نقش میانجی هوش هیجانی در رابطه بین تئوری ذهن و تصمیم گیری پرخطر در نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره مدرسه، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران.

2 استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی هوش هیجانی در رابطه بین تئوری ذهن و تصمیم‌گیری پرخطر دانش‌آموزان دختر بود. طرح پژوهش توصیفی- همبستگی به روش مدل‌یابی معادلات ساختاری است. این پژوهش از لحاظِ هدف در زمره‌ی پژوهش‌های کاربردی قرار دارد. جامعه آماری شامل دانش آموزان دختر مقاطع متوسطه اول و دوم (13 تا 18 سال) شهرستان خمینی شهر در سال 1400 بود که 300 نفر از آن‌ها به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه-ی هوش هیجانی شات (1998) و آزمون‌های نرم افزاری خطرپذیری بادکنکی بارت لجئوز و همکاران (2002) و ذهن‌خوانی از طریق تصاویر چشم بارون-کوهن و همکاران (2001) جمع‌آوری شد. در بخش تجزیه و تحلیل آمار استنباطی از مدل‌یابی معادلات ساختاری با کمک نرم افزار ایموس استفاده شد. نتایج نشان داد که تئوری ذهن بر هوش هیجانی تاثیر مثبت و معناداری دارد(0/05 >p و با ضریب اثر0/23)، تئوری ذهن بر تصمیم گیری پر خطر تاثیر مثبت و معناداری دارد (0/05>p و با ضریب اثر 0/13)، هوش هیجانی بر تصمیم گیری پر خطر تاثیر مثبت و معناداری دارد (0/05>p و با ضریب اثر 0/18) و نقش میانجی هوش هیجانی در رابطه بین تئوری ذهن و تصمیم گیری پر خطر معنادار شد (0/001 >p و با ضریب اثر 0/04). نهایتا یافته‌ها حاکی از آن بود که تئوری ذهن و هوش هیجانی نتوانستند عملکرد تصمیم‌گیری پرخطر را در نوجوانان بهبود بخشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Mediating Role of Emotional Intelligence in the Relationship between Theory of Mind and Risky Decision-Making in Adolescents

نویسندگان [English]

  • Elahe Shirovi 1
  • Shekoofeh Mottaghi 2
  • Azra Mohammadpanah 2
1 M.A Student School Counseling, Department of Psychology, Faculty of Humanities and Social Sciences, Ardakan University, Ardakan, Iran
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Faculty of Humanities and Social Sciences, Ardakan University, Ardakan, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted with the purpose of investigating the mediating role of emotional intelligence in the relationship between theory of mind and risky decision making. The design of the research was descriptive-correlation, which was carried out by the method of structural equation modeling. In terms of its purpose, this research is among applied research. The statistical population included female students (13 to 18 years old) of Khomeini Shahr city in 2021, of which 300 were selected as the research sample using the available method. The data were collected using the emotional intelligence questionnaire of Schutte (1998) and software tests of balloon risk taking bart by Lejuez et al. (2002) and mind reading through eye images Baron-Cohen et al. (2001). The results showed that theory of mind has a positive and significant effect on emotional intelligence (p < 0.05 and with an effect coefficient of 0.233), theory of mind has a positive and significant effect on risky decision making (p < 0.05 and with an effect coefficient of 0.138), emotional intelligence has a positive and significant effect on high-risk decision-making (p<0.05 and with an effect coefficient of 0.188) and the mediating role of emotional intelligence in the relationship between theory of mind and high-risk decision-making was significant (p <0.001 and with an effect coefficient of 0.044). Finally, the findings indicated that theory of mind and emotional intelligence could not improve risky decision-making performance in teenagers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • theory of mind
  • risky decision-making
  • adolescents
  • emotional intelligence

مراجع

اختیاری، حامد و بهزادی، آرین. (1380). ارزیابی ساختار تصمیم­گیری مخاطره­آمیز: شواهدی از یک تفاوت بین فرهنگی. تازه­های علوم شناختی، 3(4)، 36-48.
برک، لورا. (2004). روان­شناسی رشد. ترجمه سیدمحمدی، یحیی. (1400). چاپ پنجاهم. تهران: ارسباران.
خسروجاوید، مهناز. (1381). بررسی اعتبار و روایی سازه مقیاس هوش هیجـانی شوت در نوجوانان. پایان­نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی. دانشگاه تربیت مدرس.
رمضان‌زاده، فاطمه؛ مرادی، علیرضا و محمدخانی، شهرام. (1393). اثربخشی آموزش مهارت­های تنظیم هیجانی در کارکردهای اجرایی و راهبردهای تنظیم هیجانی در نوجوانان در معرض خطر. فصلنامه روان­شناسی شناختی، ۲(۲)، 37-45.
صبحی، ناصر. (1391). پیش­بینی انگیزه پیشرفت تحصیلی بر اساس هوش هیجانی دانش آموزان. روان­شناسی مدرسه، 1(3)، 49-62.
عبداله­زاده رافی، مهدی؛ ادیب سرشکی، نرگس؛ پورمحمدرضای تجریشی، معصومه و بخشی، عنایت­الله. (1391). ارتباط نظریه ذهن با اجتماعی شدن، مهارت­های ارتباطی و مهارت­های زندگی دانش آموزان دختر و پسر کم توان ذهنی. مجله­ توانبخشی، 13(1)، 33-38.
علیلو، مجید؛ بخشی پور، عباس؛ بافنده قراملکی، حسن؛ خانجانی، زینب و رنجبر، فاطمه. (1390). نقص نظریه ذهن در بیماران اسکیزوفرن دارای علائم مثبت و منفی: نقیصه حالتی یا صفتی. مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز. 33(6)، 33-38.
کاظمی آشتیانی، نعیمه. (1392). رابطه تئوری ذهن با هوش هیجانی. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان شناسی و تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
کیمیایی، سیدعلی؛ رفتار، محمدرضا و سلطانی فر، عاطفه. (1390). آموزش هوش هیجانی و اثربخشی آن بر کاهش پرخاشگری نوجوانان پرخاشجوی. پژوهش­های روان­شناسی بالینی و مشاوره، 1(1)، 153-166.
گلمن، دانیل. (1996). هوش هیجانی: خودآگاهی هیجانی، خویشتن­داری، همدلی و یاری به دیگران. پارسا، نسرین. (1398). تهران: رشد.
میرز، لاورنس اس؛ گارینو، جی و گامست، گلن. (2006). پژوهش چندمتغیری کاربردی (طرح و تفسیر). فرزاد، ولی­الله؛ رضاخانی، سیمین دخت؛ حسن‌آبادی، حمیدرضا؛ حبیبی، مجتبی؛ پاشا‌شریفی، حسن و ایزانلو، بلال. (1391). تهران: رشد.
نجاتی، وحید. (1392). ارتباط کارکردهای اجرایی مغز با تصمیم‌گیری پرخطر در دانشجویان. تحقیقات علوم رفتاری، ۱۱(۴)، ۲۷۰-۲۷۸.
هومن، حیدرعلی. (1397). مدل­یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل. تهران: سمت.
Abedi, H., Ahanchian M. R, Babaei, B., & Davodipour, A. (2013). Investigation of the relationship between emotional intelligence and dimensions of power sources of high school principals of Neishabour city in academic year 2005-2006. International Research Journal of Applied and Basic Sciences. 6(9), 1274-1279.
Albert, D., Chein, J., & Steinberg, L. (2013). The teenage brain: Peer influences on adolescent decision making. Current directions in Psychological Science. 22(2), 114-120.
Baron-Cohen, S., Wheelwright, S., Hill, J., Raste, Y., & Plumb, I. (2001). The “Reading the Mind in the Eyes” Test revised version: a study with normal adults, and adults with Asperger syndrome or high-functioning autism. The Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines. 42(2), 241-251.
Bock, A. M., Gallaway, K. C., & Hund, A. M. (2015). Specifying links between executive functioning and theory of mind during middle childhood: Cognitive flexibility predicts social understanding. Journal of cognition and development. 16(3), 509-521.
Boyer, T. W. (2006). The development of risk-taking: A multi-perspective review. Developmental review. 26(3), 291-345.
Coutlee, C. G., & Huettel, S. A. (2012). The functional neuroanatomy of decision making: prefrontal control of thought and action. Journal of Brain Res. 1428, 3-12.
Dahl, R. E., & Gunnar, M. R. (2009). Heightened stress responsiveness and emotional reactivity during pubertal maturation: Implications for psychopathology. Development and psychopathology. 21(1), 1-6.
Dawson, P., & Guare, R. (2018). Executive skills in children and adolescents: A practical guide to assessment and intervention. Guilford Publications.
Del Vecchio, T., & O'Leary, K. D. (2004). Effectiveness of anger treatments for specific anger problems: A meta-analytic review. Clinical psychology review. 24(1), 15-34.
Di-Tella, M., Ardito, R., Dutto, F., & Adenzato, M. (2020). On the (lack of) association between theory of mind and executive functions: study in non-clinical adult sample. Scientific Reports. 10(1), 1-9.
Doherty, M. (2008). Theory of mind: How children understand others' thoughts and feelings. Psychology press.
Doran, N., Luczak, S. E., Bekman, N., Koutsenok, I., & Brown, S. A. (2012). Adolescent substance use and aggression: A review. Criminal Justice and Behavior. 39(6), 748-769.
Ekhtiari, H., Behzadi, A., & Jannati, A. (2004). Risk full decision making in Iranian students: Evidence for across cultural difference, presented in the "first congress of the European neuropsychological societies". Modena. Italy.
Ferguson, F. J., & Austin, E. J. (2010). Associations of trait and ability emotional intelligence with performance on Theory of Mind tasks in an adult sample. Personality and individual differences. 49(5), 414-418.
Güven, Y., Ayvaz, E., & Göktaş, İ. (2019). Investigation of the relationship between theory of mind and social problem solving skills of preschool children/Okul öncesi dönem çocuklarının zihin kuramı ve sosyal problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(1), 76-97.
Howard Gola, A. A. (2012). “Mental verb input for promoting children’s theory of mind: A training study”. Cognitive Development. 27, 64-67.
Hunt, M. K., Hopko, D. R., Bare, R., Lejuez, C.W., & Robinson, E. V. (2005). Construct validity of the Balloon Analog Risk Task (BART): associations with psychopathy and impulsivity. Assessment. 12(4), 416-428.
Jollant, F., Richard-Devantoy, S., Ding, Y., Turecki, G., Bechara, A., & Near, J. (2016). Prefrontal inositol levels and implicit decision-making in healthy individuals and depressed patients. European Neuropsychopharmacology. 26(8), 1255-1263.
Korkmaz, S., Keleş, D. D., Kazgan, A., Baykara, S., Gürok, M. G., Demir, C. F., & Atmaca, M. (2020). Emotional intelligence and problem solving skills in individuals who attempted suicide. Journal of Clinical Neuroscience. 74, 120-123.
Lejuez, C. W., Read, J. P., Kahler, C. W.,Richards, J. B., Ramsey, S. E., Stuart, G. L.,...Brown, R. A. (2002). Evaluation of a behavioral measure of risk taking: the Balloon Analogue Risk Task (BART). Journal of Exp Psychol Appl. 8(2), 75-84.
Mary, A., Slama, H., & Mousty, P. (2016). Executive and attentiona contributions to Theory of Mind defiit inattention defiit/hyperactivity disorder (ADHD) Child. Neuropsychol. 22(3), 345-365.
Matthies, S., Philipsen, A., & Svaldi, J. (2012). Risky decision making in adults with ADHD. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry. 43(3), 938-946.
Mayer, J. D., Dipaolo, M., & Salovey, P. (1990). Perceiveing affective content in ambiguous visual stimuli: a component of emotional intelligence. Journal of personality assessment. 54, 772-781.
Miranda, A., Presentación, M. J., Siegenthaler, R., & Jara, P. (2013). Effects of a psychosocial intervention on the executive functioning in children with ADHD. Journal of Learning Disabilities. 46(4), 363-376.
Panno, A. (2016). Trait emotional intelligence is related to risk taking when adolescents make deliberative decisions. Journal of Games. 7(3), 23-35.
Perner, J., & Roessler, J. (2012). “From Infants’ to Children’s Appreciation of Belief”. Trends in Cognitive Sciences. 16(10), 519-525.
Qualter, P., Barlow, A., & Stylianou, M. S. (2011). Investigating the relationship between trait and ability emotional intelligence and theory of mind. British Journal of Developmental Psychology. 29(3), 437-454.
Ramezanzadeh, F., Moradi, A., & Mohammadkhani, S. (2014). Effectiveness training emotion regulation skills in executive function and emotion regulation strategies of adolescents at risk. Cognitive Psychology Quarterly. 2(2), 37-45.
Ruffman, T. (2014). To belief or not belief: Children’s theory of mind. Developmental Review. 34, 265-293.
Steinberg, L. (2004). Risk taking in adolescence: what changes, and why? Annals of the New York Academy of Sciences. 1021(1), 51-58.
Traverso, L., Viterbori, P., & Usai, M. C. (2020). Prosocial Behavior: The Role of Theory of Mind and Executive Functions. Journal of Cognition and Development. 21(5), 690-708.
Vaughan, R., Laborde, S., & McConville, C. (2019). The effect of athletic expertise and trait emotional intelligence on decision-making. European journal of sport science. 19(2), 225-233.
Wang, Z., Devine, R. T., Wong, K. K., & Hughes, C. (2016). Theory of mind and executive function during middle childhood across cultures. Journal of experimental child psychology. 149, 6-22.
Yip, J. A., Stein, D. H., Côté, S., & Carney, D. R. (2020). Follow your gut? Emotional intelligence moderates the association between physiologically measured somatic markers and risk-taking. Journal of Emotion, 20(3), 462-472.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 مهر 1401
  • تاریخ بازنگری: 12 آذر 1401
  • تاریخ پذیرش: 19 آذر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار