مقایسه اثربخشی درمان وجودی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر فرانگرانی و تحمل پریشانی نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.

2 استادیار، گروه روانشناسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.

10.22034/jmpr.2024.63410.6397

چکیده

این پژوهش باهدف مقایسه اثربخشی درمان وجودی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر فرانگرانی تحمل پریشانی نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی انجام شد. روش پژوهش، نیمه تجربی شامل دوگروه آزمایشی و یک گروه کنترل با طرح پیش آزمون-پس ‌آزمون و دورة پیگیری سه ماهه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسط شهرستان تربت جام در سال تحصیلی 1402 بود. نمونه پژوهش تعداد 45 دانش آموز مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بود که بر اساس نمونه‌گیری هدفمند و به روش تصادفی (قرعه کشی) در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل (هر گروه 15 نفر جایگزین شد. درمان وجودی در 8 جلسه و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی نیز در 8 جلسه برای گروه‌های آزمایش اجرا شد و گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکرد. ابزار پژوهش پرسشــنامه اضطــراب اجتماعــی نوجوانــان پاکلک (1997)، مقیاس تحمل پریشانی سیمونز و گاهر (۲۰۰۵) و مقیاس فرانگرانی ولز و دیویس (1994) بود. داده­ها با استفاده از تحلیــل واریانس با اندازه گیری مکرر در نرم افزار SPSS نسخه 25 تحلیــل شــدند. نتایج نشان داد که هر دو مداخله تأثیر معناداری بر کاهش فرانگرانی و افزایش تحمل پریشانی نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی داشته و این تأثیر در مرحله پیگیری ماندگار بوده است (0/05>P). نتایج آزمون تعقیبی توکی نشان داد که شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در کاهش فرانگرانی و افزایش تحمل پریشانی هیجانی، تنظیم تلاش‌­ها برای تسکین پریشانی تأثیر بیشتری داشته است (0/05>P). بر اساس یافته­‌های پژوهش می‌­توان چنین نتیجه گرفت که مشاوران و روانشناسان بالینی می­‌توانند از درمان وجودی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی به عنوان رویکردهای درمانی مؤثر در زمینه کاهش فرانگرانی و افزایش تحمل پریشانی نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparison of the Effectiveness of Existential Therapy and Cognitive Therapy Based on Mindfulness on Meta-Worry and Distress Tolerance in Adolescents with Social Anxiety Disorder

نویسندگان [English]

  • Anahita Soltani 1
  • Mahdi Akbarzadeh 2
  • Zahra Bagherzadeh Gholmakani 2
1 PhD Student of General Psychology, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran.
چکیده [English]

This research was conducted with the aim of comparing the effectiveness of existential therapy and cognitive therapy based on mindfulness in coping with distress in adolescents with social anxiety disorder. The research method was semi-experimental including two experimental groups and a control group with a pre-test-post-test design and a three-month follow-up period. The statistical population of this research included all female students of the second year of middle school in Torbat Jam city in the academic year of 2023. The sample of the research was 45 students with social anxiety disorder, who were divided into two experimental groups and one control group (15 people in each group). Existential therapy in 8 sessions and cognitive therapy based on mindfulness was also implemented in 8 sessions for the experimental groups and the control group did not receive any training.The research tools were Paklak's Social Anxiety Questionnaire (1997), Simmons and Gaher's Distress Tolerance Scale (2005) and Wells and Davis' Anxiety Scale (1994). The data were analyzed using repeated measures analysis in SPSS software version 25. The results showed that both interventions had a significant effect on reducing anxiety and increasing distress tolerance of adolescents with social anxiety disorder. The follow-up phase was stable (P<0.05). The results of Tukey's follow-up test showed that cognitive therapy based on mindfulness had a greater effect on reducing anxiety and increasing emotional distress tolerance (0.05). Based on the findings of the research, it can be concluded that counselors and clinical psychologists can use existential therapy and cognitive therapy based on mindfulness as effective therapeutic approaches in the field of reducing anxiety and increasing distress tolerance of adolescents with Use social anxiety disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Existential Therapy
  • Mindfulness
  • Meta-Anxiety
  • Distress Tolerance
  • Social Anxiety Disorder
ابراهیمی، سیما؛ فخری، محمدکاظم و حسن‌زاده، رمضان. (1398). تاثیر شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر امیدواری، نگرش‌های ناکارآمد و فرانگرانی در زنان نابارور. روان پرستاری. ۷ (۴)، ۳۲-۴۰.
اسدی، لیلا؛ صیرفی، محمدرضاو احدی، مروارید. (1402). بررسی اثربخشی درمان وجودی بر اضطراب سلامت، احساس تنهایی و اضطراب مرگ سالمندان. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد. 66(1)، 147-137.
آقایی، وحیده؛ کاظمی، رضا؛ تکلوی، سمیه و نظری، وکیل. (1402). اثربخشی درمان وجودی بر نگرانی پاتولوژیک و اضطراب مرگِ پرستاران دارای تجربه‌ی سوگ ناشی از پاندمی کووید ۱۹: یک مطالعه‌ی نیمه تجربی. توسعه پرستاری در سلامت. ۱۴ (۲)، ۵۰-۶۱.
حاتمی، آراد و طباطبائی نژاد، فاطمه سادات. (1402). اثربخشی درمان وجودی بر سرمایه عاطفی، تنظیم شناختی هیجان و بهزیستی ذهنی دانشجویان دختر مقطع کارشناسی مبتلا به اضطراب اجتماعی: یک مطالعه نیمه تجربی. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. ۲۲ (۲)، ۱۲۹-۱۴۶ ‏ ‏‏ ‏
حسینی کلائی، ساناز و اسدی، مسعود. (1399). اثر بخشی آموزش والدگری موفق به مادران بر سازگاری عاطفی، تحصیلی و اجتماعی دختران نوجوان. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 11(43)، 120-89.
خوش خطی، نازیلا؛ امیری مجد، مجتبی؛ بزازیان، سعیده و یزدی نژاد، علیرضا. (1398). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر علائم اضطراب، افسردگی و استرس بیماران کلیوی تحت همودیالیز. نشریه پژوهش پرستاری ایران. ۱۴ (۶)، ۹-۱۷.
دریادل، جواد؛ میکائیلی، نیلوفر؛ عطادخت، اکبر و مولوی پرویز. (1401). اثربخشی درمان فراشناختی مبتنی بر ذهن آگاهی انفصالی بر فرانگرانی و تحریف شناختی بین فردی در زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان. مجله علوم روانشناختی، ۲۱ (۱۱۰)، ۳۶۶-۳۴۹.
دکانی، مینا؛ فخری، محمدکاظم و حسن زاده رمضان. (1400). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر تحمل پریشانی و انعطاف پذیری شناختی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو. مجله دیابت و متابولیسم ایران. ۲۱ (۳)، ۱۸۶-۱۹۷.
روستائی، امین؛ کوشکی، مریم؛ یزدی راوندی، سعید؛ بخشی پور، باب الله و شکوه فر، امید. (1400). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر تحمل پریشانی، خودپنداره بدنی و بهشیاری در زنان متقاضی جراحی زیبائی. تازه های علوم شناختی، ۲۳ (۲)، ۷۲-۸۴.
زارعی، مریم؛ بحرینیان، سید عبدالمجید؛ آهی، قاسم و منصوری، احمد. (1402). مقایسه اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی و طرح‌واره درمانی بر تنظیم هیجان و تحمل پریشانی زنان دارای نشانه‌های وسواس فکری عملی.
سلطانی زاده، محمد؛ کاظمی، حمید؛ دارابی، ندا و قدرتی پور، سپیده. (1400). اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر تنظیم هیجان و تحمل پریشانی در آتش‌نشانان شهر اصفهانفصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی، 12(2)، 100-83.
شکیبایی، پریا وقیومی، پریناز. (1401). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر سطح اضطراب و کیفیت زندگی زنان با اختلال مصرف مواد افیونی. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی. ۱۱۶ (۶۳)، ۳۵۹-۳۷۹.
شیرالی، شیرین و دشت‌بزرگی زهرا. (1397). تاثیر گروه درمانی وجودی بر تحمل پریشانی، اضطراب وجودی، فرانگرانی و نگرانی سلامتی در زنان سالمند مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی. نشریه پرستاری قلب و عروق. ۷ (۴)، ۲۴-۳۳.
صدیقی، کاظم؛ صفاریان طوسی، محمدرضا و خدیوی، غلامرضا. (1400). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر اضطراب و افسردگی زنان مطلقه. تحقیقات علوم رفتاری. ۱۹ (۱)، ۱۴۹-۱۶۰.
علی زاده، سارا؛ تکلوی، سمیه؛ محمود علیلو، مجید و فیضی پور، هائده. (1400). اثربخشی روان درمانی وجودی بر اضطراب مرگ و معنای زندگی بر بیماران بهبود یافته کووید-۱۹. مجله مطالعات علوم پزشکی. ۳۲ (۵)، ۳۸۸-۳۹۸.
فتی، لادن؛ موتابی، فرشته، مولودی، رضا و ضیایی، کاوه. (1389). کفایت روان سنجی نسخه فارسی پرسشنامه کنترل فکر» و «پرسشنامه افکار اضطرابی در دانشجویان ایرانی، روشها و مدلهای روان شناختی، 1(1)، 101-81.
فرهزاد بروجنی، شهلا؛ احمدی، رضا؛ غضنفری، احمد و شریفی، طیبه. (1400). مقایسه اثربخشی گروه‌درمانی های مبتنی بر ذهن آگاهی و مصاحبه انگیزشی بر خودکارآمدی درد و تحمل پریشانی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. مجله علوم روانشناختی. ۲۰ (۱۰۰)، ۶۵۱-۶۳۵.
کردزنگنه، مجتبی (۱۳۹۴). پیش بینی رضایت شغلی بر اساس ترس از ارزیابی مثبت و منفی و تحمل پریشانی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد رودهن، دانشکده روانشناسی.
گودرزی، محمد؛ شهبازی، مسعود؛ سودانی، منصور و پیریائی، حسن. (1402). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر اضطراب و تاب آوری در دانش آموزان پسر با اعتیاد به تلفن همراه. رویش روان شناسی. ۱۲ (۱۰)، ۷۹-۸۸.
مرادی، آسیه؛ احمدیان، علی؛ محمدی، عیسی و قویدل کلور، رقیه. (1402). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر نشخوار فکری و اضطراب مرگ زنان مبتلا به سرطان سینه. فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی، 18(72)، 256-249.
موسوی، سید ابوالفضل؛ پورحسین، رضا؛ زارع مقدم، علی؛ رضائی، راضیه؛ حسنی اسطلخی، فرشته ومیربلوک بزرگی، عباس. (1399). درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی. رویش روان شناسی. ۹ (۴)، ۱۳۳-۱۴۴.
نیک بقا، م؛ تابش مفرد، ن، ناصری منش، م، و کرمی ص. (1402). تاثیر شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر حساسیت اضطرابی، نقص در پردازش هیجانی و تحمل پریشانی پرستاران با علائم اختلال اضطراب فراگیر. روان پرستاری. ۱۱ (۱)، ۵۲-۶۴.
Adams, M. (2019). Existential‐phenomenological therapy: Method and practice. The Wiley world handbook of existential therapy, 167-180.
Beck AT, Steer RA, Brown GK. (1996). Manual for the Beck Depression Inventory II. San Antonio: The Psychological Corporation.
Borkovec, T. D., & Roemer, L. (1995). Perceived functions of worry among generalized anxiety disorder subjects: Distraction from more emotionally distressing topics?. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry26(1), 25-30.‏
Carlton, C. N., Sullivan-Toole, H., Strege, M. V., Ollendick, T. H., & Richey, J. A. (2020). Mindfulness-Based Interventions for Adolescent Social Anxiety: A Unique Convergence of Factors. Frontiers in psychology11, 1-7.
Colaizzi, P. (2002). Psychotherapy and existential therapy. Journal of Phenomenological Psychology33(1), 73-112.
Crane, R. (2017). Mindfulness-based cognitive therapy: Distinctive features. Routledge.‏
Díaz-Castela, M., Martínez, J. A. M., López, L. J. G., & Fernández, L. E. (2023). The state of psychological treatments for social anxiety disorder in children and adolescents: An Umbrella Review. Revista de Psicología Clínica con Niños y Adolescentes10(1), 20-30.‏
Doorley, J. D., Kashdan, T. B., Alexander, L. A., Blalock, D. V., & McKnight, P. E. (2019). Distress tolerance in romantic relationships: A daily diary exploration with methodological considerations. Motivation and Emotion43(3), 505-516.
Esbjørn, B. H., Lønfeldt, N. N., Nielsen, S. K., Reinholdt-Dunne, M. L., Sømhovd, M. J., & Cartwright-Hatton, S. (2015). Meta-worry, worry, and anxiety in children and adolescents: relationships and interactions. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 44(1), 145-156.‏
Francis, S. E., Shawyer, F., Cayoun, B. A., Grabovac, A., & Meadows, G. (2024). Differentiating mindfulness-integrated cognitive behavior therapy and mindfulness-based cognitive therapy clinically: the why, how, and what of evidence-based practice. Frontiers in Psychology, 15, 1342592.‏
Garcia, K. M., Carlton, C. N., & Richey, J. A. (2021). Parenting Characteristics among Adults With Social Anxiety and their Influence on Social Anxiety Development in Children: A Brief Integrative Review. Frontiers in psychiatry12, 614318.
Garey, L., Smit, T., Clausen, B. K., Redmond, B. Y., Obasi, E. M., Businelle, M. S., & Zvolensky, M. J. (2024). Anxiety sensitivity and distress tolerance in relation to smoking abstinence expectancies among Black individuals who smoke. Journal of Studies on Alcohol and Drugs85(2), 244-253.
Halldorsson, B., Waite, P., Harvey, K., Pearcey, S., & Creswell, C. (2023). In the moment social experiences and perceptions of children with social anxiety disorder: A qualitative study. British Journal of Clinical Psychology62(1), 53-69.‏
Hofmann, S. G., & Gómez, A. F. (2017). Mindfulness-Based Interventions for Anxiety and Depression. The Psychiatric clinics of North America, 40(4), 739–749.
Jabeen, M., & Dildar, S. (2023). Impact of family functioning, distress tolerance, and resilience in adolescents. Journal of Research and Reviews in Social Sciences Pakistan6(1), 2130-2143.‏
Jiang, S. S., Liu, X. H., Han, N., Zhang, H. J., Xie, W. X., Xie, Z. J., ... & Huang, X. B. (2022). Effects of group mindfulness-based cognitive therapy and group cognitive behavioural therapy on symptomatic generalized anxiety disorder: a randomized controlled noninferiority trial. BMC psychiatry, 22(1), 481.‏
Kara, A. (2022). A review of childhood anxiety. Journal of Clinical Trials and Experimental Investigations1(3), 64-70.‏
Katz, D., Rector, N. A., & Laposa, J. M. (2017). The interaction of distress tolerance and intolerance of uncertainty in the prediction of symptom reduction across CBT for social anxiety disorder. Cognitive Behaviour Therapy46(6), 459-477.‏
Khawaja, N. G., McMahon, J., & Strodl, E. (2011). Intolerance of uncertainty and meta-worry: Relative importance in discriminating GAD. Behaviour Change28(4), 181-194.
Lachman, V. D. (2016). Moral resilience: managing and preventing moral distress and moral residue. Medsurg Nursing25(2), 121-125.
Lacovou, S., & Weixel-Dixon, K. (2015). Existential therapy: 100 key points and techniques. Routledge.‏
Lafontaine, M. F., Turcotte, S., Denis, I., & Foldes-Busque, G. (2023). Investigating the relationship between the five-factor model of distress tolerance, anxiety and anxiety sensitivity. Anxiety, Stress, & Coping36(3), 353-365.‏
Morris, P. E., Vargo, L. A., & Buckner, J. D. (2024). Social Anxiety and Cannabis-Related Problems: The Serial Roles of Distress Tolerance and Cannabis Use Motives. Substance Use & Misuse59(7), 1133-1140.‏
Nordahl, H., Strand, E. R., Hjemdal, O., & Nordahl, H. M. (2024). Is meta-worry relevant to interpersonal problems? Testing the metacognitive model of generalized anxiety disorder in an analogue-and a clinical sample of GAD. Cognitive Behaviour Therapy, 1-12.‏
O’Bryan, E. M., Davis, E., Beadel, J. R., & Tolin, D. F. (2023). Brief adjunctive mindfulness-based cognitive therapy via Telehealth for anxiety during the COVID-19 pandemic. Anxiety, Stress, & Coping, 36(1), 124-135.‏
Olson, C. M. (2021). Familial factors in the development of social anxiety disorder. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services59(7), 23-34.‏
Pearcey, S., Gordon, K., Chakrabarti, B., Dodd, H., Halldorsson, B., & Creswell, C. (2021). Research Review: The relationship between social anxiety and social cognition in children and adolescents: a systematic review and meta‐analysis. Journal of Child Psychology and Psychiatry62(7), 805-821.‏
Puklek M. (1997). Sociocognitive aspects of social anxiety and it's developmental trend in adolescence [Dissertation]. University of Ljubljana.
Rask, C. U., Duholm, C. S., Poulsen, C. M., Rimvall, M. K., & Wright, K. D. (2024). Annual Research Review: Health anxiety in children and adolescents—developmental aspects and cross‐generational influences. Journal of Child Psychology and Psychiatry65(4), 413-430.
Ren, Y., & Li, M. (2020). Influence of physical exercise on social anxiety of left-behind children in rural areas in China: The mediator and moderator role of perceived social support. Journal of Affective Disorders266, 223-229.‏
Salmon, P., & Loo, J. L. (2023). Mindfulness-based cognitive therapy. In Tasman’s Psychiatry (pp. 1-19). Cham: Springer International Publishing.‏
Segal, Z., Williams, M., & Teasdale, J. (2012). Mindfulness-based cognitive therapy for depression. Guilford press.‏
Simons, J. S., & Gaher, R. M. (2005). The Distress Tolerance Scale: Development and validation of a self-report measure. Motivation and emotion29(2), 83-102.
‏Van Deurzen, E., & Iacovou, S. (2013). Existential perspectives on relationship therapy. Bloomsbury Publishing.
Vente, W., Majdandžić, M., & Bögels, S. M. (2022). Intergenerational transmission of social anxiety in childhood through fear of negative child evaluation and parenting. Cognitive Therapy and Research46(6), 1113-1125.‏
Vos, J. (2019). A review of research on existential‐phenomenological therapies. The Wiley world handbook of existential therapy, 592-614.‏ ‏
Vos, J., Craig, M., & Cooper, M. (2015). Existential therapies: a meta-analysis of their effects on psychological outcomes. Journal of consulting and clinical psychology, 83(1), 115.‏
Wells, A. & Davies, M.I. (1994). TheThought Control Questionnaire: A measure of individual differences in the control of unwanted thoughts. Behaviour Research and Therapy, 32, 871–878.
Wells, A. (2005). The metacognitive model of GAD: Assessment of meta-worry and relationship with DSM-IV generalized anxiety disorder. Cognitive therapy and research29, 107-121.
Yu, M., Lv, F., Liu, Z., & Gao, D. (2023). How negative automatic thoughts trigger Chinese adolescents’ social anxiety: The mediation effect of meta-worry. Current Psychology42(25), 21489-21498.
Zuhri, M. N. (2023). Cognitive psychology development in the early adolescence. Journal of Education on Social Issues2(1), 44-51.