ارائه مدل ساختاری پیشرفت تحصیلی بر اساس سرزندگی تحصیلی، اشتیاق به مدرسه، احساس تعلق به مدرسه با میانجی‌گری خودپنداره تحصیلی در دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری روانشناسی تربیتی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.

2 دکتری روانشناسی تربیتی، دانشکده ادبیات،علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

سرزندگی تحصیلی، اشتیاق به مدرسه، احساس تعلق به مدرسه و خودپنداره تحصیلی می‌توانند به شیوه‌های گوناگون پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان را تحت تاثیر قرار دهند. هدف پژوهش پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی بر اساس سرزندگی تحصیلی، اشتیاق به مدرسه، احساس تعلق به مدرسه با میانجی‌گری خودپنداره تحصیلی در دانش‌آموزان بود. روش پژوهش، همبستگی و از نوع مدل معادلات ساختاری بود. در این پژوهش جامعه آماری کلیه دختر مقطع ابتدایی پایه پنجم و ششم شهر تهران منطقه 15 در سال تحصیلی 1401-1402بود که تعداد آنها حدود 3000 نفر بود. نمونه آماری با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای و برحسب جدول مورگان نسبت به حجم جامعه، تعداد، 308 دانش‌آموز بود که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند. روند انتخاب نمونه در مطالعه حاضر بدین صورت بود که ابتدا با مسئول مربوطه اداره آموزش و پرورش منطقه 15 مذاکره شده و پس از جلب موافقت آنها و دریافت مجوز  و لیست مدارس و امضای قرارداد اخلاقی توسط پژوهشگر، برای انتخاب اعضای گروه نمونه، از بین مدارس منطقه 15، تعدادی مدرسه  ابتدایی دخترانه (دوره دوم) سپس از هر مدرسه تعدادی کلاس (پایه پنجم تا ششم) اقدام شد. دانش‌آموزان  پرسشنامه‌های سرزندگی تحصیلی دهقانی زاده و چاری (1391)، احساس تعلق به مدرسه بری، بتی و وات (2004)، اشتیاق به مدرسه وانگ، ویلت و ایکلز (2011)  و خودپنداره تحصیلی یسن چن (2004) تکمیل کردند؛ و پیشرفت تحصیلی بر اساس معدل نیمسال قبل دانش‌آموزان نیز مشخص شد.  تجزیه و تحلیل داده‌ها در قالب تحلیل مسیر  با نرم افزار AMOS نسخه 26 انجام شد. نتایج نشان دهنده این بود رابطه بین احساس تعلق به مدرسه با خودپنداره تحصیلی و پیشرفت تحصیلی معنادار نبود. ضریب مسیر کل بین سرزندگی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی و ضریب مسیر کل بین اشتیاق به مدرسه و پیشرفت تحصیلی معنادار بود (0/01≥P ). سرزندگی تحصیلی و خودپنداره تحصیلی ۲۲ درصد متغیر پیشرفت تحصیلی و اشتیاق به مدرسه و خودپنداره تحصیلی ۱۵ درصد از واریانس متغیر پیشرفت تحصیلی را تبیین می‌کنند. بنابراین برای بهبود پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان می‌توان با برنامه‌ریزی‌ها و به کارگیری تدابیر و برگزاری کلاس‌های آموزشی در مدرسه میزان سرزندگی تحصیلی، اشتیاق به مدرسه، احساس تعلق به مدرسه و خودپنداره تحصیلی را در آنها تقویت نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Presenting a Structural Model of Academic Progress Based on Academic Buoyancy, Enthusiasm for School, Belongingness (Connectedness) at School with the Mediation of Academic Self-Concept in Students

نویسندگان [English]

  • Meysareh Keramati 1
  • Azam Zare Mirkabad 2
1 Ph.D. in Educational Psychology, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran.
2 Ph.D. in Educational Psychology, Faculty of Literature, Humanities and Social Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Academic Buoyancy, feeling of belonging to school and academic self-concept are important factors in the field of education that can affect the academic progress of students in various ways. The purpose of predicting academic progress was based on academic vitality, enthusiasm for School, sense of belonging to school with the mediation of academic self-concept in students. The research method was correlation and structural equation model. The statistical population of The research was female students of the second year of elementary school in Tehran in the Academic year of 1401-1402. The research sample was 308 students who were selected by Multi-stage cluster sampling method. Students completed the questionnaires of Dehghanizadeh And Chari's academic vitality (2013), sense of belonging to the school of Barry, Betty and Watt (2004), enthusiasm for the school of Wang, Wilt and Eccles (2011) and academic self-concept Of Yesen Chen (2004); And the academic progress was determined based on the average of the Previous semester of the students. Data analysis was done in the form of path analysis with AMOS software. The results showed that the relationship between feeling of belonging to the School and academic self-concept and academic achievement was not significant. The total path Coefficient between academic vitality and academic achievement and the total path coefficient Between enthusiasm for school and academic achievement were significant.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Belongingness (Connectedness) at School
  • Enthusiasm for School
  • Academic Progress
  • Academic Self-Concept
  • Academic Buoyancy
ابهری، سرگل؛ محمدی، رزگار (1400). نقش میانجی خود پنداره تحصیلی در رابطه آموزش ترغیبی و اشتیاق به مدرسه دانش‌آموزان پایه ششم ابتدایی. پژوهشنامه تربیتی. 68، 82-61.
ابوطالبی، حمید (1399). تاثیراشتیاق تحصیلی و جدیت تحصیلی در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر دوره ابتدایی منطقه 7شهر کرج. مدیریت و چشم انداز آموزش. 2 (6)، 134-121.
اجلی، لیلا ؛پیرزاد، شهین (1400).بررسی رابطه بین خودپنداره تحصیلی با انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مقطع ابتدایی شهر زنجان، در مجموعه مقالات دومین همایش ملی مدرسه، اردبیل، تیر 1400، دانشگاه محقق اردبیلی.
احمدیان، حدیث ؛جهانی، محمد ؛حیدری ظاهروند، اسلام وجوادی، محمدجواد (1402).پیش بینی پیشرفت تحصیلی بر اساس اشتیاق به مدرسه در دانش‌آموزان، در مجموعه مقالات شانزدهمین همایش ملی علمی پژوهشی روانشناسی و علوم تربیتی، موسسه پژوهشی رهجویان پایا شهر اترک و مجله علمی تخصصی پایاشهر، شیروان، تیر 1402.
افشاری زاده، سید احسان؛کارشکی، حسین و ناصریان، حمید (1392). بررسی ویژگی ‌های روان سنجی پرسشنامه خودپنداره تحصیلی دانش‌آموزان دبستانی شهر تهران. روشها و مدلهای روان شناختی. 3 (11)، 66-53.
امیدی کرکانی، مهسا؛عصاره، علیرضا (1396). مدل یابی تاثیر سبک ‌های هویت بر احساس تعلق به مدرسه با میانجیگری خودپنداره تحصیلی در دانش آموز ان دختر. خانواده و پژوهش.37،136-119.
بابایی، لیلا ؛علیزاده، نادی و بابایی، اشرف السادات (1400).،مقایسه اشتیاق تحصیلی، نگرش به مدرسه و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در مدارس هوشمند و مدارس عادی،ششمین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در آموزش و پژوهش، مازندران شهر محمودآباد، آذر 1400.
بهادری جهرمی،ثمینه؛چراغپور،روح اله و پایان،سهیلا (1398). پیش بینی عملکرد تحصیلی بر اساس سرزندگی تحصیلی، انگیزش پیشرفت و خوشبینی تحصیلی در دانش‌آموزان. پژوهشنامه تربیتی.14(60 )، 34-19.
پهلوانی، زهره؛جوکار، بهرام (1401). رابطۀ ذهن آگاهی با شادکامی و پیشرفت تحصیلی: نقش واسطه ای سرزندگی تحصیلی. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی.10 (3)، 90-75.
پورنقاش تهرانی،سیدسعید ؛فدوی اردکانی، الهام و نصری تاج آبادی، مریم (1396). پیش بینی عملکرد تحصیلی برحسب خودپنداره، عزت نفس و خودکنترلی در دانش‌آموزان ابتدایی. رویش روان شناسی. 6(2)، 102-79.
پورپاریزی، معصومه ؛ توحیدی، افسانه و خضری مقدم، انو شیروان (1397). تأثیر ذهن آگاهی بر پیشرفت تحصیلی و سازگاری تحصیلی: نقش واسطه‌ای خودپنداره تحصیلی. روانشناسی مثبت.(3)، 43-29.
حسینمردی، علی اصغر؛قربان شیرودی، شهره؛ زربخش بحری، محمد رضا و تیزدست، طاهر (1400). رابطه اشتیاق تحصیلی، اشتیاق به مدرسه و احساس تعلق به مدرسه با پیشرفت تحصیلی با واسطه انگیزش پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان پسر. جامعه شناسی آموزش و پرورش. 14(2)، 188-178.
داداری گشتی، کبرا  (1396). رابطه بین سازگاری روانی و حمایت اجتماعی با خودپنداره تحصیلی و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دختر هنرستان ‌های شهر رشت. مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی (موسسه آموزش عالی نگاره).17 (12)، 351-340.
درخشان، معراج؛ یوسفی قطب آبادی، سلمان و نجارپوریان، علی (1400). رابطه جو عاطفی خانواده و سرزندگی تحصیلی با توجه به نقش واسطه گری خودپنداره تحصیلی: مدلسازی معادله ساختاری. پژوهشنامه تربیتی. 66، 65-37.
دهقانی زاده، محمد حسین؛ حسین چاری، مسعود (1391). سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوی ارتباطی خانواده؛ نقش واسطه‌ای خودکارآمدی. مطالعات آموزش و یادگیری. 4(2)، 47-21.
رضایی، فرشته.(1402). بررسی رابطه خلاقیت هیجانی با احساس تعلق به مدرسه و سرزندگی تحصیلی در میان دانش‌آموزان دختر اول متوسطه شهر جهرم. روانشناسی و علوم رفتاری‌ایران. 33، 37-23.
زاهد، عادل؛کریمی یوسفی، سیده ‌هایده و معینی کیا، مهدی(1392). ویژگی ‌های روانسنجی مقیاس اشتیاق به مدرسه، مطالعات آموزشی و آموزشگاهی. 2(7 )، 70-55.
سلیمان پور عمران، محبوبه؛ اسماعیلی شاد، بهرنگ،؛مرتضوی کیاسری، فاطمه و علی آبادی، مهدی (1398). رابطه فرهنگ مدرسه و احساس تعلق به مدرسه با نقش میانجی موفقیت تحصیلی در دانش‌آموزان. نشریه رهبری و مدیریت آموزشی. 13 (3 )، 166-153.
شفیعی، صابر، روانان، مجتبی (1399). نقش سرزندگی تحصیلی در عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان. پژوهش و مطالعات اسلامی. 2(12 )، 83-70.
شهرکی، طاهره؛ ریگی نژاد، مهین؛ هراتی دوم، سمیرا و فقیری، مهین (1401). بررسی رابطه اشتیاق تحصیلی و مولفه ‌های آن با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان متوسطه اول. مجله پیشرفت ‌های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش. 5 (51،)، 131-102.
شیخ الاسلامی، علی (1401). پیش بینی سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان بر اساس حمایت تحصیلی و خودپنداره ی تحصیلی. پژوهش در نظامهای آموزشی. 16 (57 )، 61-51.
عزیزیان کهن، نسرین؛دهقانی، ماهرخ و مومنی فر، فهیمه (1400). تأثیر خودپنداره تحصیلی بر اشتیاق تحصیلی با نقش  واسطه‌ای انگیزش مشارکت ورزشی در بین   دانش‌آموزان. روانشناسی مدرسه و آموزشگاه. 10(1)، 130-121.
عینی، ساناز؛ نریمانی، محمد و بشرپور، سجاد (1398). پیش بینی پیشرفت تحصیلی براساس سرزندگی تحصیلی و یادگیری خودراهبردانش‌آموزان دختر. راهبردهای شناختی در یادگیری. 7(12)، 45-33.
فتاحی، امید؛جدیدی، هوشنگ؛احمدیان، حمزه، و مرادی، امید (1400).اثر بخشی بسته آموزشی تاب آوری تحصیلی،دلبستگی به مدرسه، خودپنداره تحصیلی و درگیری تحصیلی بر سازگاری تحصیلی. روانشناسی تربیتی. 43، 84-63.
قدس آنلاین (1401).دانش‌آموزان مبتلا به افت تحصیلی. کد خبر 802397.. www.qudsonline.ir
قربان شیرودی، شهره؛زربخش بحری، محمدرضا؛حسینمردی، علی اصغر و تیزدست، طاهر (1399). تدوین مدل ساختاری برای پیش بینی پیشرفت تحصیلی بر اساس اشتیاق تحصیلی، اشتیاق به مدرسه و احساس تعلق دانش‌آموزان به مدرسه با واسطه گری انگیزش پیشرفت تحصیلی. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت. 4 (5)، 136-129.
قمری،محمد (1401). پیش بینی سرزندگی تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانشجویان براساس سبک زندگی اسلامی. روانشناسی فرهنگی. 6(1)، 198-179.
مرادی، خدیجه؛اسدزاده، حسن؛کرمی، ابوالفضل و نجفی، محمود (1398). مدل یابی پیشرفت تحصیلی بر اساس هیجانهای تحصیلی و اشتیاق تحصیلی: نقش میانجی تحول مثبت نوجوانی. روانشناسی تربیتی. 15 (51)، 173-147.
مکیان، راضیه السادت؛ کلانتر کوشه، سید محمد (1394). هنجاریابی پرسشنامه احساس تعلق به مدرسه و ارتباط آن با فرسودگی تحصیلی و انگیزش پیشرفت در میان دانش‌آموزان شهر تهران. اندازه گیری تربیتی. 5(2)، 138-119.
ملکیان،نرجس؛ پالی، سمیرا (1401). رابطه جهت گیری هدف و خودپنداره تحصیلی با اشتیاق به مدرسه با نقش میانجی پایستگی تحصیلی دانش‌آموزان. فصلنامه مدیریت و چشم انداز آموزش.4(1)،71-53.
یزدان پور، مهلا؛ برقی مقدم، جعفر و میرصمدی، حسام الدین (1398). ارتباط حس تعلق به مدرسه و موفقیت تحصیلی در دانش‌آموزان ورزشکار: بررسی نقش میانجی گری سرسختی تحصیلی. روان شناسی ورزشی. 29، 135-123.
Allen, K.A., Waters, L., Arsalan, G., & Prentice, M. (2022). Strength-based parenting and stress-Related growth in adolescents: exploring the role of positive reappraisal, school belonging, and Emotional processing during the pandemic. Journal of Adolescence. period 94, 176-190.
Brew, C. Beatty, B. & Watt, A. (2004). Measuring students’ sense of connectedness with School. Paper presented at the Australian ssociation for Research in Education Annual Conference. Melbourne.
Chen, Y. H., Thompson, M. S. (2004). Confirmatory Factor analysis of school self-concept Inventory.Collected in the database of education Resourses information center.
Fredricks, J. A., Blumenfeld, P. C., & Paris, A. H. (2004). School engagement: potential of the Concept, state of the evidence. Review of Educational Research, 74(1), 59-109.
Martin, A. J., Marsh, H. W. (2006). “Academic buoyancy and its psychological and
educational correlates: A construct validity approach”. Psychology in theSchools, 43(3), 267-282.
Wang, M. T., Willett, J. B., & Eccles, J. S. (2011). The assessment of school engagement: Examining dimensionality and measurement invariance by gender and race/ethnicity. Journal of School Psychology. 49, 465-480.
Whiting, E. F., Hinton, A. E., & Jensen, B. (2022). Loving lunch in junior high: Lunchtime Activities and a sense of belonging in school. Journal of Community psychology, page 1-20.
Zahari, I. and Fin, L.S. (2017). A Priori Model of Self-Concept: The Effects of Students’ Experiences in School. British Journal of Arts and Social Sciences. 12(I), 201-191