اثربخشی آموزش راهبردی تفکر بر باورهای انگیزشی و ادراک از محیط کلاس دانش آموزان ابتدایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم انسانی و تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

2 استاد، گروه روانشناسی تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

3 استادیار، گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش راهبردی تفکر بر باورهای انگیزشی و ادراک از محیط کلاس دانش آموزان ابتدایی اجرا شد. روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی و طرح آن پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. گروه نمونه، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شد. ازمودنی های این تحقیق 64 نفر از دانش آموزان دختر پایه ی پنجم ابتدایی شهر مرند بودند. آزمودنی ها به گونه ای تصادفی به گروه آزمایش (32 نفر) و کنترل (32 نفر) تخصیص داده شدند. محتوای آموزشی مورد نظر، بسته ی آموزش تفکر غریبی و همکاران بود. گروه آزمایشی 15 جلسه ی 50 دقیقه ای آموزش راهبردی تفکر را دریافت کردند و گروه کنترل هیچ گونه آموزشی در مورد تفکر دریافت نکردند و جریان عادی کلاس را طی کردند. برای سنجش باورهای انگیزشی دانش آموزان از پرسشنامه ی راهبردهای یادگیری خودتنظیمی پینتریچ و دی گروت و برای سنجش ادراک دانش آموزان از محیط کلاس از مقیاس ادراک از محیط کلاس جنتری، گیبل و ریزا استفاده شد.. باورهای انگیزشی و ادراک از محیط کلاس دانش آموزان در دو مرحله ی پیش آزمون و پس آزمون مورد ارزیابی قرار گرفتند. فرضیه های تحقیق به وسیله ی آزمون تحلیل کوواریانس تحلیل گردید. نتایج تحلیل داده ها نشان داد که آموزش راهبردی تفکر تاثیر معنی داری بر باورهای انگیزشی دانش آموزان و ادراک آنان از محیط کلاس دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Strategic Training Thinking on Motivational Beliefs and Perceptions of Classroom Environment on Primary School Students

نویسندگان [English]

  • Zahra Sahebi 1
  • Seyed Davood Hosseini Nasab 2
  • Ali Naghi Aghdasi 3
1 Ph.D. student in Educational Psychology, Faculty of Human and Educational Sciences, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
2 Profossor, Department of Educational Psychology, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
3 Assistend Profossor, Department of Educational Psychology and Consuling, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study was to determine the effectiveness of strategic training thinking on motivational beliefs and perceptions of the classroom environment of elementary students.The research method was semi-experimental and its design was pre-test and post-test with control group. The population of the study consisted of all 5th grade elementary school students in Marand city. The sample group was selected using cluster random sampling. The subjects of this study were 64 people who were randomly assigned to the experimental group (32 persons) and control (32 persons). The intended educational content was a package of strategic training thinking and colleagues.The experimental group received 16 sessions of 50 minutes of strategic thinking instruction, and the control group did not receive any training on thinking and did not go through the normal course of the class. To measure students 'motivational beliefs, Pintrich and De Groot self-regulation self-regulation self-regulation questionnaires were used and the Perceptual Scale of the Jennetry, Gable and Riza classes was used to measure students' perceptions of the classroom environment. Motivational beliefs and perceptions of students' classroom environment were evaluated in two stages: pre-test and post-test. Research hypotheses were analyzed by covariance analysis The findings of the research showed that there is a significant difference between the mean scores of motivational beliefs and perceptions of students' classroom environment in the experimental and control groups. In general, it can be stated that thinking teaching to students can strengthen motivational beliefs and perceptions of their classroom environment

کلیدواژه‌ها [English]

  • Motivational Beliefs
  • perceptions of the Classroom Environment
  • Strategic Training Thinking
  • Primary School Students
استوار، صغری؛ و عابدی، مسعود. (1395). مقایسه‌ی باورهای انگیزشی و راهبردهای خودتنظیمی یادگیری در دانشجویان مشروط و عادی. مجله‌ی مطالعات روانشناسی تربیتی، 13(24)، 20 -1.
آقازاده، سید ابراهیم؛ رضایی، اکبر؛ و محمدزاده، علی. (1388). رابطه‌ی باورهای معرفت‌شناختی و انگیزشی دانشجویان دچار درگیری شناختی. تازه‌های علوم شناختی، 11(4)، 74-63.
بابایی امیری، ناهید؛ و عاشوری، جمال. (1393). ارتباط راهبردهای یادگیری شناختی و فراشناختی، خودکارامدی، خلاقیت و هوش هیجانی با پیشرفت تحصیلی. دو فصلنامه‌ی راهبردهای شناختی در یادگیری، 2(3)، 108 -93.
برخوری، حمید؛ رفاهی، ژاله؛ فرح‌بخش، کیومرث. (1388). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی به شیوه‌ی گروهی بر انگیزه‌ی پیشرفت، عزت‌نفس و شادکامی دانش‌آموزان پسر پایه‌ی اول دبیرستان شهر جیرفت. فصلنامه‌ی علمی- پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2 (5)، 144 -131.
برومند، رضا؛ و شیخی فینی، علی‌اکبر. (1390). پیش‌بینی عملکرد تحصیلی درس ریاضی از طریق باورهای انگیزشی (خودکارآمدی، ارزش‌گذاری درونی و اضطراب امتحان). مطالعات روانشناسی تربیتی، 6(10)، 34 -19.
تفضلی، مهین؛ و خدیوزاده، طلعت. (1381). راهبردهای مطالعه و یادگیری دانشجویان مامایی. فصلنامه‌ی دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 9(2)، 95-90.
جعفری، زهره؛ صمدی، پروین؛ قائدی، یحیی. (1394). بررسی تأثیر آموزش فلسفه به کودکان بر پرورش روحیه‌ی پژوهشگری کودکان دوره‌ی پیش‌دبستانی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 2(17)، 49 -41.
چالمه، رضا؛ و لطیفیان، مرتضی. (1391). ویژگی‌های محیط یادگیری فراشناختی و پیشرفت تحصیلی: بررسی نقش واسطه‌ای باورهای انگیزشی در دانش‌آموزان. فصلنامه‌ی روانشناسی کاربردی، 6(3)، 58-43.
حجازی، الهه؛ و نقش، زهرا؛ و سنگری، علی‌اکبر. (1388). ادراک از ساختار کلاس و پیشرفت تحصیلی ریاضی: نقش واسطه‌ای متغیرهای انگیزشی و شناختی. مطالعات روان‌شناختی دانشکده‌ی علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا، 5(4)، 65 -47.
حسنی زنگبار، طاهره؛ و لیوارجانی، شعله. (1396). بررسی تأثیر آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر یادگیری درس ریاضی و اضطراب دانش‌آموزان دختر دوره‌ی اول متوسطه شهرستان بستان‌آباد در سال تحصیلی 95-1394. نشریه‌ی علمی- پژوهشی آموزش و ارزشیابی، 10(39)، 93- 69.
خوش‌طالع، مهسا؛ صنعت جو، اعظم؛ و نوکاریزی، محسن. (1393). رابطه‌ی سبک‌های پردازش اطلاعات و ادراک از محیط کلاس با راهبردهای مطالعه‌ی خودتنظیم. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد: دانشگاه فردوسی مشهد.
دانا، علی؛ ترک، نسرین؛ و رضایی، عیسی. (1394). کارپوشه‌ی الکترونیکی: ابزاری برای بهبود باورهای انگیزشی دانشجویان. فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 6(1)، 146-131.
درخشان هوره، خدیجه. (1389). یادگیری خودتنظیم. ماهنامه‌ی آموزشی، تحلیلی و اطلاع‌رسانی: تکنولوژی آموزشی، 26(2)، 112 -101.
رضایی، اکبر؛ خورشا، محسن؛ و مقامی، حمیدرضا. (1391). بررسی رابطه‌ی ویژگی‌های شخصیتی، باورهای انگیزشی و استراتژی‌های یادگیری با عملکرد تحصیلی دانشجویان گروه‌های علوم انسانی و علوم پایه. فصلنامه‌ی روانشناسی تربیتی، 8(26)، 233-212.
ساقی، سمیرا؛ چلبیانلو، غلامرضا؛ فاضل، امین؛ و محمدی، مهدی. (1390). بررسی رابطه‌ی سبک‌های یادگیری و پیشرفت تحصیلی با واسطه‌گری راهبردهای آگاهی فراشناختی در بین دانشجویان. علوم تربیتی، 4(13)، 94-79.
سیف، دیبا؛ و خیر، محمد. (1387). رابطه‌ی باورهای انگیزشی با رویکردهای یادگیری در میان جمعی از دانشجویان رشته‌ی پزشکی و مهندسی دانشگاه‌های شیراز. مجله‌ی علوم تربیتی و روانشناسی، 14(1 و 2)، 82 – 57.
سیف، علی‌اکبر. (1388). روان‌شناسی پرورشی نوین (ویرایش ششم). تهران: دوران.
سیفی گندمانی، محمد یاسین؛ شقاقی، فرهاد؛ و کلانتری میبدی، سارا. (1390). اثربخشی برنامه‌ی آموزش فلسفه به دانش‌آموزان دختر بر عزت‌نفس و توانایی حل مسئله‌ی آن‌ها. روانشناسی کاربردی، 5(2)، 83-66.
شاره، حسین؛ عربلین، هما. (1393). رابطه‌ی ساختار انگیزشی باورهای فراشناختی و راهبردهای کنترل فکر. اصول بهداشت روانی، 16(62)، 187-172.
شعبانی، حسن. (1390). روش تدریس پیشرفته (آموزش مهارت‌ها و راهبردهای تفکر): سمت.
شمشیری، بابک. (1386). تبیین عناصر بنیادی پرورش تفکر. اندیشه‌های نوین تربیتی. 3(3 و 4)، 60 -41.
شیخ‌الاسلامی، علی. (1395). تأثیر آموزش مهارت‌های تفکر انتقادی بر خود نظم دهی دانش‌آموزان پایه‌ی اول دوره‌ی متوسطه‌ی دوم. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 10(35)، 162 -149.
صداقت، مریم؛ رحمانی، سوده؛ محمدی، راحله. (1392). فرهنگ تفکر در کلاس و رابطه‌ی آن با نیاز به شناخت معلم و دانش‌آموز. فصلنامه‌ی روانشناسی کاربردی، 2(26)، 92 -77.
 
صدری دمیرچی، اسماعیل؛ کریمیان‌پور، غفار؛ و جلیلیان، سهیلا. (1396). پیش‌بینی سرزندگی تحصیلی بر اساس ادراک از محیط یادگیری و سرسختی روان‌شناختی در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه. دوماهنامه‌ی علمی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 10(5)، 374-361.
صفوی، امان ا... .(1386). کلیات روش‌ها و فنون تدریس. تهران: معاصر.
عابدینی، یاسمین؛ باقریان، رضا؛ و کدخدایی، محبوبه السادات. (1389). بررسی رابطه‌ی باورهای انگیزشی و راهبردهای شناختی- فراشناختی با پیشرفت تحصیلی: آزمون مدل‌های رقیب. تازه‌های علوم شناختی، 12(3)، 48-34.
عبدالله پور، رویا. (1392). فرآیند آموزش فلسفه به کودکان (از تئوری تا عمل). ماهنامه‌ی رشد تکنولوژی آموزشی، 6.
غریبی، حسن؛ ادیب، یوسف؛ فتحی آذر، اسکندر؛ هاشمی، تورج؛ بدری گرگری، رحیم؛ قلی زاده، زلیخا. (1392). اثربخشی آموزش راهبردی تفکر بر پرسشگری دانش‌آموزان پسر پایه‌ی پنجم ابتدایی شهر سنندج. تفکر و کودک، 1، 92 -71.
غریبی، حسن؛ ادیب، یوسف؛ فتحی آذر، اسکندر؛ هاشمی، تورج؛ و بدری گرگری، رحیم. (1391). اثربخشی آموزش راهبردی تفکر بر تفکر انتقادی، تحول اخلاقی و پرسشگری دانش‌آموزان پنجم دبستان. رساله‌ی دکتری، دانشگاه تبریز.
فرج الهی، مهران؛ و مصطفوی، سیده مریم. (1391). فلسفه برای کودکان، رشد تفکر سنجشگرانه. پژوهش‌های معرفت‌شناختی، 1(3)، 107 – 89.
فرمیهنی فراهانی، محسن؛ میرزامحمدی، محمد حسن؛ و خارستانی، اسماعیل. (1387). تبیین تطبیقی اهداف آموزش فلسفه به کودکان در کشورهای مختلف. حکمت و فلسفه، 4(4)، 70-45.
کارشکی، حسین؛ ارفع بلوچی، فاطمه؛ شیرزاد، زینب. (1393). رابطه‌ی ادراکات کیفیت کلاسی دانش‌آموزان دختر با نگرش تحصیلی آنان. رویکردهای نوین آموزشی، 9(1)، 88 -75.
کجباف، محمدباقر؛ مولوی، حسین؛ و شیرازی تهرانی، علیرضا. (1382). رابطه‌ی باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی. تازه‌های علوم شناختی، 5(1)، 33 -27.
ماهروزاده، طیبه؛ رمضان‌پور، شیوا. (1390). تأثیر روش اجتماع پژوهی برنامه‌ی آموزش فلسفه به کودکان بر پرورش مهارت‌های شهروندی. اندیشه‌های نوین تربیتی، 7(3)، 63 -31.
مصرآبادی، جواد. (1395). کاربست آمار استنباطی در علوم رفتاری. تبریز: طنین دانش.
موسوی، ستاره؛ جبل عاملی، جلال؛ و علی بخشی، فاطمه. (1391). بررسی رابطه‌ی هوش هیجانی و مؤلفه‌های آن باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر عملکرد تحصیلی دانشجویان. تحقیقات علوم رفتاری، 10(3)، 192 -179.
نعامی، عبدالزهرا. (1388). رابطه‌ی بین کیفیت تجارب یادگیری با فرسودگی تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه شهید چمران اهواز. مجله‌ی مطالعات روان‌شناختی، 5(3)، 137 -134.
نوری ثمرین، شهرام؛ برومند نسب، مسعود؛ فلاطونی، فردوس؛ و سراج خرمی، ناصر. (1388). مقایسه‌ی باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی در دانش‌آموزان تیزهوش و عادی. یافته‌های نو در روانشناسی، 4(11)، 59 -47.
نوریان، محمد. (1386). تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی سال اول دبستان در ایران. فصلنامه روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 3(12)، 366-357.
هدایتی، مهرنوش؛ ماه زاده، حامد. (1395). "فلسفه برای کودکان" و مهارت حل مسئله‌ی اجتماعی. مجله‌ی علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، 6(1)، 54-29.
یمینی، محمد؛ کدیور، پروین؛ فرزاد، ولی‌الله؛ و مرادی، علیرضا. (1387). رابطه‌ی بین ادراک از محیط یادگیری ساختن گرای اجتماعی، سبک‌های تفکر با رویکرد عمیق به یادگیری و بازده‌ها یا پیامدهای یادگیری. فصلنامه‌ی پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، 3(12)، 139-171.
Banisi, P., Shams Esfandabad, H., & Emamipour, S. (2018). The impact of philosophy for children on social skills, metacognition and tolerance of ambiguity in the junior high school students. Iranian journal of educational sociology, 1(9), 163-179. http://iase-idje.ir/article-1-295-en.html
Bloom, B. S. (1964). Stability and change in human characteristics. New York: Wiley.
Bryan, R. R., Glynn, S. M., & Kittleson, J. M. (2011). Motivation, achievement, and advanced placement intent of high school students learning science. Science education, 95(6), 1049-1065. https://doi.org/10.1002/sce.20462
Busato, V. V., Prins, F. J., Elshout, J. J., & Hamaker, C. (2000). Intellectual ability, learning style, personality, achievement motivation and academic success of psychology students in higher education. Personality and Individual differences, 29(6), 1057-1068. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(99)00253-6
Den Brok, P., Fisher, D., Rickards, T., & Bull, E. (2006). Californian science students' perceptions of their classroom learning environments. Educational Research and Evaluation, 12(1), 3-25. https://doi.org/10.1080/13803610500392053
Di Masi, D., & Santi, M. (2016). Learning democratic thinking: a curriculum to philosophy for children as citizens. Journal of Curriculum Studies, 48(1), 136-150. https://doi.org/10.1080/00220272.2015.1088064
Dilekli, Y., & Tezci, E. (2016). The relationship among teachers’ classroom practices for teaching thinking skills, teachers’ self-efficacy towards teaching thinking skills and teachers’ teaching styles. Thinking Skills and Creativity, 21, 144-151. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2016.06.001
El Soufi, N., & See, B. H. (2019). Does explicit teaching of critical thinking improve critical thinking skills of English language learners in higher education? A critical review of causal evidence. Studies in educational evaluation, 60, 140-162. https://doi.org/10.1016/j.stueduc.2018.12.006
Gentry, M., Gable, R. K., & Rizza, M. G. (2002). Students' perceptions of classroom activities: Are there grade-level and gender differences? Journal of Educational Psychology, 94(3), 539. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-0663.94.3.539
Gruioniu, O. (2013). The philosophy for children, an ideal tool to stimulate the thinking skills. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 76, 378-382. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.04.131
Heikkilä, A., Niemivirta, M., Nieminen, J., & Lonka, K. (2011). Interrelations among university students’ approaches to learning, regulation of learning, and cognitive and attributional strategies: a person oriented approach. Higher Education, 61(5), 513-529. https://doi.org/10.1007/s10734-010-9346-2
Janssen, E. M., Meulendijks, W., Mainhard, T., Verkoeijen, P. P., Heijltjes, A. E., Van Peppen, L. M., & Van Gog, T. (2019). Identifying characteristics associated with higher education teachers’ Cognitive Reflection Test performance and their attitudes towards teaching critical thinking. Teaching and Teacher Education, 84, 139-149. https://doi.org/10.1016/j.tate.2019.05.008