اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر باورهای مرتبط با مواد و حافظه اعتیاد در معتادان مواد افیونی تحت درمان نگهدارنده با متادون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی، گروه روانشناسی سلامت، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

2 استادیار، گروه روانشناسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

3 دانشیار، گروه روانشناسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

چکیده

این پژوهش با هدف آزمون اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر باورهای مرتبط با مواد و حافظه اعتیاد در معتادان مواد افیونی تحت درمان نگهدارنده با متادون صورت پذیرفت. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ شیوه اجرای تحقیق، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه و مرحله پیگیری 2 ماهه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل معتادان مواد افیونی تحت درمان نگهدارنده با متادون شهر بوشهر در شش ماهه دوم سال 1400 بود. در این پژوهش تعداد 28 فرد معتاد با روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه جایدهی شدند (14 نفر در گروه آزمایش و 14 نفر در گروه گواه). افراد حاضر در گروه آزمایش درمان شناختی-رفتاری را طی 12 هفته در 12 جلسه 90 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پرسشنامه‌های‌ مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه‌ی باورهای مرتبط با مواد (DBQ) و مقیاس حافظه اعتیاد (AMS) بود. نتایج نشان داد که درمان شناختی-رفتاری بر باورهای مرتبط با مواد (0001>P؛ 0/56=Eta؛ 32/92=F) و حافظه اعتیاد (0001>P؛ 0/51=Eta؛ 27/66=F) معتادان مواد افیونی تحت درمان نگهدارنده با متادون تأثیر معنادار دارد. بر این اساس می‌توان چنین نتیجه گرفت که درمان شناختی-رفتاری با شناخت افکار خودآیند، خطاهای منطقی، عینی سازی افکار و روش‌های پرهیز از کلی‌نگری و بررسی طرح‌واره‌ها و شناخت‌های بنیادی می‌تواند منجر به کسب مهارت‌های شناختی و فنون رفتاری جدید در معتادان شده و از این طریق، باورهای مرتبط با مواد و حافظه اعتیاد آنان را دچار تغییر نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Cognitive- Behavioral Therapy on Drug Beliefs and Addiction Memory in Opioid Addicts Undergoing Methadone Maintenance Treatment

نویسندگان [English]

  • Sahar Zarei 1
  • Sheida Jabalameli 2
  • Maryam Moghimian 3
  • Hamidreza Nikyar 3
1 Ph.D. student, Department of Health Psychology, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.
3 Associate Professor, Department of Psychology, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted to investigate the the effectiveness of cognitive- behavioral therapy on drug beliefs and addiction memory in opioid addicts undergoing methadone maintenance treatment. In terms of the objective, this research was of an applied type and in terms of the method of conducting the research, it was a semi-experimental design with a pre-test and post-test design with a control group and a 2-month follow-up period. The statistical population of this research included opiate addicts undergoing maintenance treatment with methadone in Bushehr city in the second six months of 2021. In this research, 28 drug addicts were selected using the available sampling method and randomly assigned to experimental and control groups (14 people in the experimental group and 14 people in the control group). The people in the experimental group received cognitive-behavioral therapy during 12 weeks in 12 sessions of 90 minutes. The applied questionnaire included Drug Beliefs Questionnaire (DBQ), and Addiction Memory Scale (AMS). The results showed that cognitive- behavioral therapy has significant effect on the drug beliefs (F=32.92; Eta=0.56; P<0001) and addiction memory (F=27.66; Eta=0.51; P<0001) in opioid addicts undergoing methadone maintenance treatment. Based on this, it can be concluded that cognitive-behavioral therapy with the recognition of spontaneous thoughts, logical errors, objectification of thoughts and methods of avoiding generalization and examining schemas and fundamental cognitions can lead to the acquisition of new cognitive skills and behavioral techniques in addicts. And in this way, to change the drug beliefs and addiction memory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cognitive behavioral therapy
  • drug beliefs
  • addiction memory
  • opioid addicts

مراجع

اکبری، زینب. (1398). اثربخشی گروه درمانی شناختی-رفتاری بر خویشتن داری سوءمصرف کنندگان مواد مخدرِ مراجعه کننده به مراکز اقامتی ترک اعتیاد (کمپ‌های) شهر تهران. روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 6(2)، 74-85.
اکبری، مهران.، شخمگر، زهرا.، ثناگو، اکرم.، نصیری، آزاده.، آهنگی، اکرم.، خالقی، حسین.، محمدپور، ملیحه.، کرامی، اعظم. (1400). مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و درمان شناختی رفتاری بر مهارت های ارتباطی و حل مساله و سلامت روان در زوجین دارای تجربه فرازناشویی. روان پرستاری، 9(1)، 1-10.
باقری، طاهره.، و ناعمی، علی محمد. (1397). تاثیر آموزش خانواده محور بر نگرش به مواد و باورهای غیر منطقی دانش‌آموزان دختر دارای والد معتاد. اعتیاد پژوهی، 12(47)، 11-28.
بهرامی، محمد.، و روشن، مریم. (1397). رابطه جهت گیری مذهبی و باورهای غیرمنطقی با گرایش به سوء مصرف مواد در بین نوجوانان. علوم اجتماعی، 15(1)، 169-187.
رحیمی، علی.، سهرابی، نادره.، رضایی، آذرمیدخت.، و سروقد، سیروس. (1397). مقایسه اثربخشی درمان گروهی شناختی-رفتاری و درمان گروهی بر پایة پذیرش و تعهد بر کاهش علائم اختلال مصرف مواد در مبتلایان مصرف کننده مواد محرک (مت آمفتامین). دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 19(3)، 78-88.
رستمی نژاد، شکوفه.، عارفی، مرضیه.، و خادمی، علی. (1399). اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر مولفه های استعداد اعتیاد دانش‌آموزان مقطع متوسطه. مطالعات ناتوانی، 10(1)، 121-130.
سعادتخواه، منوچهر.، نریمانی، محمد.، موسی زاده، توکل.، و تکلوی ورنیاب، سمیه. (1400). مقایسه اثربخشی رفتاردرمانی دیالکتیکی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر ناگویی خلقی در مردان دارای اختلال اعتیاد به مواد مخدر. مطالعات ناتوانی، 11(1)، 47-36.
سلیمانی، ربابه.، رنجبریان، طناز.، یحیی زاده، آیدا.، و موسایی، مونا. (1399). اثر ویژگی شخصیتی تیپD بر روی شدت اعتیاد و کیفیت زندگی در افراد تحت درمان نگهدارنده با متادون. فصلنامه مددکاری اجتماعی، 9(3)، 5-11.
شباهنگ، رضا.، باقری شیخانگفشه، فرزین.، و موسوی، مریم. (1399). مقایسه شدت حافظه اعتیاد و خودکنترلی در ترک موفق و ناموفق اعتیاد. اعتیاد پژوهی، 14(55)، 151-168.
صادقی، نرگس. (1388). بررسی مدل علی هیجان منفی، عقاید هسته­ای، باورهای مرتبط با مواد، وسوسه، تنظیم هیجان و بازگشت به مصرف مواد. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران.
کاشانی لطف آبادی، مسعود.، ابوذریان، سیده سارا.، فرنوش، مریم.، محمدی، اعظم.، هاشمی، بی بی مریم.، سالارحاجی، اعظم. (1400). تاثیر گروه درمانی شناختی رفتاری مهارت های شناختی رفتاری بر علائم افسردگی و اضطراب زنان مبتلا به اسکیزوفرنی مزمن بستری در بیمارستان حجازی مشهد. مجله مراقبت پرستاری و مامایی ابن سینا، 29(2)، 146-159.
کیائیان موسوی، فرناز.، مفاخری، عبدالله.، و محمدزاده ابراهیمی، علی. (1401). مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری با درمان فعال سازی رفتاری بر درماندگی آموخته شده و تنظیم شناختی هیجان در افراد دارای نشانه های افسردگی. فیض، 26(2)، 156-165.
مبشر، زهرا.، باقری، نسرین.، عباسی، محمد.، تنها، زهرا. (1400). مقایسه اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و درمان تلفیقی بر خوددلسوزی و خودتنظیمی هیجانی در بیماران قلبی. اطلاع رسانی پزشکی نوین، 7(4)، 33-43.
محبت بهار، سحر.، بیگدلی، ایمان الله.، مشهدی، علی.، و کارشکی، حسین. (1400). اعتیاد به گوشی هوشمند در نوجوانان: تدوین پروتکل روان درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری و اثربخشی آن بر نظم جویی هیجانی و احساس تنهایی. روان‌شناسی بالینی، 13(1)، 23-34.
نقی زاده، عیسی.، محمدی، رحیم.، حسنی، جعفر.، بتوئی، علی.، طولابی، احسان.، و مصطفی پور، وحید. (1400). بررسی اثربخشی درمان شناختی-رفتاری مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر نظم‌جویی شناختی هیجان و افکار اضطرابی مردان معتاد. مطالعات ناتوانی، 11(1)، 36-46.
هاوتون، کیت.، سالکوسکیس، جوان.، کرک، ج.، کلارک، دیوید. (1388). رفتار درمانی شناختی، ترجمه حبیب الله قاسم زاده، تهران: انتشارات ارجمند.
Antle, B.F., Owen, J.J., Eells, T.D., Wells, M.J., Harris, L.M., Cappiccie, A., Wright, B., Williams, S.M., Wright, J.H.(2019). Dissemination of computer-assisted cognitive-behavior therapy for depression in primary care. Contemporary Clinical Trials, 78, 46-52.
Asarnow, L.D., Manber, R. (2019). Cognitive Behavioral Therapy for Insomnia in Depression. Sleep Medicine Clinics, 14(2), 177-184.
Beck, A., Wright, F. (1993). Cognitive Therapy of Substance Abuse, New York: Guildford Press.
Carpenter, J. K., Andrews, L. A., Witcraft, S. M., Powers, M. B., Smits, J. A., & Hofmann, S. G. (2018). Cognitive behavioral therapy for anxiety and related disorders: A meta‐analysis of randomized placebo‐controlled trials. Depression and anxiety, 35(6), 502-514.
Carroll, K. M., & Kiluk, B. D. (2017). Cognitive behavioral interventions for alcohol and drug use disorders: Through the stage model and back again. Psychology of addictive behaviors, 31(8), 847.
Chen, J. Y., Cao, J. P., Wang, Y. C., Li, S. Q., & Wang, Z. Z. (2018). A new measure for assessing the intensity of addiction memory in illicit drug users: the addiction memory intensity scale. Journal of clinical medicine, 7(12), 467-472.
Doyle, N. A. (2020). An Investigation of the Associations Between Drug-related Self-stigmatizing Beliefs, Depression, and Suicidal Ideation Among Collegiate Drug Users. Journal of Alcohol and Drug Education, 64(1), 52-80.
Durand, L., Boland, F., O’Driscoll, D., Bennett, K., Barry, J., Keenan, E., Fahey, T., Cousins, G. (2021). Factors associated with early and later dropout from methadone maintenance treatment in specialist addiction clinics: a six-year cohort study using proportional hazards frailty models for recurrent treatment episodes. Drug and Alcohol Dependence, 219, 1084-1089.
Edmonds, M., McCall, H., Dear, B.F., Titov, N., Hadjistavropoulos, H.D.(2020). Does concurrent medication usage affect patient response to internet-delivered cognitive behaviour therapy for depression and anxiety? Internet Interventions, 19, 100-106.
Hsieh, Y. P., Wei, H. S., Hwa, H. L., Shen, A. C. T., Feng, J. Y., & Huang, C. Y. (2019). The effects of peer victimization on children’s Internet addiction and psychological distress: The moderating roles of emotional and social intelligence. Journal of Child and Family Studies, 28(9), 2487-2498.
Lasek, A.W., Chen, H., Chen, W. (2018). Releasing Addiction Memories Trapped in Perineuronal Nets. Trends in Genetics, 34(3), 197-208.
Nesset, M.B., Bjørngaard, J.H., Whittington, R., Palmstierna, T. (2021). Does cognitive behavioural therapy or mindfulness-based therapy improve mental health and emotion regulation among men who perpetrate intimate partner violence? A randomised controlled trial. International Journal of Nursing Studies, 113, 1037-1041.
Oar, E.L., Johnco, C., Ollendick, T.H.(2017). Cognitive Behavioral Therapy for Anxiety and Depression in Children and Adolescents. Psychiatric Clinics of North America, 40(4), 661-674.
Perrotta, D., Perri, R.L. (2022). Mini-review: When neurostimulation joins cognitive-behavioral therapy. On the need of combining evidence-based treatments for addiction disorders. Neuroscience Letters, 777, 1365-1369.
Ponsford, J., Lee, N. K., Wong, D., McKay, A., Haines, K., Alway, Y., ... & O'Donnell, M. L. (2016). Efficacy of motivational interviewing and cognitive behavioral therapy for anxiety and depression symptoms following traumatic brain injury. Psychological medicine, 46(5), 1079.
Powers, M.B., De Kleine, R.A., Smits, J.A.J.(2017). Core Mechanisms of Cognitive Behavioral Therapy for Anxiety and Depression: A Review. Psychiatric Clinics of North America, 40(4), 611-623.
Rosen, L. G., Sun, N., Rushlow, W., & Laviolette, S. R. (2015). Molecular and neuronal plasticity mechanisms in the amygdala-prefrontal cortical circuit: implications for opiate addiction memory formation. Frontiers in neuroscience, 9, 399.
Schrappe, O. (1978) Abhängigkeit – Symptom oder Krankheit? In: Keup W (ed) Sucht als Symptom. Thieme, Stuttgart, 29–37.
Torregrossa, M.M., Corlett, P.R., Taylor, J.R. (2011). Aberrant learning and memory in addiction. Neurobiology of Learning and Memory, 96(4), 609-623.
Trigo, J. M., Soliman, A., Quilty, L. C., Fischer, B., Rehm, J., Selby, P., & Le Foll, B. (2018). Nabiximols combined with motivational enhancement/cognitive behavioral therapy for the treatment of cannabis dependence: a pilot randomized clinical trial. PloS one, 13(1), e0190768.
Wong, D.F.K., Zhuang, X.Y., Ng, T.K. (2020). Effectiveness of a culturally-attuned integrated cognitive behavioural therapy for Chinese young people with drug abuse in Hong Kong. Children and Youth Services Review, 113, 1049-1054.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 تیر 1402
  • تاریخ بازنگری: 23 تیر 1402
  • تاریخ پذیرش: 01 شهریور 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار