مقایسه اثربخشی آموزش کفایت اجتماعی و تنظیم هیجان بر بی‌حوصلگی، استفاده از تلفن‌همراه و گرایش به رفتارهای پرخطر

بلندبالا, سمیه; طاهر, محبوبه

doi:10.22034/jmpr.2023.15323

مقایسه اثربخشی آموزش کفایت اجتماعی و تنظیم هیجان بر بی‌حوصلگی، استفاده از تلفن‌همراه و گرایش به رفتارهای پرخطر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناسی ارشد روان‌شناسی، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران.

² استادیار، گروه روان‌شناسی، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران.

10.22034/jmpr.2023.15323

چکیده

یکی از ویژگی‌های بارز دوران نوجوانی، تمایل برای کسب تجارب جدید و آزمودن رفتارهای پرخطر است. بنابراین این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی آموزش کفایت اجتماعی و مهارت‌های تنظیم هیجان بر آمادگی برای بی‌حوصلگی، استفاده مشکل‌زا از تلفن‌همراه و گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان انجام شد. این پژوهش تجربی از نوع طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان پسر مقطع دوم متوسطه شهر شاهرود در سال تحصیلی 1401-1400 بود که از بین آنها نمونه‌ای 45 نفری به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب گردید. گروه‌های آزمایش و گواه به روش تصادفی معادل شدند. آموزش کفایت اجتماعی و آموزش مهارت تنظیم هیجان طی 8 جلسه 45 دقیقه‌ای به ترتیب در گروه‌های آزمایش 1 و 2 انجام شد گروه گواه هیچ‌گونه آموزشی دریافت نکرد. داده‌ها به کمک پرسشنامه خطرپذیری جوانان زاده‌محمدی و همکاران (1390)، پرسشنامه آمادگی برای بی‌حوصلگی فالمن و همکاران (2013) و مقیاس استفاده آسیب‌زا از تلفن‌همراه جنارو و همکاران (2007) جمع‌آوری و با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که گروه‌های آزمایش در مرحله پس‌آزمون از نظر رفتارهای پرخطر، آمادگی برای بی‌حوصلگی و استفاده آسیب‌زا از تلفن‌همراه کاهش معنی‌داری داشتند (0/05>P). همچنین آموزش کفایت اجتماعی نسبت به مهارت تنظیم هیجان اثربخشی بیشتری داشت با توجه به نتایج به‌دست‌آمده می‌توان گفت، آموزش کفایت اجتماعی با تعدیل احساسات به مقابله با بی‌حوصلگی دست زده و با افزایش خودکنترلی، نسبت به آموزش مهارت تنظیم‌هیجان، تاثیر بیشتری بر عدم استفاده آسیب‌زا از تلفن‌همراه و گرایش به رفتارهای پرخطر دارد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.27173852.1401.17.68.1.5

عنوان مقاله [English]

Comparison of The Effectiveness of Social Adequacy Training and Emotion Regulation on Boredom, Cell Phone use and Tendency to High-Risk Behaviors

نویسندگان [English]

Somayeh Bolandbala ¹
Mahboobe Taher ²

¹ M.A. of Psychology, Shahrood Branch, Islamic Azad University, Shahrood, Iran.

² Assistant Professor, Department of Psychology, Shahrood Branch, Islamic Azad University, Shahrood, Iran.

چکیده [English]

One of the hallmarks of adolescence is the desire to gain new experiences and try high-risk behaviors. Therefore, the aim of this study was to compare the effectiveness of social adequacy training and emotion regulation skills on readiness for impatience, problematic use of mobile phones and tendency to high-risk behaviors in adolescents. This experimental study was a pre-test-post-test design with a control group. The statistical population included all male high school students in Shahroud in the academic year 2022-2021, from which a sample of 45 people was selected by available sampling method. Experimental and control groups were randomly equated. Social adequacy and emotion regulation training were conducted in 8 sessions of 45 minutes in experimental groups 1 and 2, respectively. The control group did not receive any training. Data were collected using the Zadeh Mohammadi et al. (2011) Youth Risk Questionnaire, Falman et al. (2013) Preparedness Questionnaire, and the Janaro et al. (2007) Traumatic Phone Usage Scale and analyzed using multivariate analysis of covariance. The results showed that the experimental groups in the post-test phase had a significant decrease in terms of high-risk behaviors, readiness for impatience and harmful use of mobile phones (P <0.05). Also, social adequacy training was more effective than emotion regulation skills. According to the obtained results, it can be said that social adequacy training countered boredom by modulating emotions and by increasing self-control, compared to emotion regulation training, had a greater effect on not using trauma. Mobile and has a tendency to risky behaviors.

کلیدواژه‌ها [English]

Social Adequacy
Emotion Regulation
Impatience
Problematic Cell Phone Use
Risky Behaviors

مراجع

اکبرپور، فرهاد؛ زارع بهرام‌آبادی، مهدی؛ دوایی، مهدی؛ حسنی، فریبا. (1400). اثربخشی آموزش مهارت‌های تنظیم هیجان بر نشانگان درونی‌سازی و خودکنترلی در نوجوانان با گرایش به رفتارهای پرخطر. فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی، 10(38)، 11-20.

اژه‌ای، علیرضا؛ قمرانی، امیر. (1395). ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی مقیاس چندبعدی حالت بی‌حوصلگی در مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال طیف اوتیسم. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان،۱۵ (۹)،۸۳۴-۸۲۱.

امام دوست، زیبا؛ تیموری، سعید؛ خوی نژاد، غلامرضا؛ رجایی، علیرضا. (1399). مقایسه اثربخشی شناخت درمانگری مبتنی بر ذهن آگاهی و واقعیت درمانگری بر تنظیم‌ شناختی هیجان در مادران کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم. فصلنامه علمی پژوهشی علوم روانشناختی، ۱۹ (۸۹)، ۶۵۵-۶۴۷.

باوی، ساسان. (1398). مقایسه اثربخشی آموزش کفایت اجتماعی و مهارت های اجتماعی بر اضطراب اجتماعی، سازگاری اجتماعی و صمیمیت اجتماعی پسر نوجوان. نشریه علمی روانشناسی اجتماعی، 7(53)، 37-46.

بیرامی، منصور؛ هاشمی نصرت آباد، تورج؛ بدری گرگری، رحیم؛ دبیری، سولماز. (1395). اثربخشی آموزش کفایت اجتماعی مبتنی بر مدل فلنر بر سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان قربانی قلدری با توجه به نوع جهت گیری اهداف اجتماعی. مطالعات روان شناسی بالینی، 6(23)، 1-24.

پوراعتمادی، حمیدرضا؛ فتح‌آبادی، جلیل؛ صادقی، سعید؛ شلاتی، بیتا. (1395). تاثیر آموزش مهارت های اجتماعی بر نشانه های اختلال طیف اوتیسم در نوجوانان. مجله پژوهش در علوم توانبخشی، 12(4)، 220-216.

جوهری فرد، معصومه؛ زهرا کار، کیانوش؛ فرخی، نورعلی؛ مردانی راد، مژگان. (1400). بررسی مدل عِلّی گرایش به رفتار پرخطر نوجوانان بر اساس باورهای فراشناختی و سبک‏های هویت با میانجی‌گری افکار منفی تکرار شونده و تاب‌آوری. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 12(47)، 161-194.

حبیبی، مرضیه؛ کریمی، سارا؛ وحیدی فرد، محبوبه؛ چاقوساز، مرضیه. (1399). تأثیر آموزش هوش هیجانی بر کاهش اعتیاد دانش آموزان به شبکه‌های مجازی. رویش روان شناسی. ۹ (۶) :۳۶-۲۹.

رضایی، فاطمه. (1399). بررسی رابطه استفاده آسیب زا از تلفن همراه و اعتیاد به اینترنت با طلاق عاطفی معلمان شهر کرمانشاه. رویش روان شناسی، ۹ (۳)، ۷۶-۶۹.

رزاق پور، مهدی؛ حسین زاده، علی اصغر. (1398). نقش میانجیگر راهبردهای تنظیم شناختی هیجانی در رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی با نشانه‌های جسمانی سازی دانشجویان دختر. فصلنامه روان شناسی کاربردی، 13(2)، 295-316.

رضایی، سعید؛ وثوقی، علی. (1400). اثربخشی برنامه آموزش کفایت اجتماعی بر بهبود رفتارهای جامعه پسند تیزهوشان کم پیشرفت. پژوهش های روانشناسی اجتماعی، 11(43)، 123-140.

زارعی، سلمان. (1400). رابطه حالت بی حوصلگی با آمادگی اعتیاد در بین نوجوانان پسر: نقش تعدیل کنندگی بهزیستی معنوی. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی، ۱۵ (۵۹)، ۸۴-۶۵.

زاده‌محمدی، علی؛ احمدآبادی، زهره؛ حیدری، محمود. (1390). تدوین و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، ۱۷ (۳)، ۲۲۵-۲۱۸.

شریفی رهنمو، سعید؛ سراجی، فرهاد؛ شریفی رهنمو، مجید؛ نوری، ابراهیم؛ فتحی، آیت‌اله. (1400). تحلیل کانونی رابطه مؤلفه‌های اعتیاد موبایلی با میزان رفتارهای پرخطر رانندگی جوانان. نشریه طب انتظامی، 1(11)، 37-26.

صدری دمیرچی، اسماعیل؛ هنرمند قوجه بگلو، پژمان؛ امیر، سید محمد بصیر؛ قلی زاده، بهزاد. (1398). پیش‌بینی رفتارهای پرخطر بر اساس نقش مؤلفه‌های حمایت اجتماعی ادراک‌شده، ابرازگری هیجانی، سیستم‌های مغزی‌رفتاری در معتادان. افق دانش، ۲۵ (۴)، ۲۹۷-۲۸۲.

صالحی، سیده نرگس؛ افتخارصعادی، زهرا؛ برنا، محمدرضا. (1400). مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری مثبت نگر و آموزش راهبردهای تنظیم شناختی هیجان بر تاب آوری و خودکارآمدی دانش آموزان دختر دارای افسردگی غیربالینی. نشریه علمی روانشناسی اجتماعی، 9(60)، 59-73.

عباسی شوازی، محمدتقی؛ معینی، مهدی و پوردیان، روح الله. (1397). فضای مجازی, همنشینی و رفتارهای پرخطر: مطالعه رابطه همنشینی دانشجویان در فضای مجازی با رفتارهای پرخطر در فضای واقعی و مجازی. انتظام اجتماعی، 10(3 )، 77-104.

علیزاده، سیما؛ راهب، غنچه؛ میرزائی، زهرا؛ حسین زاده، سمانه. (1399). اثربخشی آموزش کفایت اجتماعی بر گرایش به رفتارهای پرخطر نوجوانان پسر مراکز شبانه‌روزی بهزیستی در شهرهای مشهد و سبزوار. مجله توانبخشی، ۲۱ (۱)، ۷۳-۵۴.

عسگری، محمد؛ متینی، اعظم. (1399). تاثیر آموزش تنظیم هیجان به روش گراس برتکانشگری دانشجویان سیگاری. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 11(42)، 205-230.

فتحی، آیت اله؛ ملکی راد، علی‌اکبر؛ عباسی، محمد. (1400). پیش‌بینی رفتارهای پرخطر نوجوانان براساس عملکرد خانواده و جهت‌گیری مذهبی با تأکید بر نقش پلیس. فصلنامه امنیت و فرهنگ (دانش انتظامی همدان سابق)، 8(1)، 13-23.

قیصری، زهرا؛ صاحبدل، حسین؛ ابراهیم پور، مجید. (1400). بررسی اثربخشی روان‌درمانی انگیزشی بر رفتارهای پرخطر (رفتار جنسی، خشونت) دانش‌آموزان. مجله علمی پژوهان، ۱۹ (۳)، ۳۳-۲۷.

مینا، فاطمه؛ امینی‌منش، سجاد. (1400). پیش‌بینی کننده‌های گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان دختر: نقش بدنظمی هیجانی، تمایزیافتگی و ابراز وجود. پژوهش های روانشناسی اجتماعی، 11(44)، 183-197.

Chun, J. (2018). Conceptualizing effective interventions for smartphone addiction among Korean female adolescents. Children and Youth Services Review, 84(1), 35-39.

Coccaro, E., Drossos, T., Kline, D., Lazarus, S. (2022). Diabetes distress, emotional regulation, HbA1c in people with diabetes and a controlled pilot study of an emotion-focused behavioral therapy intervention in adults with type 2 diabetes. Primary Care Diabetes, 11(3), 17-24.

Chou, W. J., Chang, Y. P., & Yen, C. F. (2018). Boredom proneness and its correlation with internet addiction and internet activities in adolescents with attention- deficit/ hyperactivity disorder. Kaohsiung Journal of Medical Sciences, 34(8), 467-474

Elhai, J. D., Vasquez, J. K., Lustgarten, S. D., Levine, J. C. and Hall, B. J. (2018). Proneness to boredom mediates relationships between problematic smartphone use with depression and anxiety severity. Social Science Computer Review, 36(6), 707 720.

Ferraro, I., Taylor, A. (2021). Adult attachment styles and emotional regulation: The role of interoceptive awareness and alexithymia. Personality and Individual Differences, 173(4), 41-50.

Falman, S. A., Mercer-Lynn, K. B., Flora, D. B., & Eastwood, J. D. (2013). Development and validation of the multidimensional state boredom scale. Assessment, 20(1), 68-85.

Jenaro, C., Flores, N., Gómez-Vela, M., González-Gil, F., Caballo, C. (2007). Problematic internet and cell-phone use: Psychological, behavioral, and health correlates. Addiction Research & Theory, 15(3), 309-20.

Jackson-Koku, G., & Grime, P. (2019). Emotion regulation and burnout in doctors: a systematic review. Occupational Medicine, 69(1), 9 -21.

Kang, Y., Ha, J., Ham, G., Lee, E. (2022). A Structural Equatin Model of the Relationships between Social-emotional Competence, Social Support, Depression, and Aggression in Early Adolescents in South Korea. Children and Youth Services Review, 16(4), 64-73.

Kumar, S., Shekhar, C. (2021). Examining the role of high-risk fertility behaviour in chronic undernutrition among Indian married women age 15-49. Clinical Epidemiology and Global Health, 11(7), 73-79.

Krannich, Goetz, T., Roos, A., Murayama, K. (2022). Predictive validity of state versus trait challenge and boredom for career aspirations. Learning and Instruction, 3(26), 96-105.

Lepp, A., Barkley, J. E. & Li, J. (2017). Motivations and experiential outcomes associated with leisure time cell phone use: Results from two independent studies. Leisure Sciences, 39(2), 144-162

Li, P. (2021). Sustainable policies for discouraging early childhood social competence. Aggression and Violent Behavior, 20(11), 70-79.

Popova-Petrosyan, E. V., Kulanthaivel, S., & Balasundaram, K. (2020). Development of Secondary Osteoporosis in Teenage Girls with Menstrual Disorders. Current Women's Health Reviews, 16 (1), 26-32.

Pfaff, N., Pantell, M. S., & Kaiser, S. V. (2021). High-risk Behavior Screening and Interventions in Hospitalized Adolescents. Hospital Pediatrics Journal, 11(3), 293-297.

Pawlak, M., Kruk, M., Zawodniak, J., Pasikowski, S. (2022). Examining the underlying structure of after-class boredom experienced by English majors. System, 106(1), 69-76.

Quarshie, E. N., Waterman, M. G., & House, A. O. (2020). Adolescent selfharm in Ghana: a qualitative interview-based study of first-hand accounts. BMC psychiatry, 20(1), 1-14.

Ran, G., Li, J., Zhang, Q., Niu, X. (2022). The association between social anxiety and mobile phone addiction: A three-level meta-analysis. Computers in Human Behavior, 130(5), 198-207.

Shults, R., Shaw, K., Yellman, M., Jones, E. (2021). Does geographic location matter for transportation risk behaviors among U.S. public high school students? Journal of Transport & Health, 22(11), 34-41.

Sanders, M. R., Turner, K. M., & Metzler, C. W. (2019). Applying self-regulation principles in the delivery of parenting interventions. Clinical child and family psychology review, 22(1), 24-42.

Tyagi, A., Prasad, A., Bhatia, D. (2021). Effects of excessive use of mobile phone technology in India on human health during COVID-19 lockdown. Technology in Society, 67(10), 62-71.

Westgate, E. C., & Wilson, T. D. (2018). Boring thoughts and bored minds: The MAC model of boredom and cognitive engagement. Psychological Review, 125(5), 689-713.

Yang, Z., Asbury, K. & Griffiths, M. D. (2019). An exploration of problematic smartphone user among Chinese university students: associations with academic anxiety, academic procrastination, self-regulation and subjective wellbeing. International Journal of Mental Health Addiction, 117(1), 596-614.