اثربخشی واقعیت درمانی بر دلبستگی، صمیمیت و رضایت زناشویی زوجین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی مشاوره، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشگاه پیام نور مرکز سمنان، سمنان، ایران. مدعو واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استاد گروه مشاوره، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. مدعو واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

4 استادیار، گروه روانشناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی واقعیت درمانی بر دلبستگی، صمیمیت رضایت زناشویی زوجین با تعارضات زناشویی انجام شد. روش پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و مرحله پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل زوجین با تعارضات زناشویی مراجعه کننده به مراکز مشاوره ژرفا و روان پرواز در منطقه 3 شهر تهران در شش ماهه اول سال 1399 بود. در این پژوهش تعداد 30 زوج (60 نفر) با روش نمونه‌گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه جایدهی شدند (15 زوج در گروه آزمایش و 15 زوج در گروه گواه). پس از ریزش تعداد نمونه نهایی 25 زوج بود (13 زوج در گروه آزمایش و 12 زوج در گروه گواه). زوجین حاضر در گروه آزمایش واقعیت درمانی (14 جلسه) را طی 14 هفته (90 دقیقه‌ای) دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه تعارض زناشویی (براتی و ثنایی، 1375)؛ مقیاس دلبستگی بزرگسالان (کولینز و رید، 1990)، پرسشنامه صمیمیت زناشویی (باگاروزی، 2001) و پرسشنامه رضایت زناشویی (اولسون، 1996) بود. نتایج نشان داد که واقعیت درمانی بر سبک‌های دلبستگی اجتنابی، اضطرابی، ایمن صمیمیت زناشویی و رضایت زناشویی زوجین با تعارضات زناشویی تاثیر دارد. بر اساس یافته‌های حاصل از پژوهش حاضر، واقعیت درمانی با بهره‌گیری از فنونی همانند تمرکز بر زمان حال، اجتناب از انتقاد کردن ناسازگارانه و آموزش مسئولیت‌پذیری، می‌تواند به عنوانی رویکردی موثر در جهت بهبود دلبستگی، صمیمیت و رضایت زناشویی زوجین با تعارضات زناشویی مورد استفاده قرار داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Reality Therapy on Attachment, Intimacy and Marital Satisfaction of Couples

نویسندگان [English]

  • Maryam Mohammadi 1
  • Ali Shirafkan Kopkan 2
  • Abdollah Shafiabadi 3
  • Abdolhasan Farhangi 4
1 Ph.D. student in Counseling, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Payam Noor University, Semnan Center, Semnan, Iran. Invited Islamic Azad University, North Tehran Branch, Tehran, Iran.
3 Professor, Department of Counseling, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran. North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
4 Assistant Professor, Department of Psychology, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted to investigate the effectiveness of reality therapy on attachment, intimacy and marital satisfaction of couples with marital conflicts. The research method of the present study was quasi-experimental with pretest, posttest and control group design and a two-month follow-up phase and follow-up period in two months. The statistical population of the present study included couples with marital conflicts who referred to the Zharfa and Ravan Parvaz counseling center in the 3rd district of Tehran in the first six months of 2020. 30 couples (60 people) were selected through purposive sampling method and randomly accommodated into experimental and control groups (15 couples in the experimental group and 15 in the control group). After dropping, the final sample number was 25 couples (13 couples in the experimental group and 12 couples in the control group). The experimental group received reality therapy (14 sessions) during 14 weeks (90 minutes). The applied questionnaires in this study included marital conflict questionnaire (Barati, 1996), marital intimacy questionnaire (Bagarouzi, 2001), Adult attachment scale (Collins, Read, 1990) and marital satisfaction (Olson, 1996). The results showed that reality therapy is effective on the avoidant attachment style, anxious and secure, marital intimacy and marital satisfaction of the couples with marital conflicts. According to the findings of the present study, schema the reality therapy rapy can be used as an efficient approach to improve attachment, intimacy and marital satisfaction of couples with marital conflicts through focusing on the present time, avoid inconsistent criticism and training accountability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reality therapy
  • attachment
  • marital intimacy
  • marital satisfaction
  • marital conflict
اسماعیل­پور، خلیل؛ بخشی­پور رودسری، عباس. و محمدزادگان، رضا. (1393). تعیین ساختار عاملی، روایی و پایایی مقیاس تحریف شناختی بین­فردی در دانشجویان دانشگاه تبریز. راهبردهای شناختی در یادگیری، 2 (3)، 88-69.
آسوده، محمدحسین. (1389). فاکتورهای ازدواج موفق از دیدگاه زوجین خوشبخت. پایان‌نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
اعتمادی، عذرا. (1384). بررسی و مقایسه اثربخشی رویکرد روانی- آموزشی مبتنی بر شناختی- رفتاری و ارتباط درمانی بر صمیمیت زوجین مراجعه­کننده به مراکز مشاوره در شهر اصفهان، پایان­نامه دکتری دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تربیت معلم.
بدیهی زراعتی، فرنوش.، و موسوی، رقیه. (1395). اثربخشی زوج درمانی هیجان مدار بر تغییر سبک دلبستگی بزرگسالان و صمیمیت جنسی زوجین. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 7(25)، 71-90.
پاکدامن، شهلا. (1380). بررسی ارتباط بین دلبستگی و جامعه‌طلبی در نوجوانی. پایان نامه دکترای روان شناسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
پهلوانی، آرزو.، امیرخانی، ژاله. (1401). اثربخشی واقعیت درمانی بر راهبردهای مقابله‌ای و نشخوار فکری زوجین. ایده‌های نوین روانشناسی، 12(16)، 36-24.
جعفری منش، مریم.، زهراکار، کیانوش.، تقوایی، داوود.، و پیرانی، ذبیح. (1399). اثربخشی آموزش مبتنی بر واقعیت درمانی بر فرسودگی زناشویی زوجین دارای تعارض زناشویی. تحقیقات علوم رفتاری، 18(3)، 288-299.
حسین زاده، زهرا.، قربان شیرودی، شهره.، خلعتبری، جواد.، و رحمانی، محمدعلی. (1400). مقایسه اثربخشی زوج درمانی هیجان‌مدار و زوج درمانی با رویکرد واقعیت درمانی بر باورهای ارتباطی و انتظارات زناشویی زوجین. سنجش و پژوهش در مشاوره و روان‌شناسی، 3(2)، 1-13.
حمیدی کیان، پروانه.، نیکنام، مژگان.، جهانگیر، پانته‌آ. (1400). پیش بینی پرخاشگری پنهان زناشویی و ترس از صمیمیت بر اساس خودشفقت ورزی با نقش میانجیگری احساس گناه در افراد متأهل. خانواده درمانی کاربردی، 2(1)، 65-90.
خمسه، اکرم.، حسینیان، سیمین. (1386). بررسی تفاوت­های جنسیتی بین ابعاد مختلف صمیمیت در دانشجویان متأهل، نشریه مطالعات اجتماعی- روان­شناختی زنان، 6(1)، 35-52.
ربانی، مسعود.، منصوری، علی.، جهانی، یوسف.، شهدادی، حسین.، و خمری، مریم. (1395). ارتباط بین تعارض کار- خانواده و رضایت زناشویی در پرستاران و ماماهای بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی زابل، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 20(3)، 48-56.
رضایی جمالویی، حسن.، حسنی، جعفر.، و نورمحمدی نجف آبادی، محمد. (1398). نقش سبک های دلبستگی در رفتارهای پرخطر نوجوانان پسر مقطع متوسطه دوم. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 20(1)، 112-121.
رضوانی عبدل آباد، فهیمه.، و منظری توکلی، وحید. (1400). اثربخشی آموزش واقعیت درمانی گلاسر بر دلزدگی و خیانت زناشویی زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره. سلامت جامعه، 15(2)، 21-28.
سامی، عباس.، نظری، علی‌محمد.، محسن‌زاده، فرشاد.، و طاهری، مهدی. (1393). روابط چندگانه سبک‌های دلبستگی، ابعاد شخصیت و رضایت زناشویی با پیمان‌شکنی زناشویی. فصلنامه زنان و خانواده، 9(29)، 93-79.
صائمی، حسین.، بشارت، محمدعلی.، اصغرنژاد فرید، علی اصغر. (1397). مقایسه اثربخشی زوج درمانی گاتمن و زوج درمانی هیجان محور بر صمیمیت زناشویی زوجین، روانشناسی خانواده، 5(2)، 39-52.
صحت، نرگس.، شفیع آبادی، عبدالله.، آقایی، اصغر. (1400). اثربخشی درمان تلفیقی هیجان‌مدار و راه‌حل‌محور بر صمیمیت زناشویی و سازگاری زوجین. فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی، 12(46)، 64-51.
ضابطی، عطیه سادات.، اشکانی، حمیدرضا. (۱۳۹۶). پیش بینی دلزدگی زناشویی زوجین براساس تعارض زناشویی و سبک‌های دلبستگی، چهارمین کنفرانس بین المللی نوآوری‌های اخیر در روان‌شناسی، مشاوره و علوم رفتاری، تهران، دانشگاه نیکان.
عباس مفرد، حریه.، خلعتبری، جواد.، ملیحی الذاکرینی، سعید.، محمدی شیرمحله، فاطمه.، شفتی، ویدا. (1400). تحلیل معادلات ساختاری در رابطه تعارضات زناشویی و امنیت عاطفی با استرس ادراک شده و نگرانی‌های دوران بارداری و شاخص‌های زیستی با واسطه‌گری بهزیستی روان‌شناختی در زنان باردار. پژوهشنامه زنان، 12(35)، 99-127.
علیرضایی، مالک.، فتحی اقدم، قربان.، قمری، محمد.، و بزازیان، سعیده. (1399). مقایسه اثربخشی واقعیت درمانی و طرحواره درمانی بر تنظیم هیجان در زنان دارای تعارض زناشویی. طب انتظامی، 9(3)، 165-172.
عمادی‌فر، فرزانه.، فلاح یخدانی، محمدحسین.، وزیری یزدی، سعید.، و چابکی‌نژاد، زهرا. (1401). اثربخشی الگوی درمانی بر پایه طرحواره درمانی و درمان متمرکز بر شفقت بر رضایتمندی زناشویی در زنان متعارض با طرحواره‌های ناسازگار اولیه مربوط به حوزه بریدگی و طرد. فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی، 13(49)، 100-83.
غزنوی خضرآبادی، فاطمه.، و نیکنام، ماندانا. (1398). اثربخشی زوج درمانی هیجان مدار بر سبک دلبستگی و رضایتمندی جنسی زوجین. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، 26(3)، 213-225.
فرهادی، افسون.، صالحین، شهربانو.، آقایان، سیدشاهرخ.، کرامت، افسانه.، و طالبی، سولماز. (1399). اثربخشی واقعیت درمانی مبتنی بر نظریه انتخاب بر صمیمت زناشویی و رضایت جنسی زنان تازه متاهل. مجله مراقبت پرستاری و مامایی ابن سینا، 28(2)، 83-92.
کیان، فرناز.، اعتمادی، عذرا.، و بهرامی، فاطمه. (1399). اثربخشی زوج درمانی گروهی هیجان مدار بر دلبستگی زوجین و شادمانی زناشویی. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 21(1)، 72-83.
محمودیان، لیلا.، زنگنه مطلق، فیروزه.، و دهستانی، مهدی. (1400). اثربخشی واقعیت درمانی بر بی‌میلی زناشویی و بهزیستی روانشناختی زنان متاهل. مدیریت ارتقای سلامت، 10(4)، 96-107.
مریدی، حدیث.، کجباف، محمدباقر.، و محمودی، آرمین. (1398). بررسی اثربخشی واقعیت درمانی گلاسر بر رضایت زناشویی، رضایت از زندگی و مهارت ارتباطی زوجین. ارمغان دانش، 24(5)، 1013-1027.
مریدی، حدیث.، کجباف، محمدباقر.، و محمودی، آرمین. (1399). اثربخشی واقعیت درمانی ایرانی اسلامی بر رضایت زناشویی، رضایت از زندگی و مهارت‌های ارتباطی زوجین شهر شیراز. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 21(2)، 13-21.
موید، پریسا. (1401). اثربخشی آموزش ذهن شفقت ورز بر بهزیستی روانشناختی و تحمل پریشانی زنان درگیر تعارض زناشویی. فصلنامه پژوهشهای نوین روانشناختی، 17(67)، 268-259.
نجارزادگان، فاطمه.، فرهادی، هادی. (1398). اثربخشی کیفیت زندگی درمانگری بر مهارت‌های ارتباطی، اعتیاد به فضای مجازی، رضایت زناشویی و خودنظم‌جویی هیجانی در زوجین، فصلنامه علوم روانشناختی، ۱۸(74)، 247-256.
نریمان، زهرا.، آقایی، اصغر.، فرهادی، هادی. (1397) مقایسه هوش اخلاقی و سبک‌های دل‌بستگی در متأهلین با و بدون روابط فرازناشویی. آسیب‌شناسی، مشاوره و غنی‌سازی خانواده، ۴(۲)، ۱۲۲-۱۰۷.
یوسفی‌کیا، مجتبی.، خوش کنش، ابوالقاسم.، و فلاح زاده، هاجر. (1397). اثربخشی واقعیت درمانی بر کاهش تعارض‌های زناشویی و ناامیدی در زنان مبتلا به ام اس. ارمغان دانش، 23(3)، 364-377.
Abbas, J., Aqeel, M., Abbas, J., Shaher, B., Jaffar, A., Sundas, J., Zhang, W.(2019). The moderating role of social support for marital adjustment, depression, anxiety, and stress: Evidence from Pakistani working and nonworking women. Journal of Affective Disorders, 244, 231-238.
Anderson, P.L., Molloy, A. (2020). Maximizing the impact of virtual reality exposure therapy for anxiety disorders. Current Opinion in Psychology, 36, 153-157.
Benbow, A.A., Anderson, P.L. (2019). A meta-analytic examination of attrition in virtual reality exposure therapy for anxiety disorders. Journal of Anxiety Disorders, 61, 18-26.
Bröning, S., Wartberg, L. (2022). Attached to your smartphone? A dyadic perspective on perceived partner phubbing and attachment in long-term couple relationships. Computers in Human Behavior, 126, 1069-1074.
Bulanda , J.R., Brown , J.S., Yamashita, T.(2016). Marital quality, marital dissolution, and mortality risk during the later life course. Social Science & Medicine, 165, 119-127.
Carl, E., Stein, A.T., Levihn-Coon, A.,  Pogue, J.R., Rothbaum, B., Emmelkamp, P., Asmundson, G.J.G., Carlbring, P., Powers, M.B. (2019). Virtual reality exposure therapy for anxiety and related disorders: A meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of Anxiety Disorders, 61, 27-36.
Cheung, A.K.L., Chiu, T., Choi, S.Y.P. (2022). Couples’ self-control and marital conflict: Does similarity, complementarity, or totality matter more? Social Science Research, 102, 1026-1030.
Chu, Y., Song, N., Li, Z., Zhou, Z., Yang, X. (2022). Can virtual reality-assisted therapy offer additional benefits to patients with vestibular disorders compared with conventional vestibular physical therapy? A meta-analysis. Journal of Anxiety Disorders, 61, 55-63.
Collins, N.L., Read, S.J. (1990). Adult attachment, working models, and relationship quality in dating couples. Journal of Personality and Social Psychology, 58(4), 644-663.
Dong, S., Dong, Q., Chen, H. (2022). Mothers' parenting stress, depression, marital conflict, and marital satisfaction: The moderating effect of fathers' empathy tendency. Journal of Affective Disorders, 299, 682-690.
Dunkel, C.S., Lukaszewski, A.W., Chua, K.(2016). The relationships between sex, life history strategy, and adult romantic attachment style. Personality and Individual Differences, 98, 176-178.
Feeney, J.A., Karantzas, G.C.(2017). Couple conflict: insights from an attachment perspective. Current Opinion in Psychology, 13, 60-64.
Glasser, W. (2013). Counseling with choice theory: The new Reality Therapy. New York: Harper Collins Publisher.
Johnson, S. (2019). Attachment in action — changing the face of 21st century couple therapy. Current Opinion in Psychology, 25, 101-104.
kebeck, K.K., Liedtke, C., Kohl, W., Alferink, J., Kret, M.E.(2017). Attachment style moderates’ theory of mind abilities in depression. Journal of Affective Disorders, 213, 156-160.
Kim, M.,Moon, S., Kim, J. (2020). Effects of psychological intervention for Korean infertile women under In Vitro Fertilization on infertility stress, depression, intimacy, sexual satisfaction and fatigue. Archives of Psychiatric Nursing, 34(3), 211-217.
Körner, R., Schütz, A., Fincham, F.D. (2022). How secure and preoccupied attachment relate to offence-specific forgiveness in couples. Journal of Research in Personality, 101, 1043-1049.
Lee, W., McKinnish, T. (2019). Locus of control and marital satisfaction: Couple perspectives using Australian data. Journal of Economic Psychology, 74, 102-110.
Loucks, L., Yasinski, C., Norrholm, S.D., Keller, J.M., Post, L., Zwiebach, L., Fiorillo, D., Goodlin, M., Jovanovic, T., Rizzo, A.A., Rothbaum, B.O.(2018). You can do that?!: Feasibility of virtual reality exposure therapy in the treatment of PTSD due to military sexual trauma. Journal of Anxiety Disorders, 61, 55-63.
Marguerite, K., Zimmer-Gembeck, M. J., Boislard, M. (2012). Identity, intimacy, status and sex dating goals as correlates of goal-consistent behavior and satisfaction in Australian youth. Journal of Adolescence, 15, 1–14.
Miloff, A., Lindner, P., Dafgård, P., Deak, S., Garke, M., Hamilton, W., Heinsoo, J., Kristoffersson, G., Rafi, J., Sindemark, K., Sjölund, J., Zenger, M., Reuterskiöld, L., Andersson, G., Carlbring, P. (2019). Automated virtual reality exposure therapy for spider phobia vs. in-vivo one-session treatment: A randomized non-inferiority trial. Behaviour Research and Therapy, 118, 130-140.
Nickisch, A., Palazova, M., Ziegler, M. (2020). Dark personalities – dark relationships? An investigation of the relation between the Dark Tetrad and attachment styles. Personality and Individual Differences, 167, 1102-1105.
Olson, D H., Olson, A. (2000). Preventive approaches in Couple Therapy. New York: talor and francis pub.
Weeks, N., Gerald, R., Fife, B., Stephan, T. (2009). Rebuilding intimacy following in idently. Psychotherapy in Australia, 15, 207-216.
Weidmann, R., Chopik, W.J. (2022). Romantic attachment, stress, and cognitive functioning in a large sample of middle-aged and older couples. Journal of Research in Personality, 98, 1042-1047.
Wilson, S.J., Andridge, R., Peng, J., Bailey, B.E., Malarkey, W.B., Kiecolt-Glaser, J.K. (2017). Thoughts after marital conflict and punch biopsy wounds: Age-graded pathways to healing. Psychoneuroendocrinology, 85, 6-13.
Xie, J., Shi, Y., Ma, H.(2017). Relationship between similarity in work-family centrality and marital satisfaction among dual-earner couples. Personality and Individual Differences, 113, 103-108.
Xie, J., Zhou, Z.E., Gong, Y.(2018). Relationship between proactive personality and marital satisfaction: A spillover-crossover perspective. Personality and Individual Differences, 128, 75-80.
Zainal, N.H., Chan, W.W., Saxena, A.P., Taylor, C.B., Newman, M.J. (2021). Pilot randomized trial of self-guided virtual reality exposure therapy for social anxiety disorder. Behaviour Research and Therapy, 147, 1039-1044.