اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر کاهش دلزدگی زناشویی و نارسایی هیجانی زوجین در شرف طلاق

مومنی, خدامراد; عزیزی, صمد; محمد نجار, نرگس; احمدیان, علی; تقی پور, بهزاد; سراج محمدی, پرسا

اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر کاهش دلزدگی زناشویی و نارسایی هیجانی زوجین در شرف طلاق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

² گروه مشاوره، دانشجوی دکترای مشاوره توانبخشی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران.

³ کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب، تهران، ایران.

⁴ دانشجوی دکترای روانشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

⁵ دانشجوی دکتری روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی ،دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

⁶ کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اردبیل، اردبیل، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضرتعیین اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر کاهش سطح دلزدگی زناشویی و نارسایی هیجانی زوجین در شرف طلاق بود. طرح پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون پس‌آزمون با گروه کنترل بود که بر روی زنان مراجعه‌کننده به مرکز مداخله در بحران منطقه 2 تهران انجام شد. با استفاده از ملاک‌های ورود و خروج، تعداد 30 نفر زن واجد شرایط ورود به مطالعه به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. قبل از شروع آموزش، از هر دو گروه پیش‌آزمون گرفته شد و از آنان درخواست شد تا مقیاس‌های دلزدگی زناشویی پایینز و نارسایی هیجانی تورنتو را تکمیل نمایند. سپس گروه آزمایش تحت آموزش تنظیم هیجان قرار گرفت. جلسات آموزش برای گروه آزمایش به‌صورت هفته‌ای یک جلسه (60 دقیقه) و به مدت 8 جلسه برگزار شد. پس از پایان جلسات از هر دو گروه پس‌آزمون به عمل آمد. تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغییره انجام شد. نتایج نشان داد که آموزش تنظیم هیجان مبتنی بر مدل گراس بر کاهش نمرات دلزدگی زناشویی و نارسایی هیجانی زنان در معرض طلاق معنی‌دار بوده است (P≤0/001). یافته‌های این پژوهش در مجموع حاکی از اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر کاهش دلزدگی زناشویی و نارسایی هیجانی زوجین در شرف طلاق است. اجرای چنین جلساتی در مراکز مداخله در بحران و کلینیک‌های مددکاری اجتماعی توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.27173852.1400.16.62.2.7

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Emotion Regulation Instruction in Reducing Marital Burnout and Alexithymia among Couples on the Brink of Divorce

نویسندگان [English]

KHODAMORAD momeni ¹
samad azizi ²
Narges Mohammad Najjar ³
ali ahmadian ⁴
behzad taghipuor ⁵
parisa serajmohamadi ⁶

¹ Ph.D, Associate Professor, Faculty of Social Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran

² Ph.D student, Rehabilitation Counseling, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran.

³ MA, General Psychology, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Tehran West Branch, Tehran, Iran

⁴ Ph.D. student, Psychology, Faculty of Social Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran Email: Ali.ahmadian65@yahoo.com (Corresponding Author)

⁵ Ph.D. student, Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Mohagege Ardabili University, Ardabil, Iran

⁶ MA, clinical Psychology, Faculty of Humanities, Islamic Azad University Ardabil, Ardabil, Iran

چکیده [English]

The purpose of this study was to determine the effectiveness of emotion regulation instruction in reducing marital burnout and alexithymia among couples on the brink of divorce. This study was of a semi-experimental design with pre-test post-test and control group that was conducted on women referred to the intervention center in the 2nd District of Tehran. Using the inclusion and exclusion criteria, 30women were selected by convenience sampling method and were randomly assigned to two experimental and control groups. Before the beginning of the training, both groups received a pretest and were asked to complete the scales of Pines (1996) marital distress and Toronto (1994) Alexithymia. The experimental group was received the instruction. The training sessions for the experimental group were held weekly in one session (60 minutes) and held for 8 sessions. At the end of the sessions, both groups were subjected to post-test. Data were analyzed using multivariate analysis of covariance.The results showed that emotion regulation based on Gross Model had a significantly effect on the reduction of marital burnout and alexithymia of couple were (P≤0.001).The findings of this study indicate the effectiveness of emotional regulation training in reducing marital burnout and couples’ alexithymia on the brink of divorce. Hence, it is suggested to implement such meetings at crisis intervention centers and clinical social work services.

کلیدواژه‌ها [English]

Emotion regulation
Marital Burnout
Alexithymia
divorce

مراجع

منابع

اکبری، نغمه، سامانی، سیامک. (1397). پیش‌بینی دلزدگی زناشویی بر اساس بدکارکردی های جنسی در زنان شهر شیراز. فصلنامه زن و جامعه، 9(2)، 19-33.

بالی، زینب، گل پور، رضا و معدنی، طاهره. (1395). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر کاهش سطح دلزدگی زن و شوهر افراد مراجعه‌کننده به مرکز بهزیستی شهر ری. فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 2 (12)، 147-159.

بشارت، محمد علی و پویش، گنجی. (1391). نقش تعدیل کنندهی سبکهای دلبستگی در رابطهی بین ناگویی هیجانی و رضایت زناشویی. مجله اصول بهداشت روانی، 14(4)، 324-335.

بشارت، محمد علی. (1385). مقیاس ناگویی هیجانی تورنتو: پرسشنامه، روش اجرا و نمره گذاری. فصلنامه روانشناسی تحولی، 101 (1)، 209-220

بشارت، محمد علی. (1387). رابطه نارسایی هیجانی با اضطراب، افسردگی، درماندگی روانشناختی و بهزیستی روانشناختی. فصلنامه پژوهشهای نوین روانشناختی، 3 (10)، 17-40.

تقی پور، بهزاد؛ برزگران، رقیه و زالی، نعمت. (1399). مقایسه اثربخشی درمان هیپوونتلاسیون و آموزش تنظیم هیجان بر علائم بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، مجله زن و فرهنگ، 12(14)، 21-7.

جانسون، سوزان. (2004). تمرینهای زوج درمانی هیجان مدار. ترجمه فاطمه بهرامی، زهرا آذریان، عذرا اعتمادی و شهین صمدی (1396). نشر دانژه

جعفری، اصغر، ثنایی ذاکر، باقر، پاشاشریفی، حسن پاشا و کرمی، ابوالفضل. (1389). مقایسه اثربخشی رویکردهای ارتباطی ستیر و تجربی ویته کر در کاهش احتمال وقوع طلاق در زوج های متعارض در آستانه طلاق. مجله پژوهشهای روانشناختی، 9(34)، 25-47.

حسنی، جعفر، شاهمرادی فر، طیبه. (1395). اثربخشی آموزش نظم جویی فرایندی هیجان در دشواری تنظیم هیجان. مجله طب نظامی، 18(1)، 339-346.

حسینی، سید مهرداد، آقا بابائی طالخونچه، حمید. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر تنظیم هیجان بر اضطراب زنان متقاضی گواهینامه رانندگی. فصلنامه طب انتظامی، 7(3)، 11-115.

خدادادی سنگده، جواد، حاجیزاده، طاهره، آموستی، فروغ، رضایی، محسن. (1395). پیشبینی دلزدگی زناشویی بر اساس سلامت عمومی و صمیمیت زناشویی در پرستاران. مجلهی مراقبتهای پیشگیرانه در پرستاری و مامایی. 6(2)، 45-53.

دلاور، علی. (1398). روش تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی. تهران: نشر ویرایش.

دهقان، فاطمه، پیری کامرانی، مرضیه، گلی، رحیم، رحمانی، هادی (1395). تأثیر آموزش مهارتهای زندگی بر رضایت زناشویی، دلزدگی زناشویی و سلامت روان زنان همسر جانباز. فصلنامه زن و جامعه، 7(4)،1-11.

رزاقی، نرگس، نیکی جو، معصومه، موجمبازی، آدیس کراسکیان، ظهرابی مسیحی، آرینه (1390)، رابطه پنج عامل بزرگ شخصیت با رضایت زناشویی. فصلنامه روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 7 (27)، 177- 269.

ستاری، بهزاد، پور شهریار، حسین و شکری، امید (1394). اثربخشی بستهی مداخلهای تنظیم هیجانهای پیشرفت بر کاهش هیجان‌های منفی دانشآموزان. مجله‌ی روان‌شناسی مدرسه، 4(4)، 76-93.

سرگلزایی، مرتضی، جناابادی، حسین، عرب، علی. (1397). اثربخشی شیوههای آموزش فراشناختی حل مسئله و تنظیم هیجان بر پردازش هیجانی، تکانشوری و حواسپرتی دانشآموزان مبتلابه اختلال یادگیری خاص (نارسایی در ریاضی). مجلهی ناتوانیهای یادگیری، 7(4)،42-67.

صیادی، معصومه، شاهحسینی تازیک، سعید، مدنی، یاسر، غلامعلی لواسانی، مسعود. (1396). اثربخشی زوجدرمانی هیجانمدار بر تعهد زناشویی و دلزدگی زناشویی در زوجین نابارور. مجله آموزش و سلامت جامعه، 4(3)، 26-37.

عیسی زادگان، علی، جنت‌آبادی، حسن و سعادتمند، سعید (1390). رابطه بین راهبردهای تنظیم شناختی هیجان خلاقیت هیجانی عملکرد تحصیلی با بهداشت روانی دانشجویان. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 7(12)، 71-92.

فتوحی، سکینه، میکائیلی، نیلوفر، عطا دخت، اکبر، حاجلو، نادر. (1396). اثربخشی زوج‌درمانی مبتنی بر فرا هیجان بر سازگاری و دلزدگی زناشویی در همسران دارای تعارض. فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 12(39)، 45-64.

فروزش یکتا، فاطمه، یعقوبی، حمید، موتابی، فرشته، روشن، رسول، غلامی فشارکی، محمد، امیدی، عبداله. (1397). تأثیر برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر پریشانی روان‌شناختی، تنظیم هیجان و ارتقای رضایت زناشویی زنان سازگار. فصلنامه مطالعات روانشناسی بالینی، 8(31)، 67-90.

کاپلان، هارولد، سادوک، ویرجینیا (2015). خلاصه روان‌پزشکی: علوم رفتارى/روانپزشکی بالینى. ترجمه فرزین رضایى (1397). تهران، انتشارات ارجمند.

کاملی، محمد جواد. (1386). بررسی توصیفی علل و عوامل موثر در بروز آسیب اجتماعی طلاق در جامعه ایران با توجه به آمار و اسناد موجود. فصلنامه دانش انتطامی، 9(3)(پیاپی 35)، 179-180.

ملک‌زاده ترکمانی، پریسا، امین پور، امین، بختیاری سعید، بهرام، خلیلی، غلامرضا، داور نیا، رضا. (1397). بررسی اثربخشی مداخله بخشش محور بر دلزدگی زناشویی زنان آسیب‌دیده از پیمان‌شکنی همسر. مجله علوم پزشکی زانکو، 1(1)، 31-45.

موسوی، رقیه، فرزاد، ولی‌الله، نوابی نژاد، شکوه (1389). تعیین اثر خانواده‌درمانی ساختاری در درمان اختلالات اضطرابی کودکان. مجله دانشور رفتار، 17 (40)، 1-10.

نادری، فرح، افتخار، زهرا و آملازاده، صغری. (1388). رابطه ویژگیهای شخصیت و روابط صمیمی همسر با دلزدگی زناشویی در همسران معتادان مرد اهواز. یافتههای نو در روانشناسی، 4(11)، 61-78.

نعیم، سامیه. (1387). رابطه بین دلزدگی زناشویی، روابط صمیمی با همسر و تعارضات زناشویی با خشونت علیه زنان شهر ایلام. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.

نوریزاده میرآبادی، مریم، خواستاری، سهیلا، شیرمردی، سارا، بامداد، سارا، خسروی فارسانی، آتوسا. (1396). اثربخشی مداخله مبتنی بر تنظیم هیجان بر راهبردهای نظم دهی شناختی هیجانی و ناگویی هیجانی در بیماران مبتلا به نارسایی عروق کرونر قلب. مجله پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 2(10)، 1-13.

نویدی، فاطمه. (1384). بررسی رابطه بین دلزدگی زناشویی و ابعاد جوسازمانی و مقایسه آن در زنان و مردان شاغل در خدمات پرستاری و کارکنان ادارات آموزش و پرورش شهر تهران: پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی تهران.

Amato, P. R., & Keith, B. (2011). Parental divorce and adult well-being: A Meta- Analysis. Journal marriage family; 53(1):43-58.

Bagby, R.M., Taylor, G.J., & Parker, J.D. (1994). The Twenty-item Toronto Alexithymia Scale—II. Convergent, discriminant, and concurrent validity. Journal of psychosomatic research, 38(1), 33-40.

Birditt, K.S., Brown, E., Orbuch, T.L., & McIlvane, J.M. )2010). Marital conflict behaviors and implications for divorce over 16 years. Journal of Marriage and Family, 72(5), 1188- 1204.

Choi, H., & Marks, N. F. (2008). Marital Conflict, Depressive Symptoms, and Functional Impairment. Journal of Marriage and Family, 70(2), 377-390.

Garnefski, N., Van Den Kommer, T., Kraaij, V., Teerds, J., Legerstee, J., & Onstein, E. (2002). The relationship between cognitive emotion regulation strategies and emotional problems: comparison between a clinical and a non‐clinical sample. European journal of personality, 16(5), 403-420.

Garnefski, N. and Kraaij, V. (2016). Specificity of relations between adolescents cognitive emotion regulation strategies and symptoms of depression and anxiety. Cognitive Emotion, 32(7), 1-8.

Gratz, K. L., & Roemer, L. (2004). Multidimensional assessment of emotion regulation and dysregulation: Development, factor structure, and initial validation of the difficulties in emotion regulation scale. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 26(1), 41-54.

Gross, J. J. (2002). Emotion regulation: Affective, cognitive, and social consequences. Psychophysiology, 39 (3), 281-291.

Gross, J. J., & Feldman Barrett, L. (2011). Emotion generation and emotion regulation: One or two depends on your point of view. Emotion Review. 3(1): 8-16.

Gross, J. J., & Thompson, R. A. (2007). Emotion Regulation: Conceptual Foundations. In J. J. Gross (Ed.), Handbook of emotion regulation, 3-27.

Hakim Javadi, M., Mazaheri, M.A., Gholamali Lavasani, G.H., &Babarabi, M. A. (2008). Comparison of Alexithymia, Stress, and Attachment among Divorcing Couples. Journal of Family Research. 3(12): 811- 825.

Kathryn, D., & Timmerman L. (2003). Accomplishing romantic relationship. In: Greene JO, Burleson BR. (editors). Handbook of communication and social interaction skills Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates, 14(4), 68-90.

Kelly, S., Bhagwat, R., Maynigo, P., & Moses, E. (2014). Couple and marital therapy: The complement and expansion provided by multicultural approaches. Washington, DC, US: American Psychological Association.

Klemanski, D. H., Curtiss, J., Mclaughlin, K. A. and Nolen-Hoeksema, S. (2017). Emotion regulation and the trans diagnostic role of repetitive negative thinking in adolescents with social anxiety and depression. Cognitive Therapy Research, 41(2): 206-219.

Kim, S.R. & Lee, S.M. (2017).Resilient college student in school to-work transition. International Journal of Stress Management, 51(2): 214-227.

Mega, C., Ronconi, L., & De Beni, R. (2014). What Makes a Good Student? How Emotions, Self-Regulated Learning, and Motivation Contribute to Academic Achievement. Journal of Educational Psychology, 106(1), 121-131.

Nargiso, J. E., Becker, B., Wolff, J. C., Simon, V., Spirito, A., & Prinstein, M. (2012). Psychology, peer and family in influences, on smoking an adolescent. Psychiatric sample. Journal substance abuse treatment, 42(3), 310-318

Nekouei, Z. K., Yousefy, A. R., & Manshaee, G. (2012). Cognitive-behavioral therapy and quality of life: An experience among cardiac patients. Journal Education Health Promotion. 1: 2.

Odlaug, B. L. (2012). Emotion regulation and impulsivity in young adults. Journal of Psychiatric Research, 46(5), 651-658.

Ogrodniczuk, J. S., Piper, W. E., & Joyce, A. S. (2011). Effect of alexithymia on the process and outcome of psychotherapy: a programmatic review. Psychiatry Research, 20 (30), 43-48.

Palmer, B. R, Gignac, G., Manocha, R., & Stough, C. A. (2005). psychometric evaluation of the Mayer–Salovey–Caruso Emotional intelligence test version 2.0. Intelligence. 33(3), 285-305.

Pines, A. M. (1996). Couples Burnout: Courses And Cures. London Rout Ledge, 32, 1-27.

Pines, A.M., Neal, M.B., Hammer, L.B., & Icekson, T. (2011). Job burnout and couple burnout in dualearner couples in the sandwiched generation. Social Psychological Quarterly, 74(4), 361–86.

Raghibi, M., & Gharechahi, M. (2013). The relationship between emotional intelligence and spiritual intelligence in men and women on the verge Divorce and compatible. Quarterly Journal of Woman & Society. 13, 4(1): 123-140.

Rubin-Falcone, H., Weber, J., Kishon, R., Ochsner.,Delaparte, L., Dore, B., Zanderigo, F., Oquendo, M.A., Mann, J.J. & Miller, J.M. (2018).Longitudinal effect of cognitive behavioral therapy for depression on the neural correlates of emotion regulation. Journal of Psychiatry Research, 271(4): 82-90.

Swart, M., Kortekaas, R., & Aleman, A. (2009). Dealing with feelings: Characterizations of trait alexithymia on emotion regulation strategies and cognitive–emotional processing. Journal PLoS ONE, 4(6), e5751.

Tang, y., Tang, R., & Posner, M. (2016). Mindfulness meditation improves emotion regulation and reduces drug abuse, Drug and Alcohol Dependence, 1(163), 13–18.

Tusiani-Eng, P. & Yemons, K. (2018). Borderline Personality Disorder: Barriers to Borderline Personality Disorder Treatment and Opportunities for Advocacy. Psychiatric Clinics of North America, 41(4): 695-709.

Thompson, R. A. (1994). Emotion regulation: A theme in search of definition. Monographs of the society for research in child development, 59(23), 25-52.

Vanheule, S., Desmet, M., Rosseel, Y., Verhaeghe, P., & Meganck, R. (2007). Relationship patterns in alexithymia: a study using the core conflictual relationship theme method. Psychopathology.; 40(1):14-21.

Wachs, K., Cordova, J. V. (2007). Mindful relating: Exploring mindfulness and emotion repertoires in intimate relationships. Journal of marital and family therapy. 33(4): 464-81.

Wanic, R., & Kulik, J. (2011). Toward an Understanding of Gender Differences in the Impact of Marital Conflict on Health. Sex Roles, 65(5-6), 297-312.

Wang, S.M., Lee, H.K., Kweon, Y.S., Lee, C.T.,Chae, J.H., Kim., J.J. and Lee, K.U. (2016). Effevt of emotion regulation training in patients with panic disorder: Evidenced by heart rate variability measures. Journal of General Hospital Psychiatry, 40(3): 68-73.

Worden, B., Levy, H.C., Das, A., Katz, B.W., Stevens, M. and Tolin, D.F. (2019). Perceived emotion regulation and emotional distress tolerance in patients with hoarding disorder. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 22:100441. DOI: 10.1016/j.jocrd.2019.100441.