اثربخشی آموزش سرمایه‌های روان‌شناختی بر استرس ادراک شده و انسجام روانی مراقبان سالمند

مسعودی, فاطمه; نژاد محمد نامقی, عاطفه; قدسی, پروانه

doi:10.22034/jmpr.2023.57446.5707

اثربخشی آموزش سرمایه‌های روان‌شناختی بر استرس ادراک شده و انسجام روانی مراقبان سالمند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری تخصصی مشاوره، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

² استادیار، گروه روانشناسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

³ استادیار، گروه روانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/jmpr.2023.57446.5707

چکیده

پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی آموزش سرمایه‌های روان‌شناختی بر استرس ادراک شده و انسجام روانی مراقبان سالمند انجام گرفت. این پژوهش با روش نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه با مرحله پیگیری دوماهه انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر را افراد مراقب سالمند مراکز تحت نظارت وزارت بهداشت شهر تهران در سال 1401 تشکیل دادند. در این پژوهش تعداد 27 مراقب سالمند با روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه جای‌دهی شدند. گروه آزمایش آموزش سرمایه‌های روان‌شناختی را طی دو و نیم ماه در 10 جلسه دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه مقیاس استرس ادراک شده (کوهن، کاکارک و مرملستین، 1983) و پرسشنامه احساس انسجام روانی (فلسنبرگ، ونتکولت و مریک، 2006) بود. داده‌های جمع‌آوری شده به شیوه تحلیل کوواریانس با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS₂₃ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش سرمایه‌های روان‌شناختی بر استرس ادراک شده (0/001>P؛ 0/59=Eta؛ 36/79=F) و انسجام روانی (0/001>P؛ 0/61=Eta؛ 40/32=F) مراقبان سالمند تأثیر معنادار دارد. بر اساس یافته‌های پژوهش می‌توان چنین نتیجه گرفت که آموزش سرمایه‌های روان‌شناختی با بکارگیری مفاهیم پایه‌ای همانند خودکارآمدی، امیدواری، خوش‌بینی و تاب‌آوری می‌تواند به عنوان یک روش کارآمد جهت کاهش استرس ادراک شده و بهبود انسجام روانی مراقبان سالمند مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

روانشناسی

عنوان مقاله [English]

Efficacy of Psychological Capital Training on the Perceived Stress and Psychological Coherence in Elderly Caregivers

نویسندگان [English]

Fatemeh Masoudi ¹
Atefeh Nezhad Mohammad Nameghi ²
Parvaneh Ghodsi ³

¹ Ph.D. student in Counseling, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

² Assistant Professor, Department of Psychology, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran.

³ Assistant Professor, Department of Psychology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The present study was conducted to investigate the efficacy of psychological capital training on the perceived stress and psychological coherence in elderly caregivers. It was a quasi-experimental study with pretest-posttest and control group design and Two-month follow-up period. The statistical population of the present study was made up of elderly caregivers of centers under the supervision of the Ministry of Health in Tehran in 2022. 36 elderly caregiver were selected through available sampling method and randomly accommodated into experimental and control groups. The experimental group received ten sessions of psychological capital training during two-and-a-half-months. The applied questionnaires in this study included Perceived Stress Scale (Cohen, Kamarck, Mermelstein, 1983) and Psychological Sense of Coherence Questionnaire (Flensborg, Ventegodt, Merrick, 2006). The collected data were analyzed through Covariance via SPSS23 software. The results showed that psychological capital training has significant effect on the perceived stress (P<0/001; Eta=0.59; F=36.79) and psychological coherence (P<0/001; Eta=0.61; F=40.32) in elderly caregivers. According to the findings of the study it can be concluded that psychological capital training can be used as an efficient method to decrease the perceived stress and increase psychological coherence in elderly caregivers by using basic concepts such as self-efficacy, hope, optimism and resilience.

کلیدواژه‌ها [English]

psychological capital training
perceived stress
psychological coherence
elderly caregivers

مراجع

بابایی، ع. (1393). نقش عملکرد خانواده و احساس انسجام در انگیزش پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دختر، پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد در رشته روان شناسی تربیتی، دانشگاه فردوسی مشهد.

رباطی، م.، نامنی، ا. (1399). رابطه سرزندگی و احساس انسجام روانی با کیفیت زندگی کاری پرستاران: نقش واسطه‌ای خودتمایزیافتگی. دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 27(6)، 743-751.

رئیسی، ح.، شریفی، ط.، غضنفری، ا.، چرامی، م. (1399). مقایسه اثربخشی درمان خودشفقت‌ ورزی و آموزش سرمایه روان‌شناختی بر تحمل پریشانی و خودتنظیمی هیجانی، تحقیقات علوم رفتاری، ۱۸(۴)، ۴۸۱-۴۹۲.

شعبانی، م.، قربان شیرودی، ش.، خلعتبری، ج. (1401). تدوین بستۀ آموزش سرمایه‌های روان‌شناختی و ارزیابی اثربخشی آن بر تکانشگری و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی دانش‌آموزان طلاق دارای اختلال رفتار برونی‌سازی‌شده. پژوهش های کاربردی روان شناختی، 13(4)، 303-278.

صحتی، م.، عشایری، ح.، دولت آبادی، ش. (1400). اثربخشی آموزش سرمایه‌های روان‌شناختی بر رفتارهای ارتقا سلامت و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی در بیماران خودایمنی (پسوریازیس). مجله دست‌آوردهای روان‌شناختی، 28(2)، 19-28.

عظیم‌زاده تهرانی، ن.، بیاضی، م.، شاکری‌نسب، م. (1399). رابطه روش‌های مقابله اسلامی و احساس انسجام روانی با سازگاری با بیماری و تحمل درد در بیماران مبتلا به سرطان پستان. روانشناسی سلامت، 9(1)، 145-160.

فروزنده، س.، فرهادی، ا.، فروغان، م.، حسینی، م.ع.، بیگلریان، ا. (1396). رابطه آگاهی از حقایق دوران سالمندی و نگرش به سالمندی با سطح استرس شغلی مراقبان رسمی آسایشگاه‌های سالمندان، مجله علوم پزشکی خراسان شمالی، 9(3)، 445-453.

قدرتی اصفهانی، ز.، مرادی، ا. (1399). مقایسه اثربخشی آموزش سرمایه‌های روان‌شناختی و فعال‌سازی رفتاری بر امید در دانشجویان دختر خوابگاه‌های دانشگاه اصفهان. زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، 18(2)، 293-312.

قربان پورلفمجانی، ا.، یاقوتی، م.، رضائی، س. (1398). نقش میانجیگرانه حمایت اجتماعی در رابطه بین سرسختی روانی و احساس انسجام با کیفیت زندگی در کارکنان بیمارستان های شهر قوچان. پژوهش‌های روان‌شناسی اجتماعی، 3(34)، 119-139.

Akgun-Citak, E., Attepe-Ozden, S., Vaskelyte, A., Van Bruchem-Visser, R.L., Pompili, S., Kav, S., Acar, S., Aksoydan, E., Altintas, A., Aytar, A., Baskici, C., Blazeviciene, A., Scarpa, A.R., Kiziltan, G., Mattace-Ras, F.U.S. (2020). Challenges and needs of informal caregivers in elderly care: Qualitative research in four European countries, the TRACE project. Archives of Gerontology and Geriatrics, 87, 103-109.

Aliyeva, R., Karakus, M. (2015). The effects of positive psychological capital and negative feelings on students’ violence tendency. Procedia - Social and Behavioral Sciences 190, 69–76.

Antonovsky, A. (1993). The structure and properties of the sense of coherence scale. Social science & medicine, 36(6), 725-733.

, D.D., Cimbaljević, M., Syromiatnikova, Y.A., Petrović, M.D., GajićFeeling ready to volunteer after COVID-19? The role of psychological capital and mental health in predicting intention to continue doing volunteer tourism activities. Journal of Hospitality and Tourism Management, 54, 500-512.

Bastos, A.A., Nogueira, L.R., Neto, J.V., Fisberg, R.M., Yannakoulia, M., Ribeiro, S.M.L. (2020). Association between the adherence to the Mediterranean dietary pattern and common mental disorders among community-dwelling elders: 2015 Health Survey of São Paulo, SP, Brazil. Journal of Affective Disorders, 265, 389-394.

Chan, H., Chu, H., Chen, M. (2022). Effect of horticultural activities on quality of life, perceived stress, and working memory of community-dwelling older adults. Geriatric Nursing, 48, 303-314.

Cohen, S., Kamarak, T., Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal Health Social Behavior, 24 (4), 385-396.

Darvishmotevali, M., Ali, F. (2020). Job insecurity, subjective well-being and job performance: The moderating role of psychological capital. International Journal of Hospitality Management, 87, 102-109.

Del-Pino-Casado, R., Espinosa-Medina, A., López-Martínez, C., & Orgeta, V. (2019). Sense of coherence, burden and mental health in caregiving: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 242, 14-21.

Emond, M., Eycke, K.T., Kosmerly, S., Robinson, A.L., Stillar, A., Blyderveen, S.(2016). The effect of academic stress and attachment stress on stress-eaters and stress-undereaters. Appetite, 100, 210-215.

Ferguson, S., Davis, D. (2019). ‘I'm having a baby not a labour’: Sense of coherence and women's attitudes towards labour and birth. Midwifery, 79, 102-108.

Flensborg, T., Ventegodt, S., Merrick, J. (2006). Sense of coherence and health. The construction of an amendment to Antonovsky s sense of coherence scale, TSW Holistic Health & Medicine, 1(3), 169-175.

Geva, N., Defrin, R. (2018). Opposite Effects of Stress on Pain Modulation Depend on the Magnitude of Individual Stress Response. The Journal of Pain, 19(4), 360-371.

Ghorbani, N., Bing, M.N., Watson, P.J., Davison, H.K., Mack, D.A. (2002). Self-reported emotional intelligence: Construct similarity and functional dissimilarity of higher-order processing in Iran and the United States. International Journal of Psychology, 37(5), 297-308.

Guo, L., Decoster, S., Babalola, M.T., De Schutter, L., Garba, O.A., Riisla, K.(2018). Authoritarian leadership and employee creativity: The moderating role of psychological capital and the mediating role of fear and defensive silence. Journal of Biusiness Research, 92, 219-230.

Hshieh, T.T., Yang, T., Gartaganis, S.L., Yue, J., Inouye, S.K.(2018). Hospital Elder Life Program: Systematic Review and Meta-analysis of Effectiveness. The American Journal of Geriatric Psychiatry, 26(1), 1015-1023.

Jankovic, M., Sijtsema, J.J., Reitz, A.K., Masthoff, E.D., Bogaerts, S. (2021). Workplace violence, post-traumatic stress disorder symptoms, and personality. Personality and Individual Differences, 168, 110-114.

Kang, H.J., Busser, J.A. (2018). Impact of service climate and psychological capital on employee engagement: The role of organizational hierarchy. International Journal of Hospitality Management, 75, 1-9.

Kim, M., Kim, A.C.H., Newman, J.I., Ferris, G.R., Perrewé, P.L.(2019). The antecedents and consequences of positive organizational behavior: The role of psychological capital for promoting employee well-being in sport organizations. Sport Management Review, 22(2), 108-125.

Liao, R., Liu, Y. (2016). The impact of structural empowerment and psychological capital on competence among Chinese baccalaureate nursing students: A questionnaire survey. Nurse Education Today. 36: 31-36.

Lu, N., Liu, J., Lou, V.W.Q.(2015). Caring for frail elders with musculoskeletal conditions and family caregivers’ subjective well-being: The role of multidimensional caregiver burden. Archives of Gerontology and Geriatrics, 61(3), 411-418.

Ma, Y., Chen, X., Nunez, A., Yan, M., Zhang, B., Zhao, F. (2021). Influences of parenting on adolescents’ empathy through the intervening effects of self-integrity and sense of coherence. Children and Youth Services Review, 116, 105-110.

Nolvi, M., Brogardh, C., Jacobsson, L., Lexell, J. (2022). Sense of coherence and coping behaviours in persons with late effects of polio. Annals of Physical and Rehabilitation Medicine, 65(3), 1015-119.

Poots, A., Cassidy, T. (2020). Academic expectation, self-compassion, psychological capital, social support and student wellbeing, International Journal of Educational Research, 99, 2-9.

Rezende, G., Gomes, C.A., Rugno, F.C., Eva, G., Lima, N.K.C., De Carlo, M.M. (2017). Burden on family caregivers of the elderly in oncologic palliative care. European Geriatric Medicine, 8(4), 337-341.

Schindler, L., Shaheen, M., Saar-Ashkenazy, R., Odeh, K.B., Soreq, H., Friedman, A., Kirschbaum, C. (2019). Growing up during the Israeli-Palestinian conflict: The interplay of sense of coherence and the psychological and psychoendocrine consequences of traumatic stress. Psychoneuroendocrinology, 100, 23-30.

Sladek, M.R., Doane, L.D., Luecken, L.J., Eisenberg, N. (2016). Perceived stress, coping, and cortisol reactivity in daily life: A study of adolescents during the first year of college. Biological psychology, 117, 8-15.

Tsaur, S., Hsu, F., Lin, H.(2019). Workplace fun and work engagement in tourism and hospitality: The role of psychological capital. International Journal of Hospitality Management, 81, 131-140.

Vallet, H., Moïsi, L., Thomas, C., Guidet, B., Boumendil, A. (2019). Acute critically ill elderly patients: What about long term caregiver burden? Journal of Critical Care, 54, 180-184.

Yang, Z., Jia, H., Lu ,Y., Liu, S., Dai, M., Zhang, H. (2021). Prevalence and related factors of depression and anxiety in a cohort of Chinese elderly caregivers in the nursing home. Journal of Affective Disorders, 259, 1456-1461.

Ye, X., Ren, S., Li, X., Wang, Z.(2020). The mediating role of psychological capital between perceived management commitment and safety behavior. Journal of Safety Research, 72, 29-40.