اثربخشی فرزندپروری مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تعامل والد- فرزندی و تکانشگری دانش‌آموزان با مشکلات رفتاری- هیجانی برونی‌سازی شده

مبینی کشه, فریبا; جدیدی, محسن; پورسیدآقایی, زهراسادات

doi:10.22034/jmpr.2024.60779.6114

اثربخشی فرزندپروری مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تعامل والد- فرزندی و تکانشگری دانش‌آموزان با مشکلات رفتاری- هیجانی برونی‌سازی شده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری تخصصی گروه مشاوره و راهنمایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

² دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

³ استادیار، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.

10.22034/jmpr.2024.60779.6114

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی فرزندپروری مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تعامل والد-فرزندی و تکانشگری دانش‌آموزان با مشکلات رفتاری- هیجانی برونی‌سازی شده انجام شد. پژوهش حاضر کاربردی، از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری شامل دانش‌آموزان دارای مشکلات رفتاری- هیجانی برونی‌سازی شده بود که در دوره اول متوسطه در سال تحصیلی 1402-1401 در شهرستان اسلام شهر مشغول به تحصیل بودند. در این پژوهش تعداد 35 دانش‌آموزان دارای مشکلات رفتاری- هیجانی برونی‌سازی شده با روش نمونه‌گیری هدفمند (با توجه به ملاک‌های ورود به پژوهش) انتخاب و با شیوه تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه جای‌دهی شدند (18 دانش‌آموز در گروه آزمایش و 17 دانش‌آموز در گروه گواه). والدین دانش‌آموزان گروه آزمایش مداخله فرزندپروری مبتنی بر پذیرش و تعهد را طی هشت هفته در هشت جلسه 90 دقیقه‌ای دریافت نمودند. در این پژوهش از سیاهه رفتاری- هیجانی کودکان و نوجوانان (CABEI)، پرسشنامه تعامل والد- فرزندی (PCIQ) و پرسشنامه‌ تکانشگری (IQ) استفاده شد. داده‌های با تحلیل واریانس آمیخته با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS₂₃ تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که فرزندپروری مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تعامل والد-فرزندی (0/0001>P؛ 0/53=Eta؛ 37/42=F) و تکانشگری (0/0001>P؛ 0/66=Eta؛ 64/20=F) دانش‌آموزان با مشکلات رفتاری- هیجانی برونی‌سازی شده تأثیر معنادار دارد. بر اساس یافته‌های حاصل از پژوهش حاضر، فرزندپروری مبتنی بر پذیرش و تعهد با بهره‌گیری از انعطاف‌پذیری شناختی و آشنایی والدین با حریم روان‌شناختی و مرزبندی بین والد و فرزند، شیوه‌های کنترل نامناسب و باورها و اصول ناکارآمد و غیرمنطقی می‌تواند به عنوان روشی کارآمد در جهت بهبود تعامل والد-فرزندی و کاهش تکانشگری دانش‌آموزان با مشکلات رفتاری- هیجانی برونی‌سازی شده مورد استفاده قرار داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

روانشناسی

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Acceptance and Commitment Based Parenting on Parent-Child Interaction and Impulsivity of Students with Externalized Behavioral-Emotional Problems

نویسندگان [English]

Fariba Mobini Kashe ¹
Mohsen Jadidi ²
Zahrasadat Pourseyyed Aqaei ³

¹ PhD student of Counseling and Guidance Department, Faculty of Psychology and Education, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

² Associate Professor, Department of Psychology, Faculty of Humanities, Qods City Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

³ Assistant Professor, Department of Counseling, Faculty of Educationa and Psychology, Al-Zahra University (S), Tehran, Iran.

چکیده [English]

The present study was conducted to investigate the effectiveness of acceptance and commitment based parenting on parent-child interaction and impulsivity of students with externalized behavioral-emotional problems. The statistical population included students with externalized behavioral-emotional problems who were studying in the first period of secondary school in the academic year of 2022-2023 in Islamshahr city. In this research, 35 students with externalized emotional-behavioral problems were selected by purposeful sampling (according to the criteria for entering the research) and randomly assigned to experimental and control groups (18 students in the experimental group and 17 students in the control group). The parents of the students in the experimental group received the acceptance and commitment based parenting intervention during eight weeks in eight 90-minute sessions. Children and Adolescents Behavioral- Emotional Inventory (CABEA), Parent-Child Interaction Questionnaire (PCIQ) and Impulsivity Questionnaire (IQ) were used in the present study. The data were analyzed through mixed ANOVA via SPSS23 software. The results showed that acceptance and commitment based parenting has significant effect on the parent-child interaction (p<0001, Eta=0.53, F=37.42) and impulsivity (p<0001, Eta= 0.66, F=64.20) in the students with externalized behavioral-emotional problems. According to the findings of the present study, acceptance and commitment based parenting can be used as an efficient method to increase parent-child interaction and decrease impulsivity of students with externalized behavioral-emotional problems through employing Cognitive flexibility and familiarity of parents with psychological privacy and demarcation between parent and child, inappropriate control methods and ineffective and irrational beliefs and principles.

کلیدواژه‌ها [English]