مقایسه اثربخشی آموزش خودتعیین‌گری و آموزش هوش موفق بر افزایش انگیزه درونی و خوش‌بینی تحصیلی دانش‌‏آموزان دختر با فرسودگی تحصیلی بالا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

2 استادیار، گروه روانشناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

3 دانشیار، گروه مشاوره، دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی آموزش خودتعیین‌­گری و آموزش هوش موفق بر افزایش انگیزه درونی و خوش­‌بینی تحصیلی دانش‌‏آموزان دختر با فرسودگی تحصیلی بالا بود. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌­آزمون-پس­‌آزمون با گروه کنترل همراه با مرحله پیگیری 2 ماهه بود. جامعه آماری کلیه دانش­‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر رشت در سال تحصیلی 1402-1401 بودند. در مرحله اول تعداد 60 نفر انتخاب و سپس به شیوه تصادفی ساده در 2 گروه آزمایش (هر گروه 20 نفر) و یک گروه کنترل (20 نفر) جایگزین شدند. سپس دانش­‌آموزان گروه‌­های آزمایش تحت آموزش خودتعیین­‌گری و آموزش هوش موفق قرار گرفتند؛ اما گروه کنترل هیچ‌گونه مداخله‌‏ای دریافت نکرد و در لیست انتظار باقی ماند. از مقیاس سه‌­بُعدی فرسودگی تحصیلی (TDBA) برسو و همکاران (2007)، مقیاس انگیزش تحصیلی (AMS) والرند و همکاران (1992) و مقیاس خوش‌بینی تحصیلی (AOS) اسچنموران و همکاران (2013) به منظور گردآوری اطلاعات استفاده شد. تحلیل داده­‌ها از طریق نرم‌‏افزار SPSS نسخه 24 با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه‌­گیری مکرر انجام شد. نتایج نشان داد هر دو مداخله مذکور تاثیر معناداری بر بهبود انگیزه درونی و خوش‌­بینی تحصیلی دانش‌­آموزان داشته است (0/05>P). نتایج آزمون تعقیبی بن فرونی نشان داد که آموزش هوش موفق تاثیر بیشتری دارد (0/05>P). بر اساس نتایج پژوهش حاضر، می‏‌توان گفت که آموزش خودتعیین‌­گری و هوش موفق می‏‌توانند به عنوان شیوه­‌های آموزشی مناسب برای بهبود مشکلات تحصیلی دانش‌­آموزان دارای فرسودگی تحصیلی بالا در مدارس به کار برده شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparison the Effectiveness of Self-Determination Training and Successful Intelligence Training on Intrinsic Motivation and Academic Optimism of Female Students with High Academic Burnout

نویسندگان [English]

  • Samaneh Fathi Azar 1
  • Ozra Ghaffari Nouran 2
  • Azar Kiamarsi 2
  • Ali Rezaeisharif 3
1 Ph.D. student in Educational Psychology, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran.
3 Associate Professor, Department Counseling, Faculty of Education and Psychology, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study was to comparison the effectiveness of self-determination training and successful intelligence training on intrinsic motivation and academic optimism of female students with high academic burnout. This semi-experimental study was conducted with a pretest-posttest design with control group and follow-up 2 month. In this research, the statistical population was all male students in Rashat city in academic year of 2022-2023. In the first stage, 60 students were selected and then randomly divided into 2 experimental groups (each group 20 students) and one control group (20 students) were replaced and experimental groups underwent self-determination training and successful intelligence training, but the control group received no training and remained in the waiting list. To collect data third dimension of burnout scale (TDBS) of Breso and et al (2007), academic motivation scale (AMS) of Vallerand and et al (1992) and academic optimism scale (AOS) of Tschannen‐Moran and et al (2013). Data analysis was performed using SPSS-24 software with analysis of variance with repeated measures and Bonferroni. The results of the study showed that of both interventions had a significant effect on intrinsic motivation and academic optimism (P<0.05). In addition, the results of Bonferroni post hoc test showed that successful intelligence training is more effective (P<0.05). Based on the results of the present study, it can be said that self-determination training and successful intelligence training can be used as a treatment method to on academic problems of students with high academic burnout in schools.

کلیدواژه‌ها [English]

  • self-determination training
  • successful intelligence training
  • intrinsic motivation
  • academic optimism
  • academic burnout

مراجع

ایمانی، صدف؛ یعقوبی، ابوالقاسم؛ یوسف زاده، محمدرضا؛ ویسی، سعید؛ و محققی، حسین. (1394). رابطه برنامه ریزی درسی با تحلیل رفتگی آموزشی در دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا. مجله پژوهش در برنامه ریزی درسی، 12 (45)، 41-29.
پیری کامرانی، مرضیه؛ سلیمی بجستانی، حسین؛ فرح­بخش، کیومرث؛ و معتمدی، عبدالله. (1399). تأثیر الگوی بومی مشاوره تحصیلی مبتنی بر بررسی مفهوم انگیزشی در تجارب زیسته بر انگیزش تحصیلی دانش‏آموزان. مجله علوم روانشناختی، 19(93)، 1067-1059.
جعفری، لعیا؛ حجازی، مسعود؛ جلیلی، اکبر؛ و صبحی، افسانه. (1400). تعیین نقش میانجی معنای تحصیلی در رابطه بین خوش بینی تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان. فصلنامه سلامت روان کودک، 8(1)، 26-14.
جلیلی، فرخ رو؛ عارفی، مژگان؛ قمرانی، امیر؛ و منشئی، غلامرضا. (1398). اثربخشی آموزش خودتعیین‌گری بر انگیزش و شیفتگی تحصیلی دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان بیرجند. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 16(34)، 58-27.
حسین­پور، سعیده؛ و سرداری، باقر. (1400). اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان بر فرسودگی تحصیلی دانش آموزان پسر. فصلنامه علمی پژوهشی تعلیم و تربیت، 37(4)، 136-19.
زارع، یعقوب؛ فرخی، علیرضا؛ و رسا، احمد. (1400). اثربخشی آموزش مهارت‌‌های خودتعیین گری بر خود پنداره‌ تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان پسر. مطالعات روانشناختی نوجوان و جوان، 2(1)، 317-304.
شیرزادی، محمد مهدی؛ بداقی، آرزو؛ میرزایی، حمزه؛ و بابادی عکاشه، نادیا. (1400). بررسی اثربخشی آموزش توانش های خودتعیین گری بر هنجارگریزی تحصیلی و درگیری تحصیلی. مجله علوم روانشناختی، 20(99)، 404-391.
صادقیان، منیر؛ هاشمیان، کیانوش؛ ابوالمعالی، خدیجه؛ و ثابت، مهرداد. (1401). اثربخشی تلفیق آموزش خودتعیین‌گری و هنر بر کاهش فرسودگی تحصیلی دانش‌آموزان پسر پایه پنجم ابتدایی. جامعه شناسی آموزش و پرورش، 8(1)، 96-86.
ظفرنیا، سیما؛ و علیدوستی، فاطمه. (1401). رابطه هویت تحصیلی و فرسودگی تحصیلی دانشجویان با نقش میانجی جهت‌گیری هدفی. نشریه علمی پویش در آموزش علوم تربیتی و مشاوره، 1401(17)، 170-146.
قدم­پور، عزت اله؛ امیریان، لیلا؛ خلیلی گشنیگانی، زهرا؛ و بیرانوند، فاطمه. (1396). بررسی ویژگی­های روانسنجی پرسشنامه خوش­بینی تحصیلی دانش­آموزان. فصلنامه علمی و پژوهشی اندازه­گیری تربیتی، 7(27)، 64-45.
قمی، مهین؛ مسلمی، زهرا؛ و محمدی، سید داود. (1398). ارتباط کیفیت تجارب یادگیری و خودنظم‌دهی با انگیزش تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم. مجله ایرانی علمی و پژوهشی آموزش در علوم پزشکی، 19(1)، 9-1.
کیافر، مریم سادات؛ کارشکی، حسین؛ و ‌هاشمی، فرح. (1393). نقش باورهای امید و خوش‌بینی در پیش‌بینی انگیزش تحصیلی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 14(6)، 526-517.
گراوند، یاسر؛ علیزاده، احمد؛ زارع­نژاد، سمیه؛ و عباسی جوشقان، احسان. (1401). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر فرسودگی تحصیلی و سلامت روان: مطالعه­ای شبه آزمایشی در دانش­آموزان پسر دوره متوسطه دوم. فصلنامه خانواده و پژوهش، 9(3)، 112-93.
هاشم­زاده، امیر؛ حاتمی، حمیدرضا؛ بنی جمالی، شکوه السادات؛ و اسدزاده، حسن. (1402). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر فرسودگی تحصیلی و تاب‌آوری تحصیلی دانش‌آموزان دختر. مجله علوم روانشناختی، 22(123)، 522-509.
هاشمی، بهروز؛ غضنفری، احمد؛ شریفی، طیبه؛ و احمدی، رضا. (1398). اثربخشی آموزش مولفه های هوش موفق برانگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 16(36)، 203-189.
Aguayo, R., Cañadas, G. R., Assbaa-Kaddouri, L., Cañadas-De la Fuente, G. A., Ramírez-Baena, L., & Ortega-Campos, E. (2019). A risk profile of sociodemographic factors in the onset of academic burnout syndrome in a sample of university students. International journal of environmental research and public health, 16 (5), 707-719.
Amalu, M. N., & Dien, C. (2022). Achievement motivation, academic optimism and performance in mathematics of secondary school students in cross river state, Nigeria. Fudma J Educ Found, 5 (1), 13-9.
Andrade, D., Ribeiro, I. J., & Máté, O. (2023). Academic burnout among master and doctoral students during the COVID-19 pandemic. Scientific Reports, 13 (1), 1-10.
Azila-Gbettor, E. M., Mensah, C., Abiemo, M. K., & Agbodza, M. (2022). Optimism and intellectual engagement: a mediating moderating role of academic self-efficacy and academic burnout. Journal of Applied Research in Higher Education, 1 (1), 1-10.
Bikar, S., Marziyeh, A., & Pourghaz, A. (2018). Affective Structures among Students and Its Relationship with Academic Burnout with Emphasis on Gender. International Journal of Instruction, 11 (1), 183-194.
Bozkur, B., & Güler, M. (2023). Achievement Need and Burnout in University Students: Serial Mediation by Resilience and Life Satisfaction. Studia Psychologica, 65 (1), 86-101.
Bresó, E., Salanova, M., & Schaufeli, W. B. (2007). In search of the “third dimension” of burnout: Efficacy or inefficacy?. Applied psychology, 56 (3), 460-478.
Cho, S., Lee, M., & Lee, S. M. (2023). Burned-Out Classroom Climate, Intrinsic Motivation, and Academic Engagement: Exploring Unresolved Issues in the Job Demand-Resource Model. Psychological Reports, 126 (4), 1954-1976.
Costin, A., Roman, A. F., & Balica, R. S. (2023). Remote work burnout, professional job stress, and employee emotional exhaustion during the COVID-19 pandemic. Frontiers in Psychology, 14 (1), 1-10.
Deci, E. L., Olafsen, A. H., & Ryan, R. M. (2017). Self-determination theory in work organizations: The state of a science. Annual review of organizational psychology and organizational behavior, 4 (1), 19-43.
Gray, J. A., & Mitchell, R. (2021). Academic Optimism and Enabling School Structure: Predictors of Professional Learning Communities. International Journal of Educational Leadership Preparation, 16 (1), 1-23.
Herrmann, J., Koeppen, K., & Kessels, U. (2019). Do girls take school too seriously? Investigating gender differences in school burnout from a self-worth perspective. Learning and Individual Differences, 69 (1), 150-161.
Huang, J., Zhou, L., Zhu, D., Liu, W., & Lei, J. (2023). Changes in Academic Self-efficacy and Value and Crossover of Burnout Among Adolescent Students: A Two-wave Longitudinal Study. Journal of Youth and Adolescence, 52 (7), 1405-1416.
Kotera, Y., Conway, E., & Van Gordon, W. (2019). Mental health of UK university business students: Relationship with shame, motivation and self-compassion. Journal of Education for Business, 94 (1), 11-20.
Lee, J., Chang, E. C., Lucas, A. G., & Hirsch, J. K. (2019). Academic Motivation and Psychological Needs as Predictors of Suicidal Risk. Journal of College Counseling, 22 (2), 98-109.
Liu, Z., Xie, Y., Sun, Z., Liu, D., Yin, H., & Shi, L. (2023). Factors associated with academic burnout and its prevalence among university students: a cross-sectional study. BMC Medical Education, 23 (1), 317-335.
Maillet, M. A., & Grouzet, F. M. (2023). Understanding changes in eating behavior during the transition to university from a self-determination theory perspective: a systematic review. Journal of American College Health, 71 (2), 422-439.
Mendoza, N. B., Yan, Z., & King, R. B. (2023). Supporting students’ intrinsic motivation for online learning tasks: The effect of need-supportive task instructions on motivation, self-assessment, and task performance. Computers & Education, 193 (1), 1-10.
Mitchell, R. M., & Tarter, C. J. (2016). A path analysis of the effects of principal professional orientation towards leadership, professional teacher behavior, and school academic optimism on school reading achievement. Societies, 6 (1), 5-15.
Opoku, D. A., Ayisi‐Boateng, N. K., Mohammed, A., Sulemana, A., Gyamfi, A. O., Owusu, D. K., ... & Edusei, A. K. (2023). Determinants of burnout among nurses and midwives at a tertiary hospital in Ghana: A cross‐sectional study. Nursing Open, 10 (2), 869-878.
Schutte, N., Toppinen, S., Kalimo, R., & Schaufeli, W. (2000). The factorial validity of the Maslach Burnout Inventory‐General Survey (MBI‐GS) across occupational groups and nations. Journal of Occupational and Organizational psychology, 73 (1), 53-66.
Scott, T., Guan, W., Han, H., Zou, X., & Chen, Y. (2023). The impact of academic optimism, institutional policy and support, and self-efficacy on university instructors’ continuous professional development in Mainland China. Sage Open, 13 (1), 1-10.
Selman, Ü. Z. Ü. M., & Ali, Ü. N. A. L. (2023). Factors Affecting Teachers’ Academic Optimism in Secondary Schools. Research on Education and Psychology, 7 (1), 15-38.
Silva-Lorente, I., Casares Guillén, C., Fernández-Velasco, R., Boegaerts, D. J., Moya-García, P., & Garrido-Hernansaiz, H. (2023). Student burnout: a prediction model through structural equations modeling. Current Psychology, 1 (2), 1-10.
Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., & Sigmon, S. T. (1991). The will and the ways: Development and validation of an Individual-differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60, 570–585.
Sternberg, R. J. (2009). A balance theory of wisdom. In J. C. Kaufman, E. L. Grigorenko (Eds.) & R. J. Sternberg, The essential Sternberg: Essays on intelligence, psychology, and education (pp. 353–375). Springer Publishing Company.
Sternberg, R. J. (2015). Successful intelligence: A model for testing intelligence beyond IQ tests. European Journal of Education and Psychology, 8 (2), 76-84.
Sternberg, R. J. (2018). Why real-world problems go unresolved and what we can do about it: Inferences from a limited-resource model of successful intelligence. Journal of intelligence, 6 (3), 44-52.
Sternberg, R. J. (2019). Why people often prefer wise guys to guys who are wise: An augmented balance theory of the production and reception of wisdom. In R. J. Sternberg & J. Glück (Eds.), The Cambridge handbook of wisdom (pp. 162–181). Cambridge University Press.
Sternberg, R. J. (2021). Developing your child's successful intelligence. In Parenting gifted children (pp. 12-18). Routledge.
Sternberg, R. J., & Grigorenko, E. L. (2007). Teaching for successful intelligence: To increase student learning and achievement. Corwin Press.
Torbergsen, H., Utvær, B. K., & Haugan, G. (2023). Nursing students' perceived autonomy-support by teachers affects their intrinsic motivation, study effort, and perceived learning outcomes. Learning and Motivation, 81 (1), 1-10.
Tschannen‐Moran, M., Bankole, R. A., Mitchell, R. M., & Moore, D. M. (2013). Student academic optimism: A confirmatory factor analysis. Journal of Educational Administration, 1 (1), 151-175.
Vallerand, R. J., Pelletier, L. G., Blais, M. R., Briere, N. M., Senecal, C., & Vallieres, E. F. (1992). The Academic Motivation Scale: A measure of intrinsic, extrinsic, and amotivation in education. Educational and psychological measurement, 52 (4), 1003-1017.
Wu, K., Wang, F., Wang, W., & Li, Y. (2022). Parents’ education anxiety and children’s academic burnout: The role of parental burnout and family function. Frontiers in Psychology, 12 (1), 1-10.
Zeng, Y., & Yao, D. (2023). A Literature Review of The Academic Motivation Scale (Ams) and Its Reliability and Validity. International Journal of Education and Humanities, 8 (3), 43-46.
Zhang, H., Li, S., Wang, R., & Hu, Q. (2023). Parental burnout and adolescents’ academic burnout: Roles of parental harsh discipline, psychological distress, and gender. Frontiers in Psychology, 14 (1), 1-10.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 مرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 12 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 16 شهریور 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار