نقش توجه انتخابی، انعطاف‌پذیری شناختی و یادگیری خودراهبر در پیش‌بینی توازن خودهای ممکن در دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

10.22034/jmpr.2024.63313.6441

چکیده

هدف پژوهش حاضر تعیین نقش توجه انتخابی، انعطاف‌­پذیری شناختی و یادگیری خودراهبر در پیش‌بینی توازن خودهای ممکن در دانش‌آموزان بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش کلیه دانش‌­آموزان دختر و پسر دوره دوم متوسطه شهر تبریز در سال تحصیلی 1404-1403 بودند. حجم نمونه در این پژوهش با توجه به حجم جامعه، تعداد 234 نفر از دانش­آموزان دختر و پسر (120 دختر و 114 پسر) بود که به روش نمونه­‌گیری تصادفی خوشه­‌ای چند مرحله­‌ای انتخاب شدند. برای جمع­‌آوری داده‌­ها از پرسشنامه‌­های خودهای ممکن (زادشیر و همکاران، 1399)، توانایی­‌های شناختی (نجاتی، 1392)، انعطاف‌­پذیری شناختی (دنیس و وندروال، 2010) و مقیاس آمادگی یادگیری خودراهبر فیشر و همکاران (2001) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌­ها با روش آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به روش گام به گام استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که توجه انتخابی و ادراک کنترل­‌پذیری و ادراک گزینه‌­های مختلف با خودهای ممکن رابطه مثبت و معناداری دارد. از سویی بین خودمدیریتی، انگیزش و خودکنترلی یادگیری خودراهبر با خودهای ممکن نیز رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، اما بین ادراک توجیه رفتار انعطاف‌­پذیری شناختی با خودهای ممکن رابطه‌­ای مشاهده نشد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که یادگیری خودراهبر، انعطاف­‌پذیری شناختی و توجه انتخابی قادرند تغییرات متغیر خودهای ممکن را در دانش‌­آموزان پیش‌­بینی کنند. با توجه به افزایش تکامل و پیچیدگی فرایندهای شناختی مغز انسان، باید مطالعات بیشتری در زمینه فرایندهای شناختی توجه انتخابی و انعطاف‌­پذیری شناختی با توازن خود­ها در دانش‌­آموزان صورت پذیرد. لذا طرح‌ریزی برنامه‌های مؤثر جهت ارتقا شناختی دانش‌­آموزان برای بهبود خودهای آن­ها پیشنهاد می­‌شود. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Role of Selective Attention, Cognitive Flexibility and Self-Directed Learning in Predicting the Balance of Possible Selves in Students

نویسندگان [English]

  • Jafar Bahadorikhosroshahi 1
  • Mohammad Tareh 2
1 Assistant Professor, Department of Education, Faculty of Education and Psychology, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran.
2 MA student in Educational Psychology, Faculty of Education and Psychology, Shahid Madani University of Azerbaijan, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

The aim of the present study was the role of selective attention, cognitive flexibility and self-directed learning in predicting the balance of possible selves in students. The descriptive research method was correlation type. The statistical population of the research was all male and female students of the second year of middle school in Tabriz city in the academic year of 2023-2024. The sample size in this research was 234 male and female students (120 female and 114 male) who were selected by multi-stage cluster random sampling. To collect data, questionnaires of possible selves (Zadshir et al., 2019), cognitive abilities (Najati, 2012), cognitive flexibility (Dennis and Vanderwaal, 2010) and self-directed learning readiness scale of Fisher et al. (2001) were used. . Data analysis was done using Pearson's correlation coefficient and multiple regression analysis simultaneously. The results of the research showed that selective attention and perception of controllability and perception of different options have a positive and significant relationship with possible selves. On the other hand, there is a positive and significant relationship between self-management, motivation and self-control of self-directed learning with possible selves, but no relationship was observed between the perception of cognitive flexibility behavior justification and possible selves. Also, the results of the regression analysis showed that self-directed learning, cognitive flexibility and selective attention are able to predict the changes of the possible selves in students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive Flexibility
  • Selective Attention
  • Possible Selves
  • Self-Directed Learning

مراجع

حبیبی کلیبر، رامین؛ و بهادری خسروشاهی، جعفر. (1399). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی (تفکر انتقادی) بر تسلط بر خود و نگرش به مصرف مواد مخدر در دانش‌آموزان دوره متوسطه. مجله تفکر کودک، 11(1)، 27-46.
حبیبی کلیبر، رامین؛ و بهادری خسروشاهی، جعفر. (1395). نقش توجه انتخابی، اضطراب امتحان و عملکرد شناختی در حافظه کاری دانش­آموزان. مجله عصب روانشناسی، 2(6)، 27-44.
خیراللهی، محمد؛ جعفری، اصغر؛ قمری، محمد و باباخانی، وحیده. (1398). طراحی مد ل پیش بینی انعطاف پذیری شناختی بر اساس تحلیل روند تغییرات چرخه زندگی در زوجین متقاضی طلاق. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 11(39)، 148-180.  
زادشیر، فرزانه؛ صابر، سوسن؛ و ابوالمعالی الحسینی، خدیجه. (1399). ساخت و تحلیل روانسنجی پرسشنامه توازن خودهای ممکن در دانش آموزان. روانشناسی کاربردی، 14(56)، 391-414.    
عظیمی، سمیه؛ و باقری، نسرین. (1401). نقش میانجیگر خودهای ممکن در رابطه بین چشم انداز زمان با اضطراب امتحان دانش آموزان. مجله روانشناسی کاربردی، 16(1)، 11-29.
نادی، محمدعلی و سجادیان، ایلناز (1385). ﻫﻨﺠﺎرﯾﺎﺑﯽ ﻣﻘﯿﺎس ﺳﻨﺠﺶ ﺧﻮدراﻫﺒﺮی در ﯾﺎدﮔﯿﺮی، در ﻣﻮرد داﻧﺶآﻣﻮزان دﺧﺘﺮ وﭘﺴﺮ دﺑﯿﺮﺳﺘﺎنﻫﺎی ﺷﻬﺮ اﺻﻔﻬﺎن. فصلنامه نوآوری های آموزشی،18(5)، 111-134.
نجاتی، وحید. (1392). پرسشنامة توانایی­های شناختی: طراحی و بررسی خصوصیات روانسنجی. فصلنامه تازه­های علوم شناختی، 15(2)، 11-19.
Aimaganbetova, O., Tolegenova, A., Nurysheva, G., Syrgakbaeva, A., Mussikhina, E., Dzhumagalieva, I., & Aimaganbetov, A. (2016). The impact of “self-knowledge” subject on social-psychological characteristics of pupils’ identity. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 217: 771-778.
Bak W. (2015). Possible selves: Implications for psychotherapy. International journal of mental health and addiction, 13(5), 650-658.
Butler, D.L., & Winner, P.H. (2010). “Feedback and self – regulated Learning: A theoretical synthesis”. Review of Educational Research, 6, 245 – 287.
Darby, K. P., Castro, L., Wasserman, E.A. & Sloutsky, V.M. (2018). Cognitive flexibility and memory in pigeons, human children, and adults. Cognition, 177, 30-40.
De Blas, L., & Cepollaro, A. (2017). Self-esteem and locus of causality as vulnerability factors for the development of actual/ideal self-discrepancies in late childhood. Psychological topics, 1: 241-259.
Dennis, J. P., & Vander Wal, J. S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy Research, (34)3, 241-53
Dickson, J. M., Moberly, N. J., & Huntley, C. D. (2019). Rumination selectively mediates the association between actual-ideal (but not actual-ought) self-discrepancy and anxious and depressive symptoms. Personality and Individual Differences, 149, 94-99.
Fisher, M. King, J. & Tague, G. (2001). Development of a self-directed learning readiness scale for nursing education. Nurse Education Today.
Georgitsi, M., Dermitzakis, I., Soumelidou, E., & Bonti, E. (2021). The Polygenic Nature and Complex Genetic Architecture of Specific Learning Disorder. Brain Sciences, 11 (5), 631.
Hanife, E. A. (2018). The relationship between pre–service teachers’ cognitive flexibility and interpersonal problem solving skills. Eurasian Journal of Educational Research, 18(77), 105-128.
Higgins, E. T. (1987). Self-discrepancy: A theory relating self and affect. Psychological Review, 94, 319-340.
Kerr, D., Ratcliff, J., Tabb, L., & Walter, R. (2020). Undergraduate nursing student perceptions of directed self-guidance in a learning laboratory: An educational strategy to enhance confidence and workplace readiness. Nurse education in practice, 42, 1-6.
Leondari, A., & Gonida, E. (2008). Adolescents' possible selves, achievement goal orientations, and academic achievement. Hellenic Journal of Psychology, 5: 179-198.
Molina, M. F., Schmidt, V., & Raimundi, M. J. (2017). Possible selves in adolescence: development and validation of a scale for their assessment. The Journal of Psychology, 151(7): 646-668.
Nobre, A. C., & Serences, J. T. (2018). Building on a solid baseline: Anticipatory biases in attention. Trends in neurosciences, 41(3), 120-122.
Oyserman, D., & Fisher, O. (2018). Social stigma and health: An identitybased motivation perspective. The Oxford Handbook of Stigma, Discrimination, and Health
Ricotta, D. N., Richards, J. B., Atkins, K. M., Hayes, M. M., McOwen, K., Soffler, M. I., Tibbles, C. D., Whelan, A. J., Schwartzstein, R. M., & (on behalf of Millennium Conference 2019 writing group) (2022). Self-Directed Learning in Medical Education: Training for a Lifetime of Discovery. Teaching and learning in medicine, 34(5), 530–540.
Rodebaugh, T. L., & Donahue, K. L. (2007). Could you be more specific, please: Self-discrepancies, affect, and variation in specificity and relevance, Journal of Clinical Psychology, 63, 1193-1213
Schmidt, A. U., Kuntze, N., & Kasper, M. (2016). U. S. Patent No.9, 253, 588. Washington, DC: U. S. Patent and Trademark Office.
Skalski, S., Pochwatko, G., Balas, R. (2021). Impact of motivation on selected aspects of attention in children with ADHD. Child Psychiatry and Human Development, 52(54):586-595.
Sun, Y., & Guo, S. (2014). Media exposure, social comparison and selfdiscrepancy: a model of prediction of fashion clothing involvement. Intercultural communication studies, 23(2), 151-171.
Yu, Y., Yu, Y., & Lin, Y. (2020). Anxiety and depression aggravate impulsiveness: the mediating and moderating role of cognitive flexibility. Psychology, health & medicine, 25(1), 25-36.
Wong, F. M. F., Tang, A. C. Y., & Cheng, W. L. S. (2021). Factors associated with self-directed learning among undergraduate nursing students: A systematic review. Nurse education today, 104, 104998.
فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی
دوره 19، شماره 76
دی 1403
صفحه 152-161

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 05 مهر 1403
  • تاریخ بازنگری: 23 آبان 1403
  • تاریخ پذیرش: 27 آبان 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار