مقایسه اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تحمل پریشانی و ادراک درد در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس: پیگیری 2 ماهه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی سلامت، گروه روانشناسی،دانشگاه پیام نور، تهران،ایران(نویسنده مسئول)

2 استاد، دکترای روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 استادیار، متخصص مغز و اعصاب، مرکز تحقیقات ام.اس، انستیتو تحقیقات علوم اعصاب، دانشگاه علوم پزشکی‌تهران، تهران، ایران

4 استاد، گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

هدف از این پژوهش مقایسه اثربخشی آموزش مدیریت استرس به­شیوه شناختی-رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تحمل پریشانی و ادراک درد در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس (ام­اس) بود. روش پژوهش نیمه­آزمایشی با طرح پیش­آزمون، پس­آزمون و پیگیری دو ماهه با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی بیماران زن مبتلا به ام­اس عود کننده- بهبود یابنده مراجعه­کننده به مرکز تحقیقات ام­اس دانشگاه علوم پزشکی تهران در بیمارستان سینا بود. 30 بیمار با نمونه­گیری در دسترس انتخاب و به­صورت تصادفی در دو گروه­ آزمایش (هر گروه 10 بیمار) و یک گروه کنترل (10 بیمار) گمارده شدند. یکی از گروه­های آزمایش تحت آموزش مدیریت استرس به­شیوه  شناختی-رفتاری و گروه آزمایش دوم تحت درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و گروه کنترل در لیست انتظار قرار گرفت. شرکت­کنندگان به پرسشنامه تحمل پریشانی و پرسشنامه چندوجهی درد وست هاون-ییل  پاسخ دادند. داده­ها با استفاده از­ روش تحلیل واریانس با اندازه­گیری مکرر در نرم­افزار SPSS-22 تحلیل شدند. نتایج نشان داد که هم آموزش مدیریت استرس به­شیوه شناختی-رفتاری و هم درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد به طور معناداری باعث افزایش تحمل پریشانی، ادراک تأثیر افراد مهم، و انجام فعالیت­های روزانه همچنین کاهش شدت درد در پس­آزمون و پیگیری شدند. هم­چنین، بین میزان اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی-رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر روی متغیرها تفاوت معناداری وجود نداشت. در کل، این درمان­ها می­توانند برای بهبود ادراک درد و تحمل پریشانی در بیماران مبتلا به ام­اس مفید باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of the Effectiveness of Cognitive-behavioral Stress Management Training and Acceptance and Commitment Therapy in Distress Tolerance and Perception of Pain in Patients with Multiple Sclerosis: A two-month Follow-up

نویسندگان [English]

  • afsaneh Dortaj 1
  • mahnaz Aliakbari Dehkordi 2
  • abdolreza nasermoghaddasi 3
  • Ahmad Alipour 4
1 Ph.D, Student of Health Psychology, Department of Psychology, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Psychology, Tehran Payame Noor University, Tehran, Iran
3 MD, Assistant professor,neurologist,multiple sclerosis research center,neuroscience research institute, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
4 Professor, Department of Psychology, Tehran Payame Noor University, Tehran, Iran
منابع
اسماعیلی، مریم و حسینی، فاطمه (1387). بیمارى مولتیپل اسکلروزیس و عادات فکرى استرس­زا. پژوهش پرستاری، 3(10-11): 30-23.
ایمانی، مریم؛ عسکری­زاده، قاسم؛ فضیلت­پور، مسعود (1396). اثربخشی درمان گروهی مدیریت استرس به شیوه شناختی رفتاری بر تاب­آوری و امیدواری زنان مبتلا به سرطان پستان. پژوهش­نامه روانشناسی مثبت، 4(12): 13-1.
ثناگوی محرر، غلامرضا و حسین­زاده، محدثه (1396). بررسی رابطه خودتنظیمی هیجانی با تحمل پریشانی و کیفیت زندگی انجمن بیماری ام اس (مطالعه موردی بیماران ام اس استان سیستان و بلوچستان). فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی، 3(2): 203-196.
جندقی، فاطمه؛ نشاط­دوست، حمیدطاهر؛ کلانتری، مهرداد؛ جبل­عاملی، شیدا (1391). بررسی اثربخشی آموزش گروهی مدیریت استرس به شیوه شناختی- رفتاری بر اضطراب و افسردگی افراد مبتلا به سوء مصرف مواد تحت درمان نگهدارنده با متادون. روانشناسی بالینی، 4(16): 50-41.
حبیبی، ژاله؛ حبیبی، عسگرآباد؛ ملک­زاده مغانی، مونا و قنبری، نیکزاد (1392). اثر بخشی مدیریت استرس به شیوه شناختی- رفتاری بر سطح تحمل پریشانی زنان دارای سرطان. نهمین کنگره بین المللی سرطان پستان.
حسن­زاده، سمیرا؛ زارع، حسین و علیپور، احمد. (1391). اثربخشی آموزش شیوه­های مقابله با استرس بر تاب­آوری، اضطراب، افسردگی و استرس بیماران مبتلا به ضایعه نخاعی. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی جهرم، 10(3):25-15. 
دهاقین، وحیده و رحمتی، صمد (1396). تأثیر سیستمهای مغزی رفتاری بر ولع مصرف مواد با میانجیگری تحمل پریشانی: مطالعه سابقه خانوادگی اعتیاد. مجله پیشگیری و سلامت، 2(4): 30-19.
شاکرنژاد، سپیده؛ نسرین، موذن؛ حمیدی، معصومه؛ هاشمی، رها؛ بزاززاده، نیلوفر و بداقی، مظاهر (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر پریشانی روانشناختی، رضایت زناشویی و کیفیت زندگی در زنان مبتلا به بیماری اسکلروز متعدد. مجله سلامت و مراقبت، 19(1): 17-8.
شمس، جمال؛ عزیزی، علیرضا و میرزایی، آزاده (1389). بررسی رابطه تحمل آشفتگی و تنظیم هیجانی با میزان وابستگی دانشجویان به سیگار. مجله تحقیقات نظام سلامت حکیم، 13(1): 18-11.
شیوایی­اقدام، شوان؛ شمس­الدینی لری، سلوی؛ عباسی، سمیه؛ یوسفی، سارا؛ عبداللهی، صفیه و مرادی­جو، محمد (1393). اثربخشی درمان مبتنی برپذیرش و تعهد بر کاهش پریشانی و نگرشهای ناکارآمد در بیماران مبتلا به .M.S اندیشه و رفتار، 9(34): 66-57.
غفاری، سمیه؛ احمدی، فضل الله؛ نبوی، مسعود و معماریان، ربابه (1387). بررسی تاثیر تکنیک آب درمانی بر خستگی بیماران مبتلا به ام اس. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 66: 81-71.
فروزانفر، آزاده؛ لواسانی، مسعود غلامعلی و شعاع کاظمی، مهرانگیز (1396). اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهدبر تحمل پریشانی و حساسیت اضطرابی زنان وابسته به سوءمصرف موارد.  اعتیادپژوهی، 11(44): 154-135.
محمدی، نرگس؛ آقایی، اصغر؛ گلپروز، محسن و اعتمادی­فر، مسعود (1386). تاثیر آموزش گروهی شناختی-رفتاری بر استرس بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. دانش و پژوهش در روان­شناسی، 16-1.
مقتدایی، مسعود (1395). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد برتحمل پریشانی درهمسران جانبازان. اولین کنگره ملی توانمندسازی جامعه در حوزه جامعه­شناسی، علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی و فرهنگی، 10-1.
منتظری خادم، وحیده؛ جباری، زهرا؛ شهریاری، میترا؛ حقایق، سیدعباس و هاشمی، حسن (1395). اثربخشی مدیریت استرس به شیوه شناختی- رفتاری بر شاخص­های روانی و فیزیولوژیکی مادران متقاضی سزارین. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 14(2): 235-229.
میرزمانی، سیدمحمود؛ صفری، اکبر؛ حلی­ساز، محمدتقی و سدیدی، احمد (1386). ارزیابی اعتبار پرسشنامه چند بعدی درد وست هاون-ییل در بین بیماران مبتلا به درد مزمن. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، 1(3): 25-13.
نیکوگفتار منصوره و خانعلی­­­لو، رویا (1396). مقایسه اثربخشی درمان­شناختی رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش نشانه­های افسردگی بیماران زن مبتلا به Multiple sclerosis (MS) مجله تحقیقات علوم رفتاری، 15(1): 66-59.
Anagnostouli, M., Babili, I., Chrousos, G., Artemiadis, A., & Darviri, C. (2019). A novel cognitive-behavioral stress management method for multiple sclerosis. A brief report of an observational study. Neurological Research, 41(3), 223-226.
Antoni, M. H., Ironson, G., & Schneiderman, N. (2007). Cognitive-behavioral stress management. Oxford University Press.
Bennett, R., & Oliver, J.E. (2019). Acceptance and Commitment Therapy: 100 Key Points and Techniques. Routledge.
Bernstein, I.H., Jaremko, M.E., & Hinkley, B.S. (1995). On the utility of the West Haven-Yale Multidimensional Pain Inventory. Spine, 20(8), 956-963.
Branstetter, A.D., Wilson, K.G., Hildebrandt, M., & Mutch, D. (2004). Improving psychological adjustment among cancer patients: ACT and CBT. Association for Advancement of Behavior Therapy, New Orleans, 35-732.
Burkill, S., Montgomery, S., Kockum, I., Piehl, F., Strid, P., Hillert, J., ... & Bahmanyar, S. (2019). The association between multiple sclerosis and pain medications. Pain, 160(2), 424-432.
Carlson, L. E., Ursuliak, Z., Goodey, E., Angen, M., & Speca, M. (2001). The effects of a mindfulness meditation-based stress reduction program on mood and symptoms of stress in cancer outpatients: 6-month follow-up. Supportive Care in Cancer, 9(2), 112-123.
Craig, A.W. (2001). Cognitive behaviour therapy for chronic medical problems: a guide to assessment and treatment in practice. 1st ed. Wiley.
Cruess, D.G., Antoni, M.H., Schneiderman, N., Ironson, G., McCabe, P., Fernandez, J.B.,... & Kumar, M. (2000). Cognitive–behavioral stress management increases free testosterone and decreases psychological distress in HIV-seropositive men. Health Psychology, 19(1), 12-20.
Hann, K.E., & McCracken, L.M. (2014). A systematic review of randomized controlled trials of Acceptance and Commitment Therapy for adults with chronic pain: Outcome domains, design quality, and efficacy. Journal of Contextual Behavioral Science, 3(4), 217-227.
Harrison, A.M., McCracken, L.M., Jones, K., Norton, S., & Moss-Morris, R. (2017). Using mixed methods case-series evaluation in the development of a guided self-management hybrid CBT and ACT intervention for multiple sclerosis pain. Disability and Rehabilitation, 39(18), 1785-1798.
Hayes, S.C. (2008). Climbing our hills: A beginning conversation on the comparison of acceptance and commitment therapy and traditional cognitive behavioral therapy. Clinical Psychology: Science and Practice, 15(4), 286-295.
Hayes, S.C. (2019). Acceptance and commitment therapy: towards a unified model of behavior change. World Psychiatry, 18(2), 226-227.
Hayes, S.C., Luoma, J., Bond, F., Masuda, A., & Lillis, J. (2006). Acceptance and Commitment Therapy: Model, processes, and outcomes. Behavior Research and Therapy, 44(1), 1-25.
Joseph, J.P. (2019). Diagnosis of Multiple Sclerosis. In Multiple Sclerosis. IntechOpen.
Kahraman, T., Özdoğar, A. T., Ertekin, Ö., & Özakbaş, S. (2019). Frequency, type, distribution of pain and related factors in persons with multiple sclerosis. Multiple Sclerosis and Related Disorders, 28, 221-225.
Martin, K.J. (2018). Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy self-help for carers of people with multiple sclerosis: A feasibility randomised controlled trial (Doctoral dissertation, University of Nottingham).
Melzack, R., & Wall, P.D. (2016). Interaction of fast and slow conducting fibre systems involved in pain and analgesia. Proc. 3rd Int. Pharm. Meet, 9, 231-242.
Nordin, L., & Rorsman, I. (2012). Cognitive behavioural therapy in multiple sclerosis: a randomized controlled pilot study of acceptance and commitment therapy. Journal of Rehabilitation Medicine, 44(1), 87-90.
Pakenham, K.I., Scott, T., & Uccelli, M.M. (2018). Evaluation of Acceptance and Commitment Therapy Training for Psychologists Working with People with Multiple Sclerosis. International Journal of MS Care, 20(1), 44-48.
Sheppard, S.C., Forsyth, J.P., Hickling, E.J., & Bianchi, J. (2010). A novel application of acceptance and commitment therapy for psychosocial problems associated with multiple sclerosis: Results from a half-day workshop intervention. International Journal of MS Care, 12(4), 200-206.
Simons, J. S & Gaher, R.M. (2005). The distress tolerance scale: Development& validation of a self report measure. Motivation & Emotion, 20(9), 83- 102.
Taub, C., Fisher, H., Amiel, C., Jutagir, D., Bouchard, L., Gudenkauf, L., ... & Antoni, M. (2017). Baseline pain intensity and pain interference moderate effects of cognitive behavioral stress management on leukocyte inflammatory gene expression in women with breast cancer. The Journal of Pain, 18(4), S81.
Wetherell, J.L., Afari, N., Rutledge, T., Sorrell, J.T., Stoddard, J.A., Petkus, A.J., ... & Atkinson, J.H. (2011). A randomized, controlled trial of acceptance and commitment therapy and cognitive-behavioral therapy for chronic pain. Pain, 152(9), 2098-2107.