimental Child Psychology, 198, 1048-1052.
Friese, M., Hofmann, W. (2009). Control Me or I Will Control You: Impulses, Trait Self Control, and The Guidance of Behavior, Journal of Research in Personality, 43(5), 795-805.
Gevaux, N.S., Nilsen, E.S., Bobocel, D.R., Gault, S.F. (2020). Children's reactions to inequality: Associations with empathy and parental teaching. Journal of Applied Developmental Psychology, 70, 1011-1015.
Gunzenhauser, C., Nückles, M. (2021). Training Executive Functions to Improve Academic Achievement: Tackling Avenues to Far Transfer. Frontal Psychology, 24, 624-630.
Ha, O., Lim, S., Bruce, J.M., Bruce, A.C. (2019). Unhealthy foods taste better among children with lower self-control. Appetite, 139, 84-89.
Hill, C.M., Bucks, R.S., Kennedy, C.R., Harrison, D., Carroll, A., Upton, N., Hogan, A.M.(2017). Hearing loss mediates executive function impairment in sleep-disordered breathing. Sleep Medicine, 34, 18-23.
Ishizu, K., & Shimoda, Y. (2013). Development of the Japanese version of the Emotion Awareness Questionnaire for junior high school students. The Japanese Journal of Psychology, 84, 229-237.
Jackson, P., Eug_ene, M. & Tremblay, P. (2015). Improving empathy in the care of pain patients. AJOB Neuroscience, 6(3), 25–33.
Jakobsen, A.V., Elklit, A. (2021). Self-control and coping responses are mediating factors between child behavior difficulties and parental stress and family impact in caregivers of children with severe epilepsy. Epilepsy & Behavior, 122, 108-112.
Jolliffe, D., Farrington, D.P. (2006). Examining the relationship between low empathy and bullying. Aggressive Behavior, 32, 1–11.
Kendall, P.C., Wilcox,  L.E. (1979). Self-control in children: Development of a rating  Scale, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 47(6), 1020-1029.
Keute, M., Krauel, K., Heinze, H., Stenner, M.(2018). Intact automatic motor inhibition in attention deficit hyperactivity disorder. Cortex, 109, 215-225.
MacGowan, T.L., Schmidt, L.A. (2021). Helping as prosocial practice: Longitudinal relations among children’s shyness, helping behavior, and empathic response. Journal of Experimental Child Psychology, 209, 1051-1055.
Marceau, E.M., Kelly, P.J., Solowij, N.(2018). The relationship between executive functions and emotion regulation in females attending therapeutic community treatment for substance use disorder. Drug and Alcohol Dependence, 182, 58-66.
Meng, H., Ma, J., Shen, Y., Chang, R. (2020). The influences of father absence on primary school children's pedestrian behaviors: The mediating effect of self-control. Transportation Research Interdisciplinary Perspectives, 7, 100-105.
Mihalca, A.M. (2015) The Emotion Awareness Questionnaire (Eaq30): A Call for Revision. Journal of Evidence-Based Psychotherapies, 15, 17-36.
Mikami, A.Y., Miller. M., Lerner, M.D.(2019). Social functioning in youth with attention-deficit/hyperactivity disorder and autism spectrum disorder: transdiagnostic commonalities and differences. Clinical Psychology Review, 68, 54-70.
Murray, L.K, (2002). Self -control training in young children. Dissertation Abstracts International Section B, Sciences & Engineering, 63, 17-30.
Petrucci, C., Cerra, C.L., Aloisio, F., Montanari, P., Lancia, L.(2016). Empathy in health professional students: A comparative cross-sectional study. Nurse Education Today, 41, 1-5.
Rieffe, C., Meerum Terwogt, M., Petrides, K.V., Cowan, C., Miers, A.C., Tolland, A. (2007). Psychometric properties of the Emotion Awareness Questionnaire for children. Personality and Individual Differences, 43, 95-105.
Sicouri, G., Sharpe, L., Hudson, J.L., Dudeney, J., Jaffe, A., Selvadurai, H., Hunt, C.(2017). Parent-child interactions in children with asthma and anxiety. Behaviour Research and Therapy, 97, 242-251.
Stabouli, S., Gidaris, D., Printza, N., Dotis, J., Papadimitriou, E., Chrysaidou, K., Papachristou, F., Zafeiriou, D.(2019). Sleep disorders and executive function in children and adolescents with chronic kidney disease. Sleep Medicine, 55, 33-39.
Sullivan, W.M., Carmody, D.P., Lewis, M. (2010). How neglect and punitiveness influence emotion knowledge. Child Psych Human Dev, 41(3), 285–298.
Ugur, Z.B. (2021). Does Self-Control Foster Generosity? Evidence from Ego Depleted Children. Journal of Behavioral and Experimental Economics, 90, 101-105.
Vaisarova, J., Carlson, S.M. (2021). When a spoon is not a spoon: Examining the role of executive function in young children's divergent thinking. Trends in Neuroscience and Education, 25, 1001-1005.
Wang, M., Wang, J., Deng, X., Chen , W. (2019). Why are empathic children more liked by peers? The mediating roles of prosocial and aggressive behaviors. Personality and Individual Differences, 144, 19-23.
Yarmolovsky, J., Szware, T., Schwarte, M., Tirosh, E., Geva, R. (2017). Hot executive control and response to a stimulant in a double-blind randomized trial in children with ADHD. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 276 (1), 73-82.
Yüksel, I., Yüksel, I.(2012). Metacognitive Awareness of Academic Reading Strategies. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 31, 894-898.
Zhong, S., Wang, Y., Lai, S., Liu, T., Liao, X., Chen, G., Jia, Y.(2018). Associations between executive function impairment and biochemical abnormalities in bipolar disorder with suicidal ideation. Journal of Affective Disorders, 241, 282-290.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 آبان 1401
  • تاریخ بازنگری: 30 آذر 1401
  • تاریخ پذیرش: 04 دی 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار