مقایسه اثربخشی درمان حساسیت‌ زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR)، تحریک فراجمجمه‌ای مغز با جریان مستقیم (tDCS) و درمان تلفیقی بر استرس ادراک شده و ولع مصرف غذا زنان مبتلا به اختلال پرخوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 استاد، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

3 دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی مقایسه اثربخشی درمان حساسیت‌ زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد، تحریک فراجمجمه‌ای مغز با جریان مستقیم و درمان تلفیقی بر استرس ادراک شده و ولع غذا زنان مبتلا به اختلال پرخوری بود. روش پژوهش نیمه‌­آزمایشی با طرح پیش‌­آزمون-پس­‌آزمون با گروه کنترل همراه با مرحله پیگیری 2 ماهه بود. جامعه آماری کلیه زنان مبتلا به اختلال پرخوری مراجعه‌کننده به مراکز تغذیه در بهار 1402 شهر کرج بودند. در مرحله اول با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند تعداد 60 نفر انتخاب و سپس در 3 گروه آزمایش (هر گروه 15 نفر) و یک گروه کنترل (15 نفر) جایگزین شدند. سپس گروه‌­های آزمایش تحت درمان حساسیت‌ زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد و تحریک فراجمجمه‌ای مغز با جریان مستقیم و درمان تلفیقی قرار گرفتند؛ اما گروه کنترل هیچ‌گونه مداخله‏‌ای دریافت نکرد و در لیست انتظار باقی ماند. از مقیاس شدت پرخوری (BES) گورمالی و همکاران (1982)، مقیاس استرس ادراک شده (PSC) کوهن و همکاران (1983) و پرسشنامه ولع به غذا-صفت (FCQ-T) سپدا-بنیتو و همکاران (2000) به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شد. تجزیه ‌و تحلیل اطلاعات به‌دست‌آمده از اجرای پرسشنامه‌­­ها از طریق نرم‌‏افزار SPSS نسخه 28 در دو بخش توصیفی و استنباطی (تحلیل واریانس با اندازه‌­گیری مکرر و آزمون تعقیبی بن‏فرونی) انجام پذیرفت. نتایج نشان داد هر سه مداخله مذکور در مرحله پس‌آزمون و پیگیری نسبت به گروه کنترل اثربخشی معناداری بر کاهش استرس ادراک شده و ولع غذا داشته است (0/05>P). نتایج آزمون تعقیبی بن­فرونی نشان داد که درمان تلفیقی اثربخشی بیشتری بر کاهش استرس ادراک شده و ولع غذا دارد (0/05>P). بر اساس نتایج پژوهش حاضر، می‌‏توان گفت که درمان حساسیت‌‌زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد و تحریک فراجمجمه‌ای مغز با جریان مستقیم می­­‌توانند به عنوان شیوه­ درمانی مناسب برای کاهش استرس ادراک شده و ولع غذا افراد مبتلا به اختلال پرخوری در مراکز مشاوره و خدمات روانشناختی به کار برده شوند و تقدم استفاده با درمان تلفیقی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparison of the Effectiveness of Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR), Transcranial Direct Current Brain Stimulation (tDCS) Therapy and Combined Therapy on Perceived Stress and Food Craving in Women with Binge Eating

نویسندگان [English]

  • Soheila Soroushnia 1
  • Ahmad Alipour 2
  • Eisa Jafari 3
  • Hosein Zare 2
1 PhD student in Psychology, Department of Psycholgy, Faculty of Education and Psycholgy, Payame Noor University, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Psycholgy, Faculty of Education and Psycholgy, Payame Noor University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Psycholgy, Faculty of Education and Psycholgy, Payame Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study was to comparing the effectiveness of eye movement desensitization and reprocessing, transcranial direct current brain stimulation therapy and combined therapy on perceived stress and food craving in women with binge eating. This semi-experimental study was conducted with a pretest-posttest design with control group and follow-up 2 month. The statistical population was all women with binge eating who referred to nutrition centers in the spring of 2023 in city of Karaj. In the first stage, using Judgmental sampling method, 60 women were selected and then randomly divided into 3 experimental groups (each group 15 women) and one control group (15 women) were replaced and experimental groups underwent eye movement desensitization and reprocessing, transcranial direct current brain stimulation therapy and combined therap, but the control group received no training and remained in the waiting list. To collect data binge eating scale (BES) of Gormally and et al (1982), perceived stress scale (PSC) of Cohen et al (1983) and trait food-cravings questionnaires (FCQ-T) of Cepeda-Benito and et al (2000). Data analysis was performed using SPSS-28 software in two sections: descriptive and inferential (analysis of variance with repeated measures and Bonferroni). The results showed that three interventions in post-test and follow up had a significant effect on perceived stress and food craving (P<0.05).  In addition, the results of Bonferroni post hoc test showed that combined therapy is more effective in perceived stress and food craving (P<0.05). Based on the results of the present study, it can be said that eye movement desensitization and reprocessing and transcranial direct current brain stimulation therapy and can be used as a treatment method to on perceived stress and food craving in counseling centers and priority of use in the treatment of in women with binge eating is with combined therapy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Food Craving
  • Binge Eating
  • Eye Movement Desensitization and Reprocessing
  • Perceived Stress
  • Transcranial Direct Current Brain Stimulation Therapy
  • Combined Therapy