تاثیر آموزش برنامه سال‌های شگفت‌انگیز بر تنظیم رفتاری هیجان مادران کودکان اوتیسم

صفرپور, فرزانه; عاشوری, محمد

doi:10.22034/jmpr.2024.60170.6038

تاثیر آموزش برنامه سال‌های شگفت‌انگیز بر تنظیم رفتاری هیجان مادران کودکان اوتیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی و آموزش افراد با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

² دانشیار، گروه روانشناسی و آموزش افراد با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

10.22034/jmpr.2024.60170.6038

چکیده

مادران کودکان اوتیسم در تنظیم هیجان و تعامل با فرزندشان با چالش‌های خاصی مواجه هستند و به آموزش و برنامه‌ریزی نیاز دارند. پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان اثربخشی برنامه سال‌های شگفت‌انگیز بر تنظیم رفتاری هیجان مادران کودکان اوتیسم انجام شد. پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی و با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه مادران کودکان اوتیسم شهرستان شهرضا در اصفهان در سال تحصیلی 1399-1400 بود. نمونه شامل 20 مادر می‌شد که به روش نمونه‌گیری در دسترس از مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم انتخاب شدند. آن‌ها به روش تصادفی در گروه‌های آزمایش و کنترل جایگزین شدند، به نحوی که در هر گروه ده آزمودنی بود. تمام آزمودنی‌ها پرسشنامه‌ تنظیم رفتاری هیجان (کرایج و گارنفسکی، 2019) را به عنوان پیش‌آزمون کامل کردند. گروه‌ آزمایش به مدت 12 جلسه تحت آموزش برنامه سال‌های شگفت‌انگیز قرار گرفت اما گروه کنترل از برنامه رایج مرکز استفاده کرد. برای تحلیل داده‌ها از آزمون یومان ویتنی استفاده شد. نتایج نشان داد که برنامه سال‌های شگفت‌انگیز به طور معناداری بر مولفه‌های اقدام به کار دیگر (0/023=P و 2/26-=Z)، کناره‌گیری (0/007=P و 2/68-=Z)، رویارویی فعال (0/001=P و 4/00-=Z) و جستجوی حمایت اجتماعی (0/001=P و 3/49-=Z) از تنظیم رفتاری هیجان در مادران کودکان اوتیسم تاثیر داشت. نتایج حاکی از آن بود که برنامه سال‌های شگفت‌انگیز با تمرکز بر تعامل والد-کودک، خودکارآمدی و شناخت هیجان‌های خود و دیگران می‌تواند به عنوان روشی مفید و موثر برای بهبود تنظیم رفتاری هیجان مادران کودکان اوتیسم مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

روانشناسی

عنوان مقاله [English]

The Effect of Incredible Years Program Training on Behavioral Emotion Regulation in Mothers of Children with Autism

نویسندگان [English]

Farzaneh Safarpour ¹
Mohammad Ashori ²

¹ M.A. student in Psychology and Education of People with Special Needs, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran.

² Associate Professor, Department of Psychology and Education of People with Special Needs, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran.

چکیده [English]

Mothers of children with autism face special challenges in regulating emotions and interacting with their children and need training and planning. The current research aimed to determine the effectiveness of incredible years program on behavioral emotion regulation in mothers of children with autism. The research was a quasi-experimental study with pre-test, post-test design and a control group. The statistical population of the study included all mothers of children with autism in Shahreza in Isfahan in the academic year 2020-2021. The sample size was 20 mothers who were selected by convenience sampling method from rehabilitation center of children with autism. Each group consist of 10 individuals. Participants were randomly assigned to experimental and control groups. All subjects completed the behavioral emotion regulation questionnaire (Kraaij and Garnefski, 2019) as a pre-test. The experimental group was trained with incredible years program for 12 sessions, but the control group used the center common program. After that, both groups participated in a post-test. Data were analyzed using Mann-Whitney U test. The results showed that incredible years program has a significant effect on the seeking distraction (Z=-2.26, P=0.023), withdrawing (Z=-2.68, P=0.007), actively approaching (Z=-4.00, P=0.001) and seeking social support (Z=-3.4, P=0.001) for behavioral emotion regulation of mothers of children with autism. The results indicated that the incredible years program, focusing on parent-child interaction, self-efficacy and recognition of one’s own and others’ emotions, can be used as a useful and effective method to improve the behavioral emotion regulation of mothers of children with autism.

کلیدواژه‌ها [English]

behavioral emotion regulation
children with autism
incredible years program

مراجع

آقایی‌نژاد، محمد؛ چرامی، مریم؛ غضنفری، احمد و شریقی، طیبه. (1398). بررسی اثربخشی مداخله بهنگام والدمحور مبتنی بر الگوی سال‌های باورنکردنی بر مشکلات رفتاری کودکان کم‌توان ذهنی .توانمندسازی کودکان استثنایی، 10(3)، 29-43.

صفرپور، فرزانه و عاشوری، محمد. (1399). بررسی اثربخشی آموزش برنامۀ سال‌های شگفت‌انگیز بر خودکارآمدی مادران کودکان ناشنوا. پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 10(1)، 21-32.

عاشوری، محمد؛ قاسم‌زاده، سوگند و صفرپور، فرزانه. (1399). بررسی ویژگی‌های روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه تنظیم رفتاری هیجان. فصلنامه علمی روان‌شناسی افراد استثنایی، 10(38)، 117-142.

محمدزاده، عادل و قمرانی، امیر (1395). تأثیر آموزش برنامه‌ی سال‌های باورنکردنی بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی، 7(25)، 97- 119.

مصلح، سید قاسم؛ بدری گرگری، رحیم؛ و نعمتی، شهروز. (1399). ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه تنظیم رفتاری هیجان در نمونه دانش‌آموزان نوجوان شهر ارومیه. روانشناسی بالینی و شخصیت، 18(1)، 163-175.

میرزاجانی، حسن؛ نکویی، فاطمه؛ و نکوئی، حسین. (1402). اثربخشی قصه‌درمانی بر تنظیم هیجان و نشانه‌های اضطرابی در کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم. پویش در آموزش علوم تربیتی و مشاوره، 1402(18)، 133-149.

Allen, K., Hansford, L., Hayes, R., Allwood, M., Byford, S., Longdon, B., Price, A., & Ford, T. (2020). Teachers perceptions of the impact of the incredible years® teacher classroom management programme on their practice and on the social and emotional development of their pupils. British Journal of Educational Psychology, 90(1), 75-90.

Blank, A., Frush Holt, R., Pisoni, D. B., & Kronenberger, W. G. (2020). Associations between parenting stress, language comprehension, and inhibitory control in children with hearing loss. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 63(1), 321–333.

Bontinck, C., Warreyn, P., Meirsschaut, M., & Roeyers, H. (2017). Parent–child interaction in children with autism spectrum disorder and their siblings: Choosing a coding strategy. Child and Family Studies, 27(1), 91-102.

Compas, B. E., Jaser, S. S., Bettis, A. H., Watson, K. H., Gruhn, M. A., Dunbar, J. P., & Thigpen, J. G. (2017). Coping emotion regulation, and psychopathology in childhood and adolescence: A meta-analysis and narrative review. Psychological Bulletin, 143(1), 939-991.

Cowling, C., & Gordon, W. V. (2022). Mindful parenting: Future directions and challenges, International Journal of Spa and Wellness, 5(1), 50–70.

Decker, K. M., Thurston, I. B., Howell, K. H., Hasselle, A. J., & Kamody, R. C. (2021). Associations between Profiles of maternal strengths and positive parenting practices among mothers experiencing adversity. Parenting, 21(1), 1–23.

Gyawali, S., & Patra, B. N. (2019). Trends in concept and nosology of autism spectrum disorder: A review. Asian Journal of Psychiatry, 40, 92-99.

Hallahan, D. P., Pullen, P. C., & Kauffman, J. M. (2023). Exceptional learners: An introduction to special education (15th Ed.). Pearson Education, Inc.

Hendrix, N. M., Pickard, K. E., Binion, G. E., & Kushner, E. (2022). A systematic review of emotion regulation in parent-mediated interventions for autism spectrum disorder. Frontiers in Psychiatry, 13(1), 1-10.

Kraaij, V., & Garnefski, N. (2019). The behavioral emotion regulation questionnaire: Development, psychometric properties and relationships with emotional problems and the cognitive emotion regulation questionnaire. Personality and Individual Differences, 137(1), 56-61.

Mohammadi, F., Rakhshan, M., Molazem, Z., Zareh, N., & Gillespie, M. (2020). Development of parental competence scale in parents of children with autism, Journal of Pediatric Nursing, 50(1), 77-84. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2019.04.006.

Muschietti-Piana, V. E. (2019). Changes in parental self-Efficacy following “Autism Spectrum Disorder & Language Delay Incredible Years®” parenting program (Unpublished dissertation). Middlesex, London.

Safarpour, F., & Ashori, M. (2023) Incredible years parenting program: Behavioral emotion regulation and resilience in mothers of deaf children. Exceptionality, 31(3), 185-197.

Seabra-Santos, M. J., Gaspar, M. F., Azevedo, A. F., Homem, T. C, Guerra, J., & Martins V. (2016). Incredible years parent training: What changes, for whom, how, for how long? Journal of Applied Developmental Psychology, 44: 93-104.

Sung, Y. S., Chi, I. J., Chu, S. Y., & Lin, L. W. (2024) Factors associated with emotion regulation in young autistic children: A scoping review. International Journal of Developmental Disabilities. https://doi.org/10.1080/20473869.2023.2301194

Webster-Stratton, C., Gaspar, M. F., & Seabra-Santos, M. J. (2012). Incredible years® parent, teachers and children's cerise: Transportability to Portugal of early intervention programs for preventing conduct problems and promoting social and emotional competence. Psychosocial Intervention, 21(2), 157-169.

Webster-Stratton, C., Rinaldi, J., & Reid, J. M. (2011). Long-term outcomes of Incredible Years parenting program: Predictors of adolescent adjustment. Child and Adolescent Mental Health, 16(1), 38-46.

Zhou, Y., Yin, H., Wang, M., & Wang, J. (2018). The effect of family-focused psychoeducational therapy for autism spectrum disorder children's parents on parenting self-efficacy and emotion. Archive of Psychiatric Nursing, 33(1), 17-22.