اثربخشی آموزش سواد رسانه ای بر استفاده مشکل زا از اینترنت، رفتارهای انحرافی و روابط با همسالان در دانش آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد، گروه روانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار گروه روان شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

4 استاد گروه روانپزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، تهران، ایران

10.22034/jmpr.2023.15339

چکیده

هدف پژوهش حاضر اثربخشی آموزش سواد رسانه‌ای بر استفاده مشکل‌زا از اینترنت، رفتارهای انحرافی و روابط با همسالان در دانش آموزان بود. طرح پژوهش، نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون- پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری یک ماهه بود. جامعه آماری، دانش‌آموزان دوره متوسطه دخترانه شهر تهران در سال تحصیلی 1399-1398 بودند که از این جامعه، تعداد 40 نفر به روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش (20 نفر) و گروه کنترل (20 نفر) به صورت تصادفی جایگزین شدند. گروه آزمایش تحت آموزش سواد رسانه ای به مدت 10 جلسه یک ساعته قرار گرفت و گروه کنترل در لیست انتظار باقی ماند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس غربالگری استفادة پرخطر و مشکل-آفرین از اینترنت جلنچیک و همکاران، مقیاس رفتارهای انحرافی رستمی و فیروز راد و مقیاس روابط با همسالان ریگبی و اسلی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با روش آماری تحلیل واریانس مختلط بر اساس نرم‌افزار SPSS.21 انجام گرفت. نتایج پژوهش تفاوت معناداری بین میانگین نمرات استفاده مشکل‌زا از اینترنت، رفتارهای انحرافی و روابط با همسالان در پس‌آزمون و پیگیری وجود دارد. بنابراین آموزش سواد رسانه ای تأثیر چمشگیری بر استفاده مشکل‌زا از اینترنت، رفتارهای انحرافی و روابط با همسالان در نوجوانان دارد و می‌توان از آن به عنوان روش مؤثر و مفیدی برای کاهش مشکلات اجتماعی و تحصیلی دانش‌آموزان سود جست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effectiveness of media literacy education on problematic use of the Internet, deviant behaviors and relationships with peers in students

نویسندگان [English]

  • masomeh zarbestejabi 1
  • Mozghan Sepahmansour 2
  • Afsaneh GhanbariPanah 3
  • Arsia Taghva 4
1 PhD student in Educational Psychology, Islamic Azad University, Tehran Central Branch
2 Professor in Psychology, Islamic Azad University, Tehran Central Branch
3 Assistant Professor, Department of Psychology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
4 Professor, Department of Psychiatry, Aja University of Medical Sciences, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study was to evaluate the effectiveness of media literacy training on problematic use of the Internet, deviant behaviors and relationships with peers in adolescents. The research design was a semi-experimental pre-test-post-test with a control group and a one-month follow-up. The statistical population was girls' high school students in Tehran in the academic year 2018-2019, from which 40 people were selected by available sampling method and randomly divided into two experimental groups (20 people) and control group (20 people). They were replaced. The experimental group underwent media literacy training for 10 one-hour sessions and the control group remained on the waiting list. To collect data, the screening scale of high-risk and problem-causing use of the Internet by Jelenchik et al., the deviant behavior scale of Rostami and Firouz Rad, and the peer relations scale of Rigby and Slee were used. Data analysis was done with the statistical method of mixed variance analysis based on SPSS.21 software. The results of the research showed a significant difference between the mean scores of problematic Internet use, deviant behaviors and relationships with peers in the post-test and follow-up. Therefore, media literacy training has a striking effect on the problematic use of the Internet, deviant behaviors and relationships with peers in teenagers, and it can be used as an effective and useful method to reduce the social and academic problems of students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • relationships with peers
  • deviant behaviors
  • Internet
  • media literacy