اثربخشی آموزش تاب آوری بر کیفیت زندگی، راهبردهای مقابله ای و سلامت روان سالمندان ساکن در سرای سالمندان شهرتبریز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران.

2 دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.

چکیده

هدف از این پژوهش، تعیین اثر بخشی آموزش تاب آوری بر کیفیت زندگی، راهبردهای مقابله‌ای و سلامت روان سالمندان ساکن در سرای سالمندان مهر تبریز انجام شد. این مطالعه نیمه آزمایشی با استفاده از طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه سالمندان ساکن در سرای سالمندان مهر تبریز بود، 50 نفر با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش قرار گرفتند. گروه آزمایش طی 7 هفته تحت آموزش تاب آوری قرار گرفت و در این مدت بر گروه گواه مداخله ای انجام نگرفت. پرسشنامه های راهبردهای مقابله ای اندلر و پارکر (1990)، کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (1996) و سلامت روان گلدبرگ و هیلر (1979) به عنوان ابزارهای ارزشیابی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل داده ها به روش کوواریانس چند متغیره، نشان داد که آموزش تاب آوری بر افزایش کیفیت زندگی، تعدیل راهبردهای مقابله‌ای و ارتقاء سلامت روان سالمندان سرای مهر تبریز تاثیرگذار بود. در کیفیت زندگی، راهبردهای مقابله‌ای و سلامت روان دو گروه تفاوت معنی داری دارند(05/0> P). بنابراین یافته های این پژوهش، تلویحات عملی در موقعیت های بالینی را دارد که مورد بحث واقع شده است.
کلید واژه‌ها: تاب آوری؛ کیفیت زندگی؛ راهبردهای مقابله‌ای؛ سلامت روان.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness Resilience Training on Quality of Life, Coping Strategies and Mental Health of the Elderly Living in Mehr Tabriz Nursing Home

نویسندگان [English]

  • Leyla Shahabifam 1
  • Hosein Lotfinia 2
1 MSc in Clinical Psychology, Tabriz University of Medical Sciences, Tabriz, Iran.
2 Associate Professor of Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The present study aimed to examine the effectiveness resilience training on quality of life, coping strategies and mental health of the elderly living in Mehr Tabriz nursing home. This semi-experimental study was conducted using pre-test and post-test with control group. Using Critical sampling, 50 people were selected as a sample were selected among elderly living in Home for the Aged in Tabriz, and were randomly assigned in experimental and control groups. The experimental group 7 weeks of resilience training, while control group did not received any intervention. Data were collected through Andler and Parker (1990) coping strategies, World Health Organization (1996) quality of life and mental health Goldberg and Hiller (1979) questionnaires in pre-post test. The results of data analysis by multivariate covariance showed that resilience training was effective in increasing the quality of life, adjusting coping strategies and promoting mental health of the elderly living in Mehr Tabriz nursing home.There is a significant difference in quality of life, coping strategies and mental health between the two groups (p < 0.05). Therefore, the findings of this study have practical implications for the clinical situations that have been discussed.
Keywords: resilience; Quality of Life; Coping strategies; mental health.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resiliency Education
  • Quality of Life
  • Coping Strategies
  • Mental Health
احمدیان، فاطمه. (1384). بررسی رابطه‌ی شیوه‌های فرزندپروری با خودکارآمدی و سلامت روانی دانش‌آموزان، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.
برقی ایرانی، زیبا؛ دهکردی، مهناز علی‌اکبری و بگیان کوله مرز، محمد جواد. (1394). اثربخشی شناخت رفتار درمانگری بر وضعیت حافظه و خواب سالمندان، مجله روان شناسی پیری، 1(1)، 30-19.
پروانه، الهام؛ عزیزی، کبری و کریمی، پروانه. (1394). اثربخشی امیددرمانی بر افزایش شادکامی سالمندان، نشریه روان شناسی پیری، 1(1)، 47-41.
پوررحیمی مرنی، مریم؛ احدی، حسن؛ عسگری، پرویز و بختیار پور، سعید. (1394). اثربخشی برنامه تاب‌آوری پنسلوانیا بر راهبردهای مقابله‌ای، کیفیت زندگی و خوش بینی دانش جویان، مجله دست آورد های روان شناسی بالینی، 1(1)، 40-25.
حمیدی زاده، صالح؛ صالحی، کتایون. (1390). بررسی کیفیت زندگی سالمندان سـاکن در شـهر تهـران. همـایش سراسـری سـالمندی و پزشـکی سالمندان، اصفهان، 23 دی.
دلاور، علی. (1396). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: رشد.
زاهد نژاد، شهلا؛ فاضلی، یاسین؛ رضایی، حسین؛ حقیقی زاده، محمد حسین. (1394). ارتباط راهبردهای مقابله‌ای و مذهب گرایی با رضایت مندی زندگی سالمندان ساکن در سرای سالمندان اهواز، مجله سالمندی ایرانیان، 10(4)، 39-23.
سرتیپ زاده، افسانه؛ علی‌اکبری، مهناز و طبائیان، سیده راضیه. (1395). اثربخشی معنویت درمانی بر تاب‌آوری سالمندان شهر اصفهان، تحقیقات علوم رفتاری، 14(1)، 39-23.
شریفی راد، غلامرضا؛ غفاری، محتشم؛ زنجانی، سمانه و حسن زاده، اکبر. (1390). اثربخشی مداخله آموزشی مبتنی بر الگوی پرسید بر سطح استرس (تنش) سالمندان مراجعه کننده به کانون های جهان دیدگان شهر تهران، مجله تحقیقاتی نظام سلامت، 7(5)، 589-567.
شهبازی، سارا؛ حیدری، محمد؛ علی شیخی، رحیم. (1390). تأثیر آموزش مهارت حل مسئله بر میزان تحمل استرس در دانشجویان پرستاری. مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، 13(2)، 37-32.
فرزین راد، بنفشه؛ اصغرنژاد فرید، علی اصغر؛ یکه یزدان دوست، رخساره؛ حبیبی عسگرآباد، مجتبی. (1389). مقایسه راهبردهای مقابله‌ای و سبک‌های شخصیتی در دانشجویان افسرده، مجله علوم رفتاری، 4(1)، 21-17.
قریشی راد، فخرالسادات. (1389). اعتبار یابی مقیاس مقابله با موقعیتهای استرس‌زای اندلر و پارکر. مجله علوم رفتاری، 4(1)، 7-1.
معتمدی شلمزاری، عبدالله. (1381). رابطه بین هوش نگرشهای مذهبی و رویدادهای زندگی با سالمندی موفق در شهر کرد، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
نادری، فرح؛ حیدری، علی رضا؛ مشعل پور، مرضیه. (1387). رابطه انعطاف‌پذیری کنشی، عاطفه مثبت و منفی با خودکارآمدی و رضایت شغلی در کارکنان شهرداری اهواز. یافته‌های نو در روانشناسی، 3(9)، 24-7.
Bramston, P., Pretty, G., & Chipuer, H. (2002). Unravelling subjective quality of life: An investigation of individual and community determinants. Social Indicators Research, 59(3), 261-274. https://doi.org/10.1023/A:1019617921082
Dobkin, R. D., Menza, M., & Bienfait, K. L. (2008). CBT for the treatment of depression in Parkinson’s disease: a promising nonpharmacological approach. Expert Review of Neurotherapeutics, 8(1), 27-35. https://doi.org/10.1586/14737175.8.1.27
Dozois,  D. J. A. (2013),  Beck Depression Inventory-II. In: Weiner IB, Craighead WE, editors. The Corsini Encyclopedia of psychology.4th ed. New York: John Wiley & Sons, 2(8),1-10.
Endler, N. S., & Parker, J. D. (1990). Multidimensional assessment of coping: a critical evaluation. Journal of personality and social psychology, 58(5), 844. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.58.5.844
Fassino, S., Leombruni, P., Daga, G. A., Brustolin, A., Rovera, G. G., & Fabris, F. (2002). Quality of life in dependent older adults living at home. Archives of gerontology and geriatrics, 35(1), 9-20. https://doi.org/10.1016/S0167-4943(01)00210-2
Garmezy, N., & Masten, A. (1991). The protective role of competence indicators in children at risk. In E.M. Cummings, A. L. Green, K. H. & Karraki (Eds.), Life span developmental psychology: Perspectives on stress and coping (: pp 151-174. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates.
Goldberg, D. P., & Hillier, V. F. (1979). A scaled version of the General Health Questionnaire. Psychological medicine, 9(1), 139-145. https://doi.org/10.1017/S0033291700021644
Hsu, H. C., & Tung, H. J. (2011). Coping strategies and adaptation for the disabled elderly in Taiwan. Geriatrics & Gerontology International, 11(4), 488-495. https://doi.org/10.1111/j.1447-0594.2011.00701.x
Kraepeliena, M., Svenningssonb, P., Lindeforsa, N., Kaldoa, V. (2014). Internet-based cognitive behavioral therapy for depression and anxiety in Parkinson's disease: A pilot study. Internet Interventions, 2(1), 1-6.
Letzring, T. D., Block, J., & Funder, D. C. (2005). Ego-control and ego-resiliency: Generalization of self-report scales based on personality descriptions from acquaintances, clinicians, and the self. Journal of research in personality, 39(4), 395-422. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2004.06.003
Masten, A. S. (2012). Risk and resilience in development. In P. D. Zelazo (Ed.), Oxford handbook of developmental psychology. New York: Oxford University Press.
Mealer, M., Conrad, D., Evans, J., Jooste, K., Solyntjes, J., Rothbaum, B., & Moss, M. (2014). Feasibility and acceptability of a resilience training program for intensive care unit nurses. American Journal of Critical Care, 23(6), e97-e105. https://doi.org/10.4037/ajcc2014747
 
 
Moonen, A. J. H., Wijers, A., Leentjens, A. F. G., Christine, C. W., Factor, S. A., Juncos, J., ... & Richard, I. H. (2014). Severity of depression and anxiety are predictors of response to antidepressant treatment in Parkinson's disease. Parkinsonism & related disorders, 20(6), 644-646. https://doi.org/10.1016/j.parkreldis.2014.02.025
Oshio, A., Kaneko, H., Nagamine, S., & Nakaya, M. (2003). Construct validity of the adolescent resilience scale. Psychological reports, 93(3_suppl), 1217-1222. https://doi.org/10.2466%2Fpr0.2003.93.3f.1217
Park, J. Poston, D. Turnbuall, A. (2010). Family Quality of life. Aqualitive Inquiry, Journal of American association of mental retardation, 41(5). 313-328.
Shi, M., Wang, X., Bian, Y., & Wang, L. (2015). The mediating role of resilience in the relationship between stress and life satisfaction among Chinese medical students: a cross-sectional study. BMC medical education, 15(1), 1-7. https://doi.org/10.1186/s12909-015-0297-2
Tugade, M. M., & Fredrickson, B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. Journal of personality and social psychology, 86(2), 320.https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/00223514.86.2.320
Twoy, R., Connolly, P. M., & Novak, J. M. (2007). Coping strategies used by parents of children with autism. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 19(5), 251-260. https://doi.org/10.1111/j.1745-7599.2007.00222.x
Van Malderen, L., Mets, T., & Gorus, E. (2013). Interventions to enhance the quality of life of older people in residential long-term care: A systematic review. Ageing research reviews, 12(1), 141-150. https://doi.org/10.1016/j.arr.2012.03.007
Watts, R. E & Garza, Y. (2008). Using Children’s drawings to facilitate the acting “as if” technique, The journal of Individual Psychology, 64(1): 113-118.
World health organization (2017), Mental health: a state of well-being, available at: http://www.who.int/features/factfiles/mental_health/en/
Yamanishi, T., Tachibana, H., Oguru, M., et al. (2013). Training programs and quality of life among elderly. International Medicines. 52(5),539–545.
Ye, H. I., Hou, K. L. Yona, K., Mecsa, L. P. (2016). Effectivness of a Hardness Treatment Program on Mental Health and well-being in Older Adults. International Medicines, 22(7), 212–345.
نجات، سحرناز؛ منتظری، علی؛ هلاکویی نایینی، کوروش، کاظم، محمد؛ مجدزاده، سیدرضا. (1385). استاندارد سازی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت: ترجمه و روان‌سنجی گونه ایرانی. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی. ۴ (۴)، 12-1.
نصیر، مرضیه (1390). رابطه راهبردهای مقابله با استرس و تاب‌آوری با خوش بینی در دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان دزفول. یافته‌های نو در روانشناسی، 8(6)،68-56.
ولایی، ناصر و زالی پور، سمیه (1394)، اثربخشی معنادرمانی بر اضطراب مرگ سالمندان، روان شناسی پیری، 1(1)، 55-44.
Bramston, P., Pretty, G., & Chipuer, H. (2002). Unravelling subjective quality of life: An investigation of individual and community determinants. Social Indicators Research, 59(3), 261-274. https://doi.org/10.1023/A:1019617921082
Dobkin, R. D., Menza, M., & Bienfait, K. L. (2008). CBT for the treatment of depression in Parkinson’s disease: a promising nonpharmacological approach. Expert Review of Neurotherapeutics, 8(1), 27-35. https://doi.org/10.1586/14737175.8.1.27
Dozois,  D. J. A. (2013),  Beck Depression Inventory-II. In: Weiner IB, Craighead WE, editors. The Corsini Encyclopedia of psychology.4th ed. New York: John Wiley & Sons, 2(8),1-10.
Endler, N. S., & Parker, J. D. (1990). Multidimensional assessment of coping: a critical evaluation. Journal of personality and social psychology, 58(5), 844. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0022-3514.58.5.844
Fassino, S., Leombruni, P., Daga, G. A., Brustolin, A., Rovera, G. G., & Fabris, F. (2002). Quality of life in dependent older adults living at home. Archives of gerontology and geriatrics, 35(1), 9-20. https://doi.org/10.1016/S0167-4943(01)00210-2
Garmezy, N., & Masten, A. (1991). The protective role of competence indicators in children at risk. In E.M. Cummings, A. L. Green, K. H. & Karraki (Eds.), Life span developmental psychology: Perspectives on stress and coping (: pp 151-174. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates.
Goldberg, D. P., & Hillier, V. F. (1979). A scaled version of the General Health Questionnaire. Psychological medicine, 9(1), 139-145. https://doi.org/10.1017/S0033291700021644
Hsu, H. C., & Tung, H. J. (2011). Coping strategies and adaptation for the disabled elderly in Taiwan. Geriatrics & Gerontology International, 11(4), 488-495. https://doi.org/10.1111/j.1447-0594.2011.00701.x
Kraepeliena, M., Svenningssonb, P., Lindeforsa, N., Kaldoa, V. (2014). Internet-based cognitive behavioral therapy for depression and anxiety in Parkinson's disease: A pilot study. Internet Interventions, 2(1), 1-6.
Letzring, T. D., Block, J., & Funder, D. C. (2005). Ego-control and ego-resiliency: Generalization of self-report scales based on personality descriptions from acquaintances, clinicians, and the self. Journal of research in personality, 39(4), 395-422. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2004.06.003
Masten, A. S. (2012). Risk and resilience in development. In P. D. Zelazo (Ed.), Oxford handbook of developmental psychology. New York: Oxford University Press.
Mealer, M., Conrad, D., Evans, J., Jooste, K., Solyntjes, J., Rothbaum, B., & Moss, M. (2014). Feasibility and acceptability of a resilience training program for intensive care unit nurses. American Journal of Critical Care, 23(6), e97-e105. https://doi.org/10.4037/ajcc2014747
Moonen, A. J. H., Wijers, A., Leentjens, A. F. G., Christine, C. W., Factor, S. A., Juncos, J., ... & Richard, I. H. (2014). Severity of depression and anxiety are predictors of response to antidepressant treatment in Parkinson's disease. Parkinsonism & related disorders, 20(6), 644-646. https://doi.org/10.1016/j.parkreldis.2014.02.025
Oshio, A., Kaneko, H., Nagamine, S., & Nakaya, M. (2003). Construct validity of the adolescent resilience scale. Psychological reports, 93(3_suppl), 1217-1222. https://doi.org/10.2466%2Fpr0.2003.93.3f.1217
Park, J. Poston, D. Turnbuall, A. (2010). Family Quality of life. Aqualitive Inquiry, Journal of American association of mental retardation, 41(5). 313-328.
Shi, M., Wang, X., Bian, Y., & Wang, L. (2015). The mediating role of resilience in the relationship between stress and life satisfaction among Chinese medical students: a cross-sectional study. BMC medical education, 15(1), 1-7. https://doi.org/10.1186/s12909-015-0297-2
Tugade, M. M., & Fredrickson, B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. Journal of personality and social psychology, 86(2), 320.https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/00223514.86.2.320
Twoy, R., Connolly, P. M., & Novak, J. M. (2007). Coping strategies used by parents of children with autism. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 19(5), 251-260. https://doi.org/10.1111/j.1745-7599.2007.00222.x
Van Malderen, L., Mets, T., & Gorus, E. (2013). Interventions to enhance the quality of life of older people in residential long-term care: A systematic review. Ageing research reviews, 12(1), 141-150. https://doi.org/10.1016/j.arr.2012.03.007
Watts, R. E & Garza, Y. (2008). Using Children’s drawings to facilitate the acting “as if” technique, The journal of Individual Psychology, 64(1): 113-118.
World health organization (2017), Mental health: a state of well-being, available at: http://www.who.int/features/factfiles/mental_health/en/
Yamanishi, T., Tachibana, H., Oguru, M., et al. (2013). Training programs and quality of life among elderly. International Medicines. 52(5),539–545.
Ye, H. I., Hou, K. L. Yona, K., Mecsa, L. P. (2016). Effectivness of a Hardness Treatment Program on Mental Health and well-being in Older Adults. International Medicines, 22(7), 212–345.