مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر روان‌شناسی مثبت و درمان شناختی– رفتاری بر اعتیاد به اینترنت و رفتارهای پرخطر دانش آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، گروه روا‌نشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

2 استاد، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

هدف از این پژوهش، مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر روان‌شناسی مثبت و درمان شناختی- رفتاری بر اعتیاد به اینترنت و رفتارهای پر خطر دانش آموزان پسر شهر یاسوج بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش‌آموزان پسر دوره دوم متوسطه شهر یاسوج در سال تحصیلی 1400-1399 بود. در ابتدا، پرسشنامه اعتیاد به اینترنت توسط دانش‌آموزان تکمیل گردید و 45 دانش‌آموز که نمره اعتیاد به اینترنت آنان بالاتر از نقطه برش (برابر با 46) بود، به‌صورت تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه (هر گروه 15 نفر) گمارده شدند. پیش از اجرای مداخلات، پرسشنامه اعتیاد به اینترنت و مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی توسط آزمودنی‌ها تکمیل شد. پس از آن، گروه آزمایشی 1 (درمان شناختی- رفتاری) و گروه آزمایشی 2 (درمان مبتنی بر روان‌شناسی مثبت) در 10 جلسه 90 دقیقه‌ای، تحت مداخله قرار گرفتند، در حالی که گروه گواه هیچ گونه مداخله‌ای دریافت نکرد. پس از آخرین جلسه، پس‌آزمون اجرا شد و داده‌های به‌دست آمده با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شدند. نتایج نشان داد که هر دو درمان شناختی- رفتاری و درمان مبتنی بر روان‌شناسی مثبت می‌توانند بر کاهش اعتیاد به اینترنت و رفتارهای پر خطر مؤثر باشند (0/001>p). همچنین تفاوت معناداری بین دو درمان مشاهده نشد(0/05<p). با توجه به نتایج، درمانگران و متخصصان بالینی می توانند از درمان شناختی- رفتاری و درمان مبتنی بر روان‌شناسی مثبت به عنوان رویکردهای درمانی مؤثر در زمینه اعتیاد به اینترنت و پیشگیری از رفتارهای پرخطر استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparing the Effectiveness of Therapy Based on Positive Psychology and Cognitive-Behavioral Therapy on Internet Addiction and High Risk Behaviors Students

نویسندگان [English]

  • Ali Pourrosta 1
  • Najmeh Hamid 2
  • Kiumars Beshlideh 2
  • Seyed Esmaeil Hashemi 2
1 Ph.D. student, Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
2 Professor, Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study was to compare the effectiveness of treatment based on positive psychology and cognitive-behavioral therapy on internet addiction and high risk behaviors of second course male students in Yasouj city. The research method was a semi-experimental study with pretest and posttest design and control group. The statistical population included all male students of the second course of high schools in Yasouj city in the academic year of 2020-2021. At first, the Internet Addiction Test was completed by the students and 45 students whose internet addiction score was above the cut-off point (equal to 46) were randomly selected and divided into two experimental groups and one control group (15 subjects in each group) was assigned. Before the implementation of the interventions, the Internet Addiction Test and the Iranian Adolescents Risk-taking Scale were completed by the subjects. After that, experimental group 1 (cognitive-behavioral therapy) and experimental group 2 (therapy positive psychology) were treated in 10 sessions of 90 minutes, while the control group received no intervention. After the session, the post-test was performed and the obtained data were analyzed using multivariate covariance analysis. The results showed that both cognitive-behavioral therapy and therapy positive psychology can be effective in reducing internet addiction and high risk behaviors (p<0.001). Also, no significant difference was observed between the two treatments (p>0.05). According to the results, therapists and clinical experts can use cognitive-behavioral therapy and therapy positive psychology as effective treatment approaches in the field of Internet addiction and prevention of risky behaviors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • internet addiction
  • students
  • cognitive-behavioral therapy
  • Therapy based on positive psychology
  • high risk behaviors

مراجع

ادیب نیا، ف. احمدی، ع. و موسوی، م. (1395). مروری بر علل گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان. فصلنامه سلامت اجتماعی و اعتیاد، 3(9)11-3.
اسلامی، ش.، کابینی مقدم، س.، ناصر، ف. (1401). رفتارهای پرخطر اجتماعی در دانش‌آموزان نوجوان گیلان. رفاه اجتماعی. ۲۲ (۸۵) :۱۷۹-۱۵۹.
افشاری، ع.، برزگری، ا. و اسماعیلی، ا. (1396). شیوع رفتارهای پرخطر در بین دانشجویان بر اساس متغیرهای جمعیت شناختی. مجله ایده های نوین روانشناسی، 1(4)، ص 42-2.
امیری، س.، و سپهریان آذر، ف. (1397). اعتباریابی ویژگی­های روان­سنجی نسخه کوتاه پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ. رویش روان­شناسی، 7 (1)، 65-84.
ایمانی، س. (1401). مقایسه اثربخشی گروه درمانی شناختی-رفتاری و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش رفتارهای پرخطر در معتادان به تریاک. مجله روانشناسی کاربردی، 16 (3)، 134-113.
بهرامیان، سیده فاطمه و دهقان، علی اکبر،1397،بررسی نقش سواد آموزی در بهبود کیفیت زندگی زنان سوادآموز،هفتمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی، آسیب های اجتماعی و فرهنگی ایران،تهران.
جنود، پژمان، محمدی شیرمحله، فاطمه، محمدخانی، شهرام، حسین زاده تقوایی، مرجان، پیوندی، پریسا. (1399). اثربخشی درمان مثبت‌گرا بر رفتارهای خود آسیب رسان و هیجان‌های منفی در مردان وابسته به داروهای محرک (شیشه). مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 63 ویژه (روانشناسی)، 74-84.
خانجانی, مهدی. (1396). اثربخشی روان‌درمانی مثبت‌نگر بر رضایت از زندگی، خوش‌بینی و عواطف مثبت در دانشجویان. مطالعات روان‌شنایی بالینی. 7 (27)، 159-137. 
راضی رودی، د. ارجمند، خ. فروغی، ا. ثمری، ع. (1401). بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری واحد پردازه بر تحمل بلاتکلیفی، احساس تنهایی و رفتار پرخطر در دانش‌آموزان شاهد. فصلنامه علمی پژوهشنامه تربیتی دانشگاه آزاد واحد بجنورد، 17 (70)، 74-57.
زاده محمدی، ع.، و احمدآبادی، ز.، و حیدری، م. (1390). تدوین و بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار), 17(3 (پیاپی 66), 218-225.
زارع گل چشمه، ف. و زارع پاشایی، س. (1400). تاثیر درمان شناختی رفتاری برکاهش اعتیاد به اینترنت بر دانشجویان پسر دوره کارشناسی دانشگاه دولتی شهرستان گنبد کاووس. فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 4 (28)، 15-26.
سامانی، سیامک؛ و بهمنش، زهرا. (1389). مقایسه فرایندها و کنش های خانواده در نوجوانان عادی و بزهکار. فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، 23 (1)، 68-43.
سیدقلعه، ف.، طالبی، ن.، خوش‌گفتار، م.، پیرزاده، آ. (1401). بررسی شیوع اعتیاد به اینترنت و برخی عوامل مرتبط با آن در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان طی سال‌های ۹۹-۱۳۹۸. تحقیقات نظام سلامت. ۱۸ (۱) :۷-۱.
علوی، س. اسلامی، م. مراثی، م. نجفی، م. جنتی فرد، ف. رضاپور، ح. (1389). ویژگی های روان سنجی آزمون اعتیاد به اینترنت یانگ. مجله علوم رفتاری، 4 (3)، 189-183.
کافی نیا، ف. فرهادی، ه. (1398). اثربخشی درمان شناختی رفتاری گروهی بر مهارت‌های ارتباطی و اعتیاد به اینترنت دانش‌آموزان مقطع دوم متوسطه. فصلنامه روان‌شنایی تحلیلی شناختی. 10(39). 98-87.
گلندوز، پ. و سرداری، ب. (1399). اثربخشی آموزش روانشناسی مثبت گرا با تاکید بر آموزه های دینی بر کاهش رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دارای افکار خودکشی. پژوهشنامه روانشناسی مثبت. 6 (3)، 68-51.
لاکانی، ن. اکبری، ب. (1400). اثربخشی روان‌درمانی مثبت نگر بر نظم جویی هیجانی، انعطاف پذیری شناختی و شادی ذهنی داشنجویان معتاد به اینترنت. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، (3)، 64.
محسنی تبریزی، ع. (1383). وندالیسیم؛ مبانی روانشناسی اجتماعی، جامعه شناسی و روانشناسی رفتار وندالیستی در مباحث آسیب شناسی و کژ رفتاری اجتماعی، تهران: نشر آن.
مگیار – موئی، جینا. ال. (2009). فنون روانشناسی مثبت گرا، راهنمای درمانگران. ترجمه فرید براتی سده(1391).تهران: رشد.
موسوی، و. (1399). شیوع اعتیاد به اینترنت و وضعیت استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در نوجوانان و جوانان ایرانی در سال 1397. مجله طب نظامی. 22 (3). 288-281.
میرزاخانی، ل. حیدری، ع. حافظی، ف. احتشام زاده، پ. عسکری، پ. (1401). اثربخشی درمان مثبت گرا بر ارتباطات مثبت خانواده با نوجوان، اعتیاد به اینترنت و بحران هویت در دختران مقطع متوسطه دوم شهرستان فلاورجان. مجله مطالعات ناتوانی. در حال ویرایش.
نجاتی، وحید. (1392). تصمیم گیر ی پرخطر در موقعیت های اجتماعی: طراحی آزمو ن ضمنی و معرفی ویژگی های روان سنجی آن. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 17(1)، 114-101.
Abdul Aziz, M., Harun, S., Baharom, M., & Kamaruddin, N. (2020). Preferred Learning Styles for Digital Native and Digital Immigrant Visitors in The Malaysian Music Museum. Asian Journal of University Education, 16(3), 234-246.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
Bergman, M. M. Scott, J. (2001) "Young Adolescents' Well-Being and Health-Risk Behaviors: Gender and Socioeconomic Differences", Journal of Adolescence, Vol. 24, P. 183-197. Available at: www.sciencedirect.com. (10 Oct 2012).
Blue, W. T. (2021). Simple Positive Psychology Interventions on Internet Gaming Disorder. Department of Psychology, Brandon University 82:449.
Cañas, E. and Estévez, E. (2021). Intervention Programs for the Problematic Use of the Internet and Technological Devices: A Systematic Review. Electronics, 10, 2923.
Chen, Z., Poon, K., Cheng, C. (2017). Deficits in recognizing disgust facial expressions and Internet addiction: Perceived stress as a mediator. Psychiatry Research, 254: 211-217
Cohrdes, C., & Mauz, E. (2020). Self-Efficacy and emotional stability buffer negative effects of adverse childhood experiences on young adult health-related quality of life. Journal of Adolescent Health, 67(1), 93-100.
Dash, G. F., Ewing, S. W. F., Murphy, C., Hudson, K. A., & Wilson, A. C. (2020). Contextual risk among adolescents receiving opioid prescriptions for acute pain in pediatric ambulatory care settings. Journal of Addictive Behaviors, 104, 106314.
Duan. L. Shao X, Wang Y, Huang Y, Miao J, Yang X, Zhu G. (2020). An investigation of mental health status of children and adolescents in china during the outbreak of COVID-19. Journal of Affective Disorder: 275(3): 112-8.
Dykens EM. (2013). Toward a positive psychology of mental retardation. Am J Orthopsychiatry;76(2):185-93.
Elhadi, M., Alsouf, A., Msherghi, A., Alshareea, E., Ashini, A., Nagib, T., & Zaid, A. (2021). Psychological health, sleep quality, behavior, and internet use among people during the COVID-19 pandemic: A cross-sectional study. Frontiers in Psychiatry, 12.
Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology. The broaden-and-build theory of positive emotions. American Psychologist, 56(3), 218–226.
Fredrickson, B. L. (2003). The value of positive emotions. American Scientist, 91, 330- 335.
Fredrickson, B. L., & Branigan, C. (2005). Positive emotions broaden the scope of attention and thought-action repertoires. Cognition and Emotion, 19(3), 313–332.
Gao XJ, Sun JJ, Xiang M. (2021). Positive psychological intervention for anxiety, depression and coping in subjects addicted to online games. World J Clin Cases; 9(14): 3287-3293.
Gupta, T., Swami, M. K., & Nebhinani, N. (2020). Risk of digital addiction among children and adolescents during COVID-19 pandemic: Concerns, caution, and way out. Journal of Indian Association for Child & Adolescent Mental Health, 16(3), 199–208.
Hsieh, H.-S. Wei, H.-L. Hwa, A.C.-T. Shen, J.-Y. Feng, C.-Y. Huang. (2019). The effects of peer victimization on children’s Internet addiction and psychological distress: the moderating roles of emotional and social intelligence, J. Child Fam. Stud., 28 (9), pp. 2487-2498.
Huh, Jason, and Julian Reif. (2021). Teenage Driving, Mortality, and Risky Behaviors.  American Economic Review: Insights, 3 (4): 523-39.
Internet world stats., (2021). Usage and population statistics. Top 20 countries with the highest number of internet users. The Internet Coaching Library Available at: http:// www. internetworldstats. com/ top20.htm [cited June (2011). Journey W.B. saunders Inc. V.S.A.
Kahler, C. W., Spillane, N. S., Day, A., Clerkin, E. M., Parks, A., Leventhal, A. M., & Brown, R. A. (2014). Positive psychotherapy for smoking cessation: Treatment development, feasibility, and preliminary results. The Journal of Positive Psychology, 9, 19–29.
Kapus, K.; Nyulas, R.; Nemeskeri, Z.; Zadori, I.; Muity, G.; Kiss, J.; Feher, A.; Fejes, E.; Tibold, A.; Feher, G. (2021). Prevalence and Risk Factors of Internet Addiction among Hungarian High School Students. Int. J. Environ. Res. Public Health, 18, 6989.
Khazaei, F., Khazaei, O., & Ghanbari-H., B. (2017). Positive psychology interventions for internet addiction treatment. Comput. Hum. Behav., 72, 304-311.
Kim SH, Yim HW, Jo SJ, Jung KI, Lee K, Park MH. (2018). The effects of group cognitive behavioral therapy on the improvement of depression and anxiety in adolescents with problematic internet use. J Korean Acad Child Adolesc Psychiatry, 29, 73–79.
Layous, K., Chancellor, J., Lyubomirsky, S., Wang, L., & Doraiswamy, P. M. (2014). Delivering happiness: Translating positive psychology intervention research for treating major and minor depressive disorders. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 17(8), 675-683.
Lin, M. P. (2020). Prevalence of Internet addiction during the COVID-19 outbreak and its risk factors among junior high school students in Taiwan. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(22), 47–85.
Liu. J. a., Edimansyah Abdin. A., Janhavi Ajit Vaingankar. a, Swapna Verma. b, Charmaine Tang. b, Mythily Subramaniam. (2022). Profiles of adverse childhood experiences and protective resources on high-risk behaviors and physical and mental disorders: Findings from a national survy. Journal of Affective Disorders, 15, 24-30.
Lyubomirsky, S., & Layous, K. (2013). How do simple positive activities increase wellbeing? Current Directions in Psychological Science, 22 (1), 57–62.
Masaeli, N. and Farhadi, H. (2021). Prevalence of Internet-based addictive behaviors during COVID-19 pandemic: a systematic review. JOURNAL OF ADDICTIVE DISEASES.
Modara F, Rezaee-Nour J, Sayehmiri N, Maleki F, Aghakhani N, Sayehmiri K, Rezaei-Tavirani M. (2017). Prevalence of Internet Addiction in Iran: A Systematic Review and Meta-analysis. Addict Health. 9(4):243-252.
Mohammad Khanlou, M. Bazazian, S. Vatankhah. H. (2022). The Effectiveness of Cognitive -Behavioral Training on Emotion Regulation and High -Risk Behaviors in High School Students. Iranian Evolutionary and Educational Psychology Journal. 4 (2), 388 - 397.
Ortega-Barón, J., Buelga, S., Ayllón, E., Martínez-Ferrer, B., & Cava, M. J. (2019). Effects of intervention program Prev@cib on traditional bullying and cyberbullying. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(4), 527.
Popova-Petrosyan, E. V., Kulanthaivel, S., & Balasundaram, K. (2020). Development of secondary osteoporosis in teenage girls with menstrual disorders. Current Women's Health Reviews, 16(1), 26-32.
Regier, P., & Savic, M. (2020). How teaching to foster mathematical creativity may impact student self-efficacy for proving. The Journal of Mathematical Behavior, 57(1), 10-32.
Rodrigues, M. F., Campos, C., Pelucio, L., Barreto, I., Machado, S., Appolinario, J. C., Nardi, A. E., & Levitan, M. (2019). Patients’ comprehension of mindfulness-based cognitive behavioral therapy in an outpatient clinic for resistant depression: A cross-sectional study. Frontiers in Psychology, 10, Article 271.
 Salarvand, S. Albatineh, N. Dalvand, S. Baghban Karimi, E. Ghanei Gheshlagh, R. (2022). Prevalence of Internet Addiction Among Iranian University Students: A Systematic Review and Meta-analysis. Cyberpsychology, behavior and social networking. 213-222.
Seligman ME, Steen TA, Park N, Peterson C. (2005). Positive psychology progress: empirical validation of interventions. Am Psychol. Jul-Aug, 60(5), 410-21.
Seligman, M. E. P., Rashid. T. & Parks, A. (2006). Positive psychotherapy. American psychologist, 61 (8), 86-774.
Siegel, L. J. (2012). Criminology: Theories, Patterns and Typologies, Wadsworth Publishing.
Sun, Y., Li, Y., Bao, Y., Meng, S., Sun, Y., Schumann, G., & Shi, J. (2020). Brief report: Increased addictive internet and substance use behavior during the COVID-19 pandemic in China. The American Journal on Addictions, 29(4), 268–270.
Wang S, Xu H, Zhang S, Yang R, Li D, Sun Y, Wan Y, Tao F. (2020). Linking Childhood Maltreatment and Psychological Symptoms: The Role of Social Support, Coping Styles, and Self-Esteem in Adolescents. J Interpers Violence; 886260520918571 [PMID: 32389058.
Widyanto, L., & McMurran, M. (2004). The psychometric properties of the internet addiction test. Cyberpsychology & Behavior, 7(4), 443-450.
Wölfling, K. Dominick, N. (2022). Using cognitive behavioral therapy as the select treatment approach for problematic Internet usage. Current Opinion in Behavioral Sciences. 45, Article 101121.
Yang, W.; Hu, W.; Morita, N.; Ogai, Y.; Saito, T.; Wei, Y. (2022). Impact of Short-Term Intensive-Type Cognitive Behavioral Therapy Intervention on Internet Addiction among Chinese College Students: A Randomized Controlled Trial. Int. J. Environ. Res. Public Health, 19, 5212.
Young KS. (1996). Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. Cybersychol Behav, 1(3), 237-44.
Young, K. S. (2007). Cognitive behavior therapy with internet addicts: Treatment outcomes and implications. Cyberpsychology & Behavior, 10, 671–679.
Young, KS. (2011). CBT-IA: the first treatment model for internet addiction. J Cogn Psychother; 25:304–12.
Young, KS. (2013). Treatment outcomes using CBT-IA with Internet-addicted patients. Journal of Behavioral Addictions.;2(4):209-215.
Zeidi IM, Divsalar S, Morshedi H, Alizadeh H. (2020). The effectiveness of group cognitive-behavioral therapy on general self-efficacy, self-control, and internet addiction prevalence among medical university students. Soc Health Behavior; 3:93-102.
Zhang YY, Chen JJ, Ye H, Volantin L. (2020). Psychological effects of cognitive behavioral therapy on internet addiction in adolescents: A systematic review protocol. Medicine (Baltimore); 99: e18456.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 دی 1401
  • تاریخ بازنگری: 20 بهمن 1401
  • تاریخ پذیرش: 24 بهمن 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار