ارائه مدل پیش‌بینی اضطراب‌ مدرسه براساس ذهنیت‌های طرح‌واره‌ای و دشواری در تنظیم‌ هیجان با میانجی‌گری تحمل‌ پریشانی در دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه روانشناسی تربیتی، موسسه آموزش عالی باختر، ایلام، ایران.

2 کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، گروه روانشناسی، موسسه آموزش عالی باختر، ایلام، ایران.

3 کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، گروه روانشناسی، موسسه آموزش عالی باختر، ایلام، ایران.

چکیده

به دلیل اهمیت تحصیل در جوامع امروزی، اضطراب مدرسه به عنوان یک مسئله در حیطه سلامت روان دانش‌آموزان مورد توجه قرار گرفته ‌است. هدف این پژوهش ارائه مدل پیش‌بینی اضطراب مدرسه بر اساس ذهنیت‌های طرح‌واره‌ای و دشواری در تنظیم هیجان با نقش میانجی تحمل پریشانی در دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر ایلام بود. روش پژوهش توصیفی همبستگی از نوع مدلیابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر ایلام در سال تحصیلی 1402-1401 بودند که بر اساس آمار آموزش‌وپرورش تعداد آن‌ها 3521 نفر در قالب 16 مدرسه بود. حجم نمونه با توجه به جدول کرجسی و مورگان تعداد 361 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه تحمل‌پریشانی سیمونز و گاهر (2005)، پرسشنامه دشواری در تنظیم‌هیجان گراتز و رومر (۲۰۰۴)، پرسشنامه ذهنیت طرح‌واره‌ای لوبستال و همکاران (2010) و پرسشنامه اضطراب مدرسه فیلیپس (1987) استفاده شد. داده‌ها با مدل‌یابی معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها‌ نشان داد که بین ذهنیت‌های طرحواره‌ای و دشواری در تنظیم هیجان و تحمل پریشانی با اضطراب مدرسه رابطه معناداری وجود دارد (0/01>P). همچنین مدل پژوهش از برازش مطلوبی برخوردار است و ذهنیت‌های طرحواره‌ای و دشواری در تنظیم هیجان به طور مستقیم و با میانجی‌گری تحمل پریشانی بر اضطراب مدرسه در دانش‌آموزان تاثیر گذار و قابل پیش‌بینی می‌باشد (0/073=RMSEA و 0/906=GFI و 0/921=CFI و 0/913=NFI). نتیجه گرفته می‌شود دانش‌آموزانی که ذهنیت‌های طرحواره‌ای ناسازگار دارند و در تنظیم هیجان‌های خود مشکل دارند، قادر به تحمل پریشانی در موقعیت‌های پرچالش مدرسه نیستند و در نتیجه دچار اضطراب می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Presenting a Model for Predicting School Anxiety Based on Schema Modes and Difficulty in Emotion Regulation with the Mediating Role of Distress Tolerance in Students

نویسندگان [English]

  • Sajad Taherzadeh Ghahfarokhi 1
  • Tina Khaleghi Farimani 2
  • Fateme Parvin 3
1 Assistant Professor, Department of Educational Psychology, Bakhtar Institute of Higher Education, Ilam, Iran.
2 M.A. in Clinical Psychology, Department of Psychology, Bakhtar Institute of Higher Education, Ilam, Iran.
3 M.A. in Educational Psychology, Department of Psychology, Bakhtar Institute of Higher Education, Ilam, Iran.
چکیده [English]

Due to the importance of education in today's societies, school anxiety has been considered as a problem in the field of mental health of students. The purpose of this research was to present a model for predicting school anxiety based on schema modes difficulty in emotion regulation with the mediating role of distress tolerance in female students of the second year of high school in Ilam city. The method of descriptive correlational research was structural equation modeling. The statistical population of this research included all female students of the second year of high school in Ilam city in the academic year 2021-2022, which according to the education statistics, their number was 3521 in the form of 16 schools. According to the table of Karjesi and Morgan, the sample size of 361 people was selected using the multi-stage cluster sampling method. To collect data, the distress tolerance questionnaire of Simmons and Gaher (2005), the difficulty in regulating emotions questionnaire of Gratz and Romer (2004), the schema modes questionnaire of Lobstal et al. (2010) and the Phillips school anxiety questionnaire (1987) were used. Data were analyzed by structural equation modeling. The findings showed that there is a significant relationship between schema modes and difficulty in regulating emotions and distress tolerance with school anxiety (p<0.01). Also, the research model has a favorable fit, and schema modes and difficulty in emotion regulation directly and with the mediation of distress tolerance have an impact and predictably on school anxiety in students (RMSEA=0.073, GFI=0.906, CFI=0.921, NFI=0.913). It is concluded that students who have inconsistent schema modes and have difficulty in regulating their emotions, are not able to bear distress in challenging school situations and as a result suffer from anxiety.

کلیدواژه‌ها [English]

  • school anxiety
  • schema modes
  • difficulty in emotion regulation
  • distress tolerance
  • students
آقاجانی، سیف اله؛ عینی، ساناز و نیازی، ژیلا. (1402). بررسی ارتباط عوامل تنش‌زای آموزشی و شایستگی آموزشی با اضطراب مدرسه با میانجی‌گری دشواری در تنظیم هیجان در دانش‌آموزان. فصلنامه روان شناسی تربیتی، 19(67)، 25-41.
احمدزاده سامانی، سودابه؛ دهقانی، اکرم؛ کلانتری، مهرداد و رضایی دهنوی، صدیقه. (1400). اثربخشی طرح‌واره‌درمانی بر تحمل پریشانی و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی دانش‌آموزان دختر دارای طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه. روانشناسی افراد استثنایی، 11(43)، 87-116.
اسلام‌پناه، محمدرضا؛ مهدیان، حسین و جاجرمی، محمود. (1400). تدوین مدل خطرپذیری اعتیاد نوجوانان بر اساس تحمل پریشانی و تنظیم هیجان: نقش واسط‌های طرحواره‌های ناسازگار اولیه. فصلنامه خانواده درمانی کاربردی، 2(3)، 403-423.
اسماعیلیان، مرضیه؛ محمدخانی، شهرام و حسنی، جعفر. (1400). الگوی معادلات ساختاری مهارت‌های ذهن آگاهی، تنظیم هیجان و حساسیت اضطراب اجتماعی نوجوانان. فصلنامه دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 2(22). 3314-1563
ادیب‌نیا، فائزه و شمس‌اسفندآباد، حسن. (1399). پیش‌بینی اضطراب مدرسه در دانش‌آموزان براساس باورهای فراشناختی و حمایت اجتماعی. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 8(15). 55-37.
افشاری، ابوالفضل و تقی نژاد، نوشین. (1401). بررسی مدل علی اضطراب اجتماعی بر اساس تحمل پریشانی با نقش واسطه گری هوش اجتماعی در کادر درمان شهر جیرفت در دوران همه گیری کووید-۱۹. مجله دانشگاه علوم پزشکی جیرفت، ۹ (۴)، 1121-1128.
براتی، هادی؛ حسنی، فریبا؛ قنبری‌پناه، افسانه و پوشنه، کامبیز. (1401). ارزیابی مدل تحمل پریشانی بر اساس سبک زندگی ناخوشایند با میانجی‌گری تنظیم شناختی هیجان در پرستاران زن بیمارستان در دوران شیوع کرونا.  فصلنامه علمی روشها و مدلهای روانشناختی، 13(49)، 31-42.
پاشایی، زهره؛ پورابراهیم، تقی و خوش‌کنش، ابوالقاسم. (1388). تأثیر آموزش مهارت‌های مقابله با هیجان‌ها در اضطراب امتحان و عملکرد تحصیلی دختران دبیرستانی. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 3(12)، 20-7.
تاج‌زاده قهی، اشرف سادات؛ مرادی، حجت‌اله و بیگدلی، حسین. (1402). مقایسه اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر طرحواره های ناسازگار اولیه و ذهن آگاهی بر اجتناب تجربی و تحمل پریشانی در نوجوانان دختر با شاخص توده بدنی بالا. مجله روانشناسی نظامی، 14(54)، 25-53.
جهانی، مرضیه و محمدی‌پور، محمد. (1398). رابطه بین صمیمیت خانواده و تحمل پریشانی با اضطراب پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان. فصلنامه روانشناسی و علوم رفتاری ایران، 5(20)، 53-63.
حسینی، سیدعلی؛ کلانتری، علیرضا و رفیعی‌نیا، پروین. (1400). نقش پیش‌بینی کننده ذهنیت‌های طرحواره‌ای و دشواری در تنظیم هیجان در اضطراب کرونا. فصلنامه روان‌شناسی بالینی، 2(50). 190-181.
حیدریان، آرزو و نوروزی، معصومه. (1393). پیش‌بینی اضطراب امتحان براساس تنظیم هیجان و کمال‏گرایی دانش‏‌آموزان. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 5(19)، 106-122.
خادمی، علی؛ علی‌اکبری، مینا و سلمانپور، حمزه. (1397). بررسی رابطه بین مقبولیت اجتماعی و نگرش به مادر با اضطراب به مدرسه دانش‌آموزان پایه ششم ابتدایی ناحیه2شهرستان ارومیه. نشریه علمی-پژوهشی آموزش و ارزشیابی، 11(43)، 130-113.
خسروی، نازنین؛ کوشکی، شیرین؛ اورکی، محمد و نعمت طاووسی، محترم. (1398). الگوی ساختاری ویژگی‌های شخصیتی و تنظیم شناختی هیجانی با تحمل پریشانی در مادران دارای کودک مبتلا به سرطان: نقش واسطه‌ای راهبرد‌های مقابله. پرستار و پزشک در رزم، ۷ (۲۴)، ۷۲-۸۱.
رفیعی‌پور، امین؛ شفقتی، سعید؛ عابدینی، علی و جعفری، طیبه. (1398). پیش‌بینی اضطراب امتحان بر اساس ابعاد دشواری در تنظیم هیجان در دانش‌آموزان. پژوهش در نظام های آموزشی، 13(46 )، 111-122.
سگاری، دادرحمن و ناستی‌زایی، ناصر. (1401). اثر خشونت معلم بر هیجانات مثبت و منفی تحصیلی و اضطراب مدرسه. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 22(85). 126-107.
سلمانپور، حمزه؛ فرید، ابوالفضل؛ سلیمانپور، صدیقه و قاسم‌زاده، ابوالفضل. (1393). رابطه طرحواره‌های ناسازگار اولیه با کمالگرایی: آزمون یک الگوی علی. فصلنامه پژوهش‌های نوین روانشناختی، 9(35)، 97-81.
شعبانی، جعفر. (1396). پیش‌بینی اضطراب امتحان بر اساس طرحواره‌های ناسازگار اولیه در دانش‌آموزان متوسطه دوم شهرگرگان. مجله روانشناسی و روان پزشکی شناخت، 4(2)، 47-57.
صدیقی ارفعی، فریبرز و اسکندری، نجمه. (1399). پیش‌بینی تحمل پریشانی براساس شفقت‌ورزی به خود: نقش واسطه‌گری راهبردهای تنظیم هیجان. دستاوردهای روانشناسی بالینی، 6(3).
صدیقی‌ارفعی، فریبرز؛ رشیدی، علیرضا و تابش، ریحانه. (1400). تحمل پریشانی در سالمندان: نقش اجتناب تجربی، نشخوار فکری و ذهن آگاهی. روان‌شناسی پیری، 7(1)، 12-1.
طاهری، زهرا؛ رضایی‌جمالویی، حسن و زمانی، سعید. (1398). تأثیر آموزش تحمل پریشانی بر توانایی تنظیم هیجانی و بهبود نارسایی هیجانی مبتلایان به اختلال نیمه بالینی خود ارضایی. فصلنامه سلامت روان کودک، 6(1)، 54-69.
عارف‌نیا، سمانه؛ سرندی، پرویز و یوسفی، رحیم. (1391). مقایسه طرحواره‌های ناسازگار اولیه در دانش‌آموزان دوره راهنمایی دارای اضطراب مدرسه و دانش‌آموزان عادی. مجله روانشناسی مدرسه، 1(4)، 74-89.
قنبریان، مهدیه. (1396). اثربخشی تنظیم هیجان بر عملکرد اجتماعی و جرات‌ورزی دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه شهر تبریز. فصلنامه پژوهش‌های نوین روانشناختی، 12(47). 145-137.
کارگر، رویا. (1399). بررسی رابطه بین تحمل پریشانی و کیفیت زندگی با اضطراب اجتماعی دانشجویان. تهران: سومین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی، مشاوره، تعلیم و تربیت.
مقبلی هنزائی، معصومه؛ امیدی، عبداله و زنجانی، زهرا. (1398). مقایسه ی تحمل پریشانی و اجتناب تجربه ای در افراد دارای اضطراب سلامت و افراد عادی. مجله علوم‌پزشکی فیض، 23(6 )، 689-697.
ملکی، بهرام. (1400). رابطه تنظیم هیجان و اضطراب بیماری کرونا در  سالمندان: نقش میانجی تحمل پریشانی. روان‌شناسی پیری، 7(4)، 317-330.
نعمتی، معصومه؛ بدری، رحیم؛ تعمتی، شهروز و قره داغی، علی. (1401). تاثیر آموزش روانشناختی ذهنیت های طرحواره‌ای بر بهبود هیجان‌های تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال‌های هیجانی و رفتاری. ماهنامه علوم روانشناختی، 21(114)، 1163- 1177.
نقدبیشی، الهام و ابوالمعالی الحسینی، خدیجه. (1395). نقش باورهای فراشناخت و دشواری‌ در تنظیم هیجان در رضایت شغلی مربیان مهدکودک. مطالعات پیش دبستان و دبستان، 2(5)، 47-68.
نیک فلاح، راضیه و گلشنی، فاطمه. (1400). مقایسه روابط ابژه‌ای، ذهنیت‌های طرحواره‌ای و آسیب دوران کودکی در افراد دارای نشانگان اختلال‌های شخصیت مرزی و شخصیت وسواسی- جبری. نشریه رویش روان شناسی، ۱۰ (۲)، ۱۲۵-۱۳۸.
هاشمی‌پور، سریرا؛ زارعی، اقبال؛ نمازی، شعله و امیرفخرایی، آزیتا. (1401). نقش تحمل پریشانی و شفقت به خود با میانجی‌گری تنظیم هیجانی در سلامت بزرگسالان شهر بندرعباس طی پاندمی کووید-۱۹: مطالعه مقطعی. نشریه طب پیشگیری، ۹ (۳) :۲۴۲-۲۵۵
یانگ، جفری؛ کلوسکو، ژانت و ویشار، مارجوری. (1402). طرحواره درمانی (جلد 1) راهنمای کاربردی برای متخصصین بالینی. ترجمه حسن حمیدپور و زهرا اندوز. تهران: انتشارات ارجمند.
یوسفی، مهتاب؛ کورش نیا، مریم؛ برزگر، مجید و خیر، محمد. (1402). بررسی نقش واسط‌های‌ راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در رابطه بین طرحواره‌های هیجانی با اضطراب یادگیری. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 6(66)، 1584-1599.
Basile, B., Tenore, K., Mancini, F. (2020). Early maladaptive schemas in overweight and obesity: A schema mode model, Heliyon, 5(9), 236- 240.
Conway, C. C., Naragon-Gainey, K., & Harris, M. T. (2021). The structure of distress tolerance and neighboring emotion regulation abilities. Assessment, 28(4), 1050-1064.
Demir, Y., Kutlu, M. (2016). “The relationship between Loneliness and Depression: Mediation Role of Internet Addiction”. Journal of Educational Process, 5(2), 97-105.
Domaradzka, E. Fajkowska, M. (2018). Cognitive emotion regulation strategies in anxiety and depression understood as types of personality, Frontiers in psychology, 9, 856.
Gilber, R. C., Beckmann, E. A., Jordan, A. M., Kashikar, S., Jastrowski, M. (2019). “Characterizing social and academic aspects of school anxiety in pediatric chronic pain”. Journal of pain, 35(7), 625-632.
Gratz, K. L., & Roemer, L. (2004). Multidimensional assessment of emotion regulation and dysregulation: Development, factor structure, and initial validation of the difficulties in emotion regulation scale. Journal of psychopathology and behavioral assessment26, 41-54.
Gratz, K. L., Weiss, N. H., & Tull, M. T. (2015). Examining emotion regulation as an outcome, mechanism, or target of psychological treatments. Current opinion in psychology3, 85-90.
Heayen, S. (2018). Introduction to schema-focused therapy module. Art therapy and regulational problems: 2nd ed. New York: Springer. 285-313.
Larrazabal, M.A., Naragon-Gainey, K & Cnway, C.C. (2022). Distress tolerance and stress-induced emotion regulation behavior. Journal of Research in Personality, 99, 104234.
Leyro, T. M., Zvolensky, M. J., & Bernstein, A. (2010). Distress tolerance and psychopathological symptoms and disorders: a review of the empirical literature among adults. Psychological Bulletin, 136(4), 576.
Lobbestael, J., Vreeswijk, M., Spinhoven, P., Schouten, E., & Arntz, A. (2010). Reliability and Validity of the Short Schema Mode Inventory (SMI). Behavioural and cognitive psychotherapy, 38, 437 -458.
Li, T. (2020). Use of magic performance as a schema disruption method to facilitate flexible thinking. Thinking skills and creativity. 38, 100735.
Manning K, Rogers AH, Bakhshaie J, Hogan JBD, Buckner JD, Ditre JW, Zvolensky MJ. (2018). The …association between perceived distress tolerance and cannabis use problems, cannabis withdrawal …symptoms, and self-efficacy for quitting cannabis: The explanatory role of pain-related affective distress, Addictive Behaviors, 85, 1-7.
Maynard, B.R., Heyne, D., Brendel, K.E., Bulanda, J.J., Thompson, A.M. & Pigott, T.D. (2018). Treatment for school refusal among children and adolescents: A systematic review and meta-analysis. Res. Soc. Work Pract. 28(1), 56–67.
Roue, A., Harf, A., Benoit, L., Sibeoni, J., & Moro, M. R. (2021). Multifamily therapy for adolescents with school refusal: perspectives of the adolescents and their parents. Frontiers in Psychiatry, 12, 624841.
Sahadat, H., Afifa, A., Tasdik, H., Elias, U., Shakhaoat, H. & Tajuddin, S. (2020). Self-perception of physical health conditions and its association with depression and anxiety among Bangladeshi university students. Journal of Affective Disorders, 263: 282-288.
Simeone-DiFrancesco, C., Roediger, E., & Stevens, B. A. (2015). Schema therapy with couples: A practitioner's guide to healing relationships. John Wiley & Sons.
Simons, J. S., & Gaher, R. M. (2005). The Distress Tolerance Scale: Development and validation of a self-report measure. Motivation and emotion, 29(2), 83-102.
Simons, R.M., Sistad, R.E., Simons, J.S., Hansen, J. (2018). The role of distress tolerance in the relationship between cognitive schemas and alcohol problems among college students. Addictive Behaviors, 78, 1- 8.
Woldeab, D., Lindsay, T., Brothen, T. (2019). 21stCentury Assessment: Online proctoring, test anxiety, and student performance, International journal of E-learning and distance education, 34, 1-10.