رابطه نیازهای اساسی روان‌شناختی با افسردگی، اضطراب و استرس با توجه به نقش واسطه‌ای سرمایه‌ روان‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد روانشناسی عمومی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

3 دکترای روانشناسی تربیتی، گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه‌ای سرمایه‌ روان‌شناختی در رابطه نیازهای اساسی روان‌شناختی با سه جنبه اصلی آشفتگی روان‌شناختی یعنی افسردگی، اضطراب و استرس انجام شد. روش این پژوهش همبستگی (از نوع تحلیل مسیر) بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان همه مقاطع دانشگاه شهید‌بهشتی تهران در سال تحصیلی 1400-1399 بودند که از بین آن‌ها 370 نفر با روش نمونه-گیری در‌دسترس انتخاب شده و به صورت آنلاین به مقیاس برآورده‌شدن نیازهای اساسی روان‌شناختی (نسخه عمومی)، پرسشنامه سرمایه روان‌شناختی لوتانز (PCQ) و پرسشنامه افسردگی-اضطراب-استرس (DASS-21) پاسخ دادند. تحلیل داده‌ها با روش تحلیل مسیر انجام شد. یافته‌ها رابطه مثبت معنادار بین نیازهای اساسی روان‌شناختی و سرمایه روان‌شناختی (665/0 r=)، رابطه منفی معنادار بین نیازهای اساسی روان‌شناختی با افسردگی (707/0- r=)، استرس (510/0r= -) و اضطراب (469/0r= -) و همچنین سرمایه روان-شناختی با افسردگی (566/0r= -)، استرس (352/0r= -) و اضطراب (321/0r= -) را نشان دادند. همچنین یافته‌ها نشان داد که مدل مفروض واسطه‌مندی سرمایه روان‌شناختی در رابطه نیازهای اساسی روان‌شناختی با افسردگی، اضطراب و استرس از برازش مطلوبی برخوردار بود (933/0CFI= ، 933/0 IFI= ، 061/0 RMSEA=). بنابراین نتایج این مطالعه نشان داد که نیازهای اساسی روان‌شناختی ازطریق پیش‌بینی افزایش سرمایه روان‌شناختی در تبیین کاهش آشفتگی روان‌شناختی و پیشگیری از مشکلات روانی در دانشجویان از نقش مهمی برخوردارند. ازاین رو تلویحات کاربردی این نتایج برای جامعه مورد مطالعه محتمل است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relationship between Basic Psychological Needs and Depression, Anxiety and Stress Due to the Mediating Role of Psychological Capital

نویسندگان [English]

  • Ali Asghar Hafez 1
  • Fateme Rashidipour 2
  • Maziar Yunesian 3
1 Bachelor of Psychology, Faculty of Education and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
2 M.Sc. of General Psychology, Faculty of Education and Psychology, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
3 PhD in Educational Psychology, Department of Educational Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted with the aim of examining the mediating role of psychological capital in the relationship between basic psychological needs and three main aspects of psychological distress, namely depression, anxiety and stress. The research method was correlational (path analysis). The statistical population included all students of Shahid Beheshti University in the year 1399-1400, of which 370 individuals were selected using convenience sampling and responded online to the Basic Psychological Needs Satisfaction Scale (General scale), the Psychological Capital Questionnaire of Luthans (PCQ), and the Depression-Anxiety-Stress Questionnaire (DASS-21). Data analysis was performed using path analysis. The results showed a significant positive relationship between basic psychological needs and psychological capital (r=0/665), a significant negative relationship between basic psychological needs and depression (r=-0/707), stress (r=-0/510), and anxiety (r=-0/469) and also between psychological capital and depression (r=-0/566), stress (r=-0/352), and anxiety (r=-0/321). Also, the findings showed that the assumed mediation model of psychological capital in the relationship between basic psychological needs and depression, anxiety, and stress had a good fitness (CFI= 0/933, IFI=0/933, RMSEA=0/061). Therefore, the results of this study showed that basic psychological needs have an important role in reducing psychological distress and preventing mental health problems in students through the prediction of psychological capital increase. Thus, the practical implications of the results are possible for the study population.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Basic Psychological Needs
  • Psychological Distress
  • Psychological Capital
امینی، جوان؛ زارع، مریم و علوی، سیدکاظم. (1395). بررسی رابطه بین نیازهای روان‌شناختی با تاب‌آوری و خوش‌بینی در گروهی از بیماران مولتیپل اسکلروزیس. اولین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی و علوم-اجتماعی.
بشارت، محمدعلی. (۱۳۸۶). تاب آوری، آسیب پذیری و سلامت روانی. فصلنامه علوم روانشناختی، ۶(۲۴). ۳
بشارت، محمدعلی. (1392). مقیاس ارضای نیازهای بنیادین روان‌شناختی: پایایی، روایی و تحلیلی عاملی. فصلنامه اندازه گیری تربیتی. 4(14). 147-168.
بشارت، محمدعلی. (1391). بررسی ویژگی های سنجشی مقیاس فارسی ارضای نیازهای بنیادین روانشناختی در نمونه ای از جامعه ایرانی. فصلنامه علوم روانشناختی، ۱۱(۴۱). 6-24
بشارت، محمدعلی؛ جعفری، فرزانه و غلامعلی لواسانی، مسعود. (1400). پیش­بینی نشانه­های اضطراب و افسردگی بر اساس ارضای نیازهای بنیادین روان­شناختی. رویش روان شناسی، ۱۰(۱). 25-34
بهادری خسروشاهی، جعفر؛ هاشمی نصرت­آباد، تورج و باباپورخیرالدین، جلیل. (1391). رابطه سرمایه روانشناختی با سرمایه اجتماعی دانشجویان دانشگاه تبریز. پژوهش و سلامت، 2(1). 63-71
پورحسین، رضا؛ احسانی، سحر؛ انسانی­مهر، نرگس و نبی­زاده، رضا. (۱۳۹۷). بررسی رابطه برآورده­شدن نیا­ های اساسی روان­شناختی و رضایت از زندگی: نقش واسطه­ای انگیزش پیشرفت و سرمایه­‌های روان­شناختی. فصلنامه روان­شناسی تربیتی، ۱۴(۵۰). 71-87
رشیدی­‌پور، فاطمه؛ شکری، امید؛ فتح‌­آبادی، جلیل و پورشهریار، حسین. (1399). تجربه زیسته دانش­آموزان از پدیده بی­انگیزگی تحصیلی: یک مطالعه پدیدارشناختی، فصلنامه روان­شناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی، 16(56). 197- 234.
صاحبی، علی؛ اصغری، محمدجواد و سالاری، راضیه سادات. (1384). اعتباریابی مقیاس افسردگی، اضطراب و تنیدگی (DASS-21) برای جمعیت ایرانی.‎ فصلنامه روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، ۱(۴). 293-299
فردافشاری، ساره؛ پورشهریار، حسین؛ شکری، امید و فتح آبادی، جلیل. (1396). رابطه‌ی خوش‌بینی و آشفتگی روان‌شناختی در دانشجویان: نقش میانجی‌گر کنترل تحصیلی آگاهانه. مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 9(2). 1-19
قندی، ناهید و قندی، پرستو. (1396). پیش­بینی تاب­آوری تحصیلی دانش­آموزان براساس نیازهای اساسی روان­شناختی. چهارمین کنفرانس بین‌المللی نوآوری­‌های اخیر در روانشناسی، مشاوره و علوم رفتاری.
مرادی، مرتضی و چراغی، اعظم. (1394). رابطه حمایت‌های اجتماعی با بهزیستی روان‌شناختی و افسردگی: نقش واسطه‌ای حرمت‌خود و نیازهای اساسی روان‌شناختی. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 11(43). 279-312.‎
میرزایی، شراره؛ کیامنش، علیرضا؛ حجازی، الهه و بنی­جمالی، شکوه سادات. (۱۳۹۵). تاثیر ادراک شایستگی بر تاب‎‌آوری تحصیلی با میانجی­‌گری انگیزش خودمختار، فصلنامه روش‌­ها و مدل‌­های روان­شناختی، ۷(۲۵). 67-82
نجد، محمد­رضا؛ مصاحبی، محمد­رضا و آتش­پور، حمید. (1393). پیش­بینی بهزیستی روان­شناختی از طریق مولفه­‌های خودکارآمدی، سرسختی روان­شناختی و حمایت اجتماعی ادراک­شده. اندیشه و رفتار در روان­شناسی بالینی، 8(30). 47-56
هاشمی نصرت‌­آباد، تورج؛ بهادری خسروشاهی، جعفر و باباپورخیرالدین، جلیل. (1391). نقش سرمایه روانشناختی در بهزیستی روانی باتوجه به اثرات تعدیلی سرمایه اجتماعی. فصلنامه پژوهش‌های روان­شناسی اجتماعی، 1(4)، 123-142.
Ahrens, A. H., & Haaga, D. A. (1993). The specificity of attributional style and expectations to positive and negative affectivity, depression, and anxiety. Cognitive therapy and research17(1), 83-98.
Alarcon, G. M., Bowling, N. A., & Khazon, S. (2013). Great expectations: A meta-analytic examination of optimism and hope. Personality and Individual Differences54(7), 821-827.
Auclair-Pilote, J., Lalande, D., Tinawi, S., Feyz, M., & De Guise, E. (2021). Satisfaction of basic psychological needs following a mild traumatic brain injury and relationships with post-concussion symptoms, anxiety, and depression. Disability and rehabilitation43(4), 507-515.
Avey, J. B., Luthans, F., & Jensen, S. M. (2009). Psychological capital: A positive resource for combating employee stress and turnover. Human resource management, 48(5), 677-693.
Avey, J. B., Reichard, R. J., Luthans, F., & Mhatre, K. H. (2011). Meta‐analysis of the impact of positive psychological capital on employee attitudes, behaviors, and performance. Human resource development quarterly22(2), 127-152.
Bhat, S. A. (2017). Psychological capital as related to life satisfaction among sports coaches. National Journal of Multidisciplinary Research and Development, 3 (2), 300302.
Carmona-Halty, M., Salanova, M., Llorens, S., & Schaufeli, W. B. (2021). Linking positive emotions and academic performance: The mediated role of academic psychological capital and academic engagement. Current Psychology, 40(6), 2938-2947.
Carmona-Halty, M., Salanova, M., Llorens, S., & Schaufeli, W. B. (2021). Linking positive emotions and academic performance: The mediated role of academic psychological capital and academic engagement. Current Psychology, 40(6), 2938-2947.
Carver, C. S., Scheier, M. F., & Segerstrom, S. C. (2010). Optimism. Clinical psychology review, 30(7), 879-889.
Ceri, V., & Cicek, I. (2021). Psychological well-being, depression and stress during COVID-19 pandemic in Turkey: A comparative study of healthcare professionals and non-healthcare professionals. Psychology, Health & Medicine, 26(1), 85-97.
Chang, J. H., Huang, C. L., & Lin, Y. C. (2015). Mindfulness, basic psychological needs fulfillment, and well-being. Journal of Happiness Studies16(5), 1149-1162.
Chen, K. C., & Jang, S. J. (2010). Motivation in online learning: Testing a model of self-determination theory. Computers in Human Behavior26(4), 741-752.
Chou, C.-P., & Bentler, P. M. (1995). Estimates and tests in structural equation modeling. In R. H. Hoyle (Ed.), Structural equation modeling: Concepts, issues, and applications (p. 37–55). Sage Publications, Inc.
Connor, K. M. (2006). Assessment of resilience in the aftermath of trauma. Journal of clinical psychiatry67(2), 46-49.
Cordeiro, P., Paixão, P., Lens, W., Lacante, M., & Luyckx, K. (2016). The Portuguese validation of the Basic Psychological Need Satisfaction and Frustration Scale: Concurrent and longitudinal relations to well-being and ill-being. Psychologica Belgica56(3), 193.‏
Costa, S., Cuzzocrea, F., Gugliandolo, M. C., & Larcan, R. (2016). Associations between parental psychological control and autonomy support, and psychological outcomes in adolescents: The mediating role of need satisfaction and need frustration. Child Indicators Research9(4), 1059-1076.‏
Egan, M., Daly, M., & Delaney, L. (2016). Adolescent psychological distress, unemployment, and the Great Recession: Evidence from the National Longitudinal Study of Youth 1997. Social Science & Medicine156, 98-105.
Fowler, D. R., Weber, E. N., Klappa, S. P., & Miller, S. A. (2017). Replicating future orientation: Investigating the constructs of hope and optimism and their subscales through replication and expansion. Personality and Individual Differences116, 22-28.
Gagné, M. (2003). The role of autonomy support and autonomy orientation in prosocial behavior engagement. Motivation and emotion27(3), 199-223.‏
Gordon, N. S., Chesney, S. A., & Reiter, K. (2016). Thinking positively: Optimism and emotion regulation predict interpretation of ambiguous information. Cogent Psychology3(1), 1195068.
Haverkamp, G. L., Torensma, B., Vergouwen, A. C., & Honig, A. (2015). Psychological distress in the hospital setting: a comparison between native Dutch and immigrant patients. PLoS One10(6), e0130961.
Hefferon, K., & Boniwell, I. (2011). Positive psychology: Theory, research and applications. McGraw-Hill Education (UK).‏
Heidari-Beni, M., Azizi-Soleiman, F., Afshar, H., Khosravi-Boroujeni, H., Keshteli, A. H., Esmaillzadeh, A., & Adibi, P. (2021). Relationship between obesity and depression, anxiety and psychological distress among Iranian health-care staff. Eastern Mediterranean Health Journal, 27(4), 327-335.
Johnston, M. M., & Finney, S. J. (2010). Measuring basic needs satisfaction: Evaluating previous research and conducting new psychometric evaluations of the Basic Needs Satisfaction in General Scale. Contemporary Educational Psychology35(4), 280-296.
Kapikiran, S., & Acun-Kapikiran, N. (2016). Optimism and Psychological Resilience in Relation to Depressive Symptoms in University Students: Examining the Mediating Role of Self-Esteem. Educational Sciences: Theory and Practice16(6), 2087-2110.
Kim, D. O., Lee, H. J., & Lee, A. Y. (2020). A Study on Relationship among Positive Psychological Capital, Physical Health Status, Depression, Interpersonal Relationship and Learning Flow in Nursing Students. Journal of the Korea Convergence Society11(1), 349-357.‏
Kline, R.B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling .4th Ed. New York: Guilford.
Krasikova, D. V., Lester, P. B., & Harms, P. D. (2015). Effects of psychological capital on mental health and substance abuse. Journal of Leadership & Organizational Studies22(3), 280-291.
Krok, D. (2015). "The mediating role of optimism in the relations between sense of coherence, subjective and psychological well-being among late adolescents". Personality and Individual Differences, 85, 134–139.
Li, J., Zhang, N., Yao, M., Xing, H., & Liu, H. (2021). Academic Social Comparison and Depression in Chinese Adolescents: The Mediating Role of Basic Psychological Needs Satisfaction. School Mental Health, 1-11.
Lovibond, P. F., & Lovibond, S. H. (1995). The structure of negative emotional states: Comparison of the Depression Anxiety Stress Scales (DASS) with the Beck Depression and Anxiety Inventories. Behaviour research and therapy33(3), 335-343.
Lovibond, S. H., & Lovibond, P. F. (1996). Manual for the depression anxiety stress scales. Psychology Foundation of Australia.
Luthans, B. C., Luthans, K. W., & Jensen, S. M. (2012). The impact of business school students’ psychological capital on academic performance. Journal of Education for Business87(5), 253-259.
Luthans, F., Youssef, C. M., & Avolio, B. J. (2007). Psychological capital: Developing the human competitive edge. Oxford: Oxford University Press.
Maralani, F. M., Lavasani, M. G., & Hejazi, E. (2016). Structural modeling on the relationship between basic psychological needs, academic engagement, and test anxiety. Journal of Education and Learning, 5(4), 44-52.
Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American psychologist56(3), 227.
McPherson, K. E., McAloney-Kocaman, K., McGlinchey, E., Faeth, P., & Armour, C. (2021). Longitudinal analysis of the UK COVID-19 Psychological Wellbeing Study: Trajectories of anxiety, depression and COVID-19-related stress symptomology. Psychiatry Research, 304, 114138.
Meeks, S., Van Haitsma, K., Mast, B. T., Arnold, S., Streim, J. E., Sephton, S., & Rovine, M. (2016). Psychological and social resources relate to biomarkers of allostasis in newly admitted nursing home residents. Aging & mental health20(1), 88-99.
Necho, M., Tsehay, M., Birkie, M., Biset, G., & Tadesse, E. (2021). Prevalence of anxiety, depression, and psychological distress among the general population during the COVID-19 pandemic: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Social Psychiatry, 00207640211003121.
Novak, C. J., Chang, E. C., Xu, J., Shen, J., Zheng, S., & Wang, Y. (2021). Basic psychological needs and negative affective conditions in Chinese adolescents: Does coping still matter. Personality and Individual Differences179, 110889.
Novak, D., & Kawachi, I. (2015). Influence of different domains of social capital on psychological distress among Croatian high school students. International journal of mental health systems9(1), 1-7.
Pirmoradi, F., Ahmadian, H., Karami, J., & Yarahmadi, Y. (2018). Development and testing of the relationship model of basic psychological needs on the meaning of life through the mediating roles of the psychological capital and human values. Journal of Fundamentals of Mental Health, 21(1), 51-62.
Raykov. T., Marcoulides, G.A. (2006). A first course in structural equation modeling. 2th Ed. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
Ridner, S. H. (2004). Psychological distress: concept analysis. Journal of advanced nursing, 45(5), 536-545.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2017). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development, and wellness. New York, NY, US: Guilford Press.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2020). Intrinsic and extrinsic motivation from a self-determination theory perspective: Definitions, theory, practices, and future directions. Contemporary Educational Psychology, 61, 101860.
Ryan, R. M., Ryan, W. S., Di Domenico, S. I., & Deci, E. L. (2019). The CHAPTER6 Nature and the Conditions of Human Autonomy and Flourishing. The Oxford Handbook of Human Motivation, 89.
Ryan, R. M., Vansteenkiste, M., & Soenens, B. (2019). Reflections on self-determination theory as an organizing framework for personality psychology: Interfaces, integrations, issues, and unfinished business. Journal of personality, 87(1), 115–145.
Satici, S. A. (2016). Psychological vulnerability, resilience, and subjective well-being: The mediating role of hope. Personality and Individual Differences102, 68-73.
Schunk, D. H., & DiBenedetto, M. K. (2020). Motivation and social cognitive theory. Contemporary Educational Psychology60, https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2019.101832.
Shen, X., Yang, Y. L., Wang, Y., Liu, L., Wang, S., & Wang, L. (2014). The association between occupational stress and depressive symptoms and the mediating role of psychological capital among Chinese university teachers: a cross-sectional study. BMC psychiatry14(1), 1-8.
Siebert, A. (2007). How to develop resiliency stregths. Available: www. Resiliency center. Com.
Simões, F., & Alarcão, M. (2014). Promoting well-being in school-based mentoring through basic psychological needs support: Does it really count? Journal of Happiness Studies15(2), 407-424.
Smith, J. L., & Hollinger-Smith, L. (2015). Savoring, resilience, and psychological well-being in older adults. Aging & mental health19(3), 192-200.
Stockbridge, E. L., Wilson, F. A., & Pagán, J. A. (2014). Psychological distress and emergency department utilization in the United States: evidence from the Medical Expenditure Panel Survey. Academic Emergency Medicine21(5), 510-519.
Tucker, R. P., Wingate, L. R., O’Keefe, V. M., Mills, A. C., Rasmussen, K., Davidson, C. L., & Grant, D. M. (2013). Rumination and suicidal ideation: The moderating roles of hope and optimism. Personality and Individual Differences55(5), 606-611.
Unanue, W., Gómez, M. E., Cortez, D., Oyanedel, J. C., & Mendiburo-Seguel, A. (2017). Revisiting the link between job satisfaction and life satisfaction: The role of basic psychological needs. Frontiers in psychology8, 680.
Vansteenkiste, M., & Ryan, R. M. (2013). On psychological growth and vulnerability: basic psychological need satisfaction and need frustration as a unifying principle. Journal of psychotherapy integration23(3), 263.
Verleysen, B., Lambrechts, F., & Van Acker, F. (2015). Building psychological capital with appreciative inquiry: Investigating the mediating role of basic psychological need satisfaction. The Journal of Applied Behavioral Science, 51(1), 10-35.
Wei, M., Shaffer, P. A., Young, S. K., & Zakalik, R. A. (2005). Adult attachment, shame, depression, and loneliness: the mediation role of basic psychological needs satisfaction. Journal of counseling psychology52(4), 591.
Weinstein, N., Khabbaz, F., & Legate, N. (2016). Enhancing need satisfaction to reduce psychological distress in Syrian refugees. Journal of consulting and clinical psychology, 84(7), 645.
Wentzel, K. R., Tomback, R., Williams, A., & McNeish, D. (2019). Perceptions of competence, control, and belongingness over the transition to high school: A mixed-method study. Contemporary Educational Psychology56, 55-66.
Yang, Y., Zhang, Y., & Sheldon, K. M. (2018). Self-determined motivation for studying abroad predicts lower culture shock and greater well-being among international students: The mediating role of basic psychological needs satisfaction. International Journal of Intercultural Relations63, 95-1