تدوین و اعتباریابی زوج درمانی خردمدار و مقایسه اثربخشی آن با زوج درمانی هیجان‌مدار بر همدلی شناختی-عاطفی در زوجین با تعارضات زناشویی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه مشاوره، پردیس بین‌المللی ارس، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 دانشیار، گروه مشاوره، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران.

4 استادیار، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

10.22034/jmpr.2024.61554.6199

چکیده

هدف از پژوهش حاضر تدوین و اعتباریابی زوج درمانی خرد­مدار و مقایسه اثربخشی آن با زوج‌درمانی هیجان مدار بر همدلی شناختی-عاطفی در زوجین با تعارضات زناشویی بود. روش پژوهش نیمه­‌آزمایشی با طرح پیش­‌آزمون-پس‌­آزمون با گروه کنترل نابرابر و همراه با پیگیری 2 ماهه بود. جامعه آماری کلیه زوجین با تعارضات زناشویی مراجعه کننده به مراکز مشاوره مکث، به روزان و بهسا راز شهر تهران در تابستان و پاییز سال 1402 بودند. در مرحله اول به روش نمونه‌­گیری هدفمند تعداد 24 زوج با نمره 115 و بالاتر در پرسشنامه تعارضات زناشویی ثنایی ذاکر و همکاران (1387) انتخاب و سپس به شیوه تصادفی ساده در 2 گروه آزمایش (هر گروه 8 زوج) و یک گروه کنترل (8 زوج) جایگزین شدند. سپس زوجین گروه‌­های آزمایش تحت زوج درمانی خردمدار و زوج‌درمانی هیجان مدار قرار گرفتند؛ اما گروه کنترل هیچ‌گونه مداخله‏‌ای دریافت نکرد و در لیست انتظار باقی ماند. از پرسشنامه تعارضات زناشویی (MCQ) ثنایی ذاکر و همکاران (1387) و مقیاس همدلی اساسی (BES) جولیف و فارینگتون (2006) به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شد. تحلیل داده‌‏ها از طریق نرم‏‌افزار SPSS نسخه 28 با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه­‌گیری مکرر انجام شد. نتایج نشان داد هر دو مداخله مذکور تاثیر معناداری بر همدلی شناختی-عاطفی زوجین با تعارضات زناشویی داشته‌­اند (0/05>P). نتایج آزمون تعقیبی بن‏فرونی نشان داد که زوج‌­درمانی هیجان­‌مدار تاثیر بیشتری نسبت به زوج‌­درمانی خردمدار دارد (0/05>P). می‌­توان نتیجه‏‌گیری کرد که علاوه بر اثربخش بودن هر دو زوج‌‏درمانی، تقدم استفاده در کاهش مشکلات زوجین با تعارضات زناشویی با زوج‌‏درمانی هیجان­‌مدار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Development and Validation of Wisdom- Focused Couple Therapy and Its Effectiveness Comparison with Emotion-Focused Couples Therapy on Cognitive- Affective Empathy in Couples with Marital Conflicts

نویسندگان [English]

  • Nazanin Khoshbakht 1
  • Mohammad Hassan Asayesh 2
  • Yasser Rezapour Mirsaleh 3
  • Zahra Jahanbakhshi 4
1 PhD Student, Department of Counseling, Aras International Campus, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Educational Psychology and Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Counseling, Faculty of Humanities and Social Sciences, Ardakan University, Ardakan, Iran.
4 Assistant Professor, Department of Counseling, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study was to development and validation of wisdom- focused couple therapy and its effectiveness comparison with emotion-focused couples therapy on cognitive- affective empathy in couples with marital conflicts. The method of this quasi -experimental study with pre-test and post-test design was unequal with the control group. The statistical population was all couples with marital conflicts who referred to Maks, Behrozan and Behsa counseling centers in Tehran city in year summer and fall of 2023. In the first stage, the number of 24 couples with a score of 115 and above on the marital conflict questionnaire was selected and then randomly divided into 2 experimental groups (each group 8 couples) and one control group (8 couples) were replaced and experimental groups underwent wisdom- focused couple therapy and emotion-focused couples therapy, but the control group received no therapy and remained in the waiting list. To collect data marital conflict questionnaire (MCQ) of Sanaee Zaker and et al (2008) and basic empathy scale (BES) of Jolliffe and Farrington (2006). Data analysis was performed using SPSS-28 software with analysis of variance with repeated measures and Bonferroni. The results of the study showed that of both interventions had a significant effect on cognitive- affective empathy (P<0.05). In addition, the results of Bonferroni post hoc test showed that emotion-focused couples therapy is more effective (P<0.05).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive- Affective Empathy
  • Emotion-Focused Couples Therapy
  • Marital Conflicts
  • Wisdom- Focused Couple Therapy
احمدی، عزت­اله؛ و قربانی، فاطمه. (1400). هنجاریابی و بررسی ویژگی‌های روانسنجی پرسشنامه صفات بی‌عاطفه و عاری از احساس. نشریه روانشناسی بالینی و شخصیت، 19 (2)، 171-161. https://dx.doi.org/10.22070/cpap.2021.7107.0
اسمعیلی، مهناز؛ ماردپور، علیرضا؛ و زاده­باقری، قادر. (1402). تعیین تفاوت زوج‏درمانی هیجان‌مدار و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر پرخاشگری ارتباطی پنهان زنان دارای تعارضات زناشویی. فصلنامه پژوهش­های نوین روانشناختی، 18 (72)، 60-49. https://doi.org/10.22034/jmpr.2024.17496
پیرهادی تواندشتی، رسول؛ عارفی، مژگان؛ و سجادیان، ایلناز. (1403). اثربخشی آموزش ارتباط بدون خشونت مبتنی بر نظریه مارشال روزنبرگ بر همدلی و معنای زندگی دانشجویان دارای علائم خشونت. فصلنامه پژوهش­های نوین روانشناختی، 19(73)، 203-194. https://doi.org/10.22034/jmpr.2023.54836.5355
ثنایی­ذاکر، باقر؛ براتی، طاهره؛ و بوستانی­پور، علیرضا. (1387). مقیاس­های سنجش خانواده و ازدواج. انتشارات بعثت. تهران. https://besatpub.ir/product/
جعفری، محمدعلی؛ نوروزی، زهرا؛ و فولادچنگ، محبوبه. (1396). بررسی ساختار عاملی، پایایی و روایی مقیاس همدلی اساسی: فرم فارسی. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 14 (25)، 38-23. https://doi.org/10.22111/jeps.2017.3099
ذکایی، مهدیه؛ سید موسوی، پریسا سادات؛ و پناغی، لیلی. (1396). مقایسه تعارض زناشویی و ادراک تعارض والدین در کودکان مبتلا به سرطان و عادی. مجله پرستاری کودکان، 3 (3)، 54-46. http://dx.doi.org/10.21859/jpen-03038
رادنیا، مهدیه؛ درتاج، فریبرز؛ نصرالهی، بیتا؛ و کاشانی وحید، لیلا. (1401). ارائه مدل ساختاری خردمندی در زوجین بر اساس سازگاری زناشویی و احساس انسجام با نقش واسطه‌ای ذهن آگاهی. نشریه سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 6 (2)، 152-141. http://islamiclifej.com/article-1-1013-fa.html
شوشتری اکبرخباز، زهره؛ و رمضانی، محمدآرش. (1401). اثربخشی زوج­درمانی هیجان­مدار بر تنظیم هیجانی و سطح پلاسمایی اکسیتوسین. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 13 (50)، 127-99. https://doi.org/10.22054/QCCPC.2021.64921.2834
علی­آبادیان، آرزو؛ و بیک­لری، زهرا. (1402). اثربخشی زوج­درمانی هیجان­مدار بر همدلی و صمیمیت زوجین متاهل شهر بابل. ششمین کنفرانس بین المللی علوم انسانی، حقوق، مطالعات اجتماعی و روانشناسی. https://civilica.com/doc/1825189
قربانزاده، سیده سعیده؛ کیامرثی، آذر؛ و ابوالقاسمی، عباس. (1402). مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر شفقت خود و زوج‏درمانی هیجان‌مدار بر عملکرد خانواده در زنان با تجربه خشونت خانگی. فصلنامه مطالعات روان‌شناختی، 19 (4)، 10-1. https://doi.org/10.22051/psy.2023.43687.2786
قنبری، زهرا. (1402). تأثیر خانواده درمانی مبتنی بر تحکیم خانواده بر تعارضات زناشویی و رضایت جنسی زوجین متقاضی طلاق. مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، 26(5)، 46-39. http://jams.arakmu.ac.ir/article-1-7668-fa.html
کریمیان، پریسا؛ اکبری، حسین؛ و امیدی، عبداله. (1400). بررسی تاثیر زوج درمانی هیجان مدار بر صمیمیت زناشویی و تعارضات زوجین. مجله تحقیقات پزشکی صارم، 6(3)، 162-155. http://saremjrm.com/article-1-222-fa.html
Ardelt, M. (2003). Empirical assessment of a three-dimensional wisdom scale. Research on aging25 (3), 275-324. https://doi.org/10.1177/0164027503025003004
Bagby, R. M., Parker, J. D., & Taylor, G. J. (1994). The twenty-item Toronto Alexithymia Scale—I. Item selection and cross-validation of the factor structure. Journal of psychosomatic research38 (1), 23-32. https://doi.org/10.1016/0022-3999 (94)90005-1
Bangen, K. J., Meeks, T. W., & Jeste, D. V. (2013). Defining and assessing wisdom: A review of the literature. The American Journal of Geriatric Psychiatry21 (12), 1254-1266. https://doi.org/10.1016/j.jagp.2012.11.020
Chakrabarti, B., & Baron-Cohen, S. (2006). Empathizing: Neurocognitive developmental mechanisms and individual differences. Progress in Brain Research, 156 (1), 403–417. https://doi.org/10.1016/S0079-6123 (06)56022-4
Dollahite, D. C., Marks, L. D., & Wurm, G. J. (2019). Generative devotion: A theory of sacred relational care in families of faith. Journal of Family Theory & Review11 (3), 429-448. https://doi.org/10.1111/jftr.12339
Dong, S., Dong, Q., & Chen, H. (2022). Mothers' parenting stress, depression, marital conflict, and marital satisfaction: The moderating effect of fathers' empathy tendency. Journal of affective disorders299 (1), 682-690. https://doi.org/10.1016/j.jad.2021.12.079
Gaur, P., & Bhardwaj, A. B. (2015). Relationship between empathy, forgiveness and marital adjustment in couple. The International Journal of Indian Psychology3 (1), 145-151.http://www.ijip.in/
Glück, J., & Bluck, S. (2013). The MORE life experience model: A theory of the development of personal wisdom. In The scientific study of personal wisdom: From contemplative traditions to neuroscience (pp. 75-97). Dordrecht: Springer Netherlands. https://doi.org/10.1007/978-94-007-7987-7_4
Glück, J., Bluck, S., & Weststrate, N. M. (2019). More on the MORE life experience model: What we have learned (so far). The Journal of Value Inquiry53, 349-370. https://doi.org/10.1007/s10790-018-9661-x
Gong, Q., Kramer, K. Z., & Tu, K. M. (2023). Fathers’ marital conflict and children’s socioemotional skills: A moderated-mediation model of conflict resolution and parenting. Journal of Family Psychology, 37 (7), 1048–1059. https://doi.org/10.1037/fam0001102
Greenberg, L. S., & Goldman, R. N. (2008). Emotion-focused couples therapy: The dynamics of emotion, love, and power. American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/11750-000
Greenman, P. S., & Johnson, S. M. (2022). Emotionally focused therapy: Attachment, connection, and health. Current Opinion in Psychology43 (2), 146-150. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2021.06.015
Hall, J. A., & Schwartz, R. (2019). Empathy present and future. The Journal of Social Psychology, 159 (3), 225–243. https:// doi.org/10.1080/00224545.2018.1477442
Harasymchuk, C., Lonn, A., Impett, E. A., & Muise, A. (2022). Relational boredom as an obstacle for engaging in exciting shared activities. Personal Relationships, 29 (2), 350-365. https://doi.org/10.1111/pere.12421
Igarashi, H., Levenson, M. R., & Aldwin, C. M. (2018). The development of wisdom: A social ecological approach. The Journals of Gerontology: Series B73 (8), 1350-1358. https://doi.org/10.1093/geronb/gby002
Jenkins, A. I., Fredman, S. J., Le, Y., Mogle, J. A., & McHale, S. M. (2022). Religious Coping and Gender Moderate Trajectories of Marital Love among Black Couples. Family process61 (1), 312-325. https://doi.org/10.1111/famp.12645
Jeste, D. V., Thomas, M. L., Liu, J., Daly, R. E., Tu, X. M., Treichler, E. B., ... & Lee, E. E. (2021). Is spirituality a component of wisdom? Study of 1,786 adults using expanded San Diego wisdom scale (Jeste-Thomas wisdom index). Journal of psychiatric research132 (2), 174-181. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2020.09.033
Jolliffe, D., & Farrington, D. P. (2006). Development and validation of the Basic Empathy Scale. Journal of adolescence29 (4), 589-611. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2005.08.010
Leeman, T. M., Knight, B. G., Fein, E. C., Winterbotham, S., & Webster, J. D. (2022). An evaluation of the factor structure of the Self-Assessed Wisdom Scale (SAWS) and the creation of the SAWS-15 as a short measure for personal wisdom. International Psychogeriatrics34 (3), 241-251. https://doi.org/10.1017/s1041610220004202
Liu, D., & Vazsonyi, A. T. (2024). Longitudinal Links Between Parental Emotional Distress and Adolescent Delinquency: The Role of Marital Conflict and Parent–Child Conflict. Journal of youth and adolescence53 (1), 200-216. https://doi.org/10.1007/s10964-023-01921-4
Marren, C., Mikoška, P., O'Brien, S., & Timulak, L. (2022). A qualitative meta‐analysis of the clients' experiences of emotion‐focused therapy. Clinical Psychology & Psychotherapy29 (5), 1611-1625. https://doi.org/10.1002/cpp.2745
Maya, J., Fuentes, I., Arcos-Romero, A. I., & Jiménez, L. (2024). Parental Attachment and Psychosocial Adjustment in Adolescents Exposed to Marital Conflict. Children11 (3), 291-299. https://doi.org/10.3390/children11030291
Péloquin, K., & Lafontaine, M.-F. (2010). Measuring Empathy in Couples: Validity and Reliability of the Interpersonal Reactivity Index for Couples. Journal of Personality Assessment, 92 (2), 146–157. https://doi.org/10.1080/00223890903510399
Singh, Y., Gupta, V., & Srivastava, A. K. (2023). Marital Conflict, Health, and Well-Being Among Couples. International Journal of Indian Psychȯlogy11 (1), 2349-3429. https://doi.org/10.25215/1101.112
Skerrett, K. (2016). We‐ness and the cultivation of wisdom in couple therapy. Family Process55 (1), 48-61. https://doi.org/10.1111/famp.12162
Stosic, M. D., Fultz, A. A., Brown, J. A., & Bernieri, F. J. (2022). What is your empathy scale not measuring? The convergent, discriminant, and predictive validity of five empathy scales. The Journal of Social Psychology162 (1), 7-25. https://doi.org/10.1080/00224545.2021.1985417
Surjadi, F. F., Wickrama, K. A., & Lorenz, F. O. (2023). Do couple-and individual-level ambivalence predict later marital outcomes? The mediating role of marital conflict. Journal of Social and Personal Relationships40 (2), 693-713. https://doi.org/10.1177/02654075221122852
Thomas, M. L., Palmer, B. W., Lee, E. E., Liu, J., Daly, R., Tu, X. M., & Jeste, D. V. (2022). Abbreviated San Diego wisdom scale (SD-WISE-7) and Jeste-Thomas wisdom index (JTWI). International psychogeriatrics34 (7), 617-626. https://doi.org/10.1017/S1041610221002684
Thomas, M. L., Palmer, B. W., Lee, E. E., Liu, J., Daly, R., Tu, X. M., & Jeste, D. V. (2022). Abbreviated San Diego wisdom scale (SD-WISE-7) and Jeste-Thomas wisdom index (JTWI). International psychogeriatrics34 (7), 617-626. https://doi.org/10.1017/S1041610221002684
Thompson, N. M., Van Reekum, C. M., & Chakrabarti, B. (2022). Cognitive and affective empathy relate differentially to emotion regulation. Affective Science3 (1), 118-134. https://doi.org/10.1007/s42761-021-00062-w
Wang, X., & Zhao, K. (2023). Partner phubbing and marital satisfaction: The mediating roles of marital interaction and marital conflict. Social Science Computer Review41 (4), 1126-1139. https://doi.org/10.1177/08944393211072231
Webster, J. D. (2022). The interplay of adversity and wisdom development: The HEROE model. In Post-Traumatic Growth to Psychological Well-Being: Coping Wisely with Adversity (pp. 47-62). Cham: Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-031-15290-0_6
Weststrate, N. M., & Glück, J. (2017). Hard-earned wisdom: Exploratory processing of difficult life experience is positively associated with wisdom. Developmental Psychology, 53 (4), 800–814. https://doi.org/10.1037/dev0000286