اثربخشی درمان هیجان مدار بر همجوشی شناختی و خودتنظیمی هیجانی همسران جانبازان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی بالینی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران.

2 استادیار، گروه روانشناسی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران.

3 دانشیار، گروه روانشناسی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان هیجان‌مدار بر همجوشی شناختی و خودتنظیمی هیجانی همسران جانبازان انجام گرفت. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی (با گروه آزمایش و گواه) با طرح سه مرحله‌ای (پیش‌آزمون- پس‌آزمون- پیگیری) و دوره پیگیری دو ماهه بود. در این پژوهش جامعه آماری را همسران جانبازان اعصاب و روان مراجعه کننده به مرکز مشاوره شاهد (تحت نظر بنیاد شهید و امور ایثارگران) شهر مشهد در فصل تابستان و پاییز سال 1401 تشکیل دادند. در این پژوهش تعداد 51 همسر جانباز با روش نمونه‌گیری داوطلبانه انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش (26 نفر) و گواه (25 نفر) جایدهی شدند. گروه آزمایش درمان هیجان‌مدار را طی هشت هفته در 8 جلسه 90 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه همجوشی شناختی (گیلاندرز و همکاران، 2010) (CFQ) و پرسشنامه خودتنظیمی هیجانی (گروس و جان، 2006) (ESRQ) بود. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس آمیخته با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که درمان هیجان‌مدار بر همجوشی شناختی (0/001>P؛ 0/61=Eta؛ 76/34=F) و خودتنظیمی هیجانی (0/001>P؛ 0/50=Eta؛ 49/07=F) همسران جانبازان تأثیر معنادار دارد. بر اساس یافته‌های پژوهش می‌توان چنین نتیجه گرفت که درمان هیجان‌مدار با بکارگیری مفهوم‌سازی آگاهی هیجانی و معرفی روش‌های دستیابی به آن، ایجاد تغییر هیجانی و ایجاد هیجان خودتسکینی مقابله‌ای می‌تواند به عنوان یک روش کارآمد جهت کاهش همجوشی شناختی و بهبود خودتنظیمی هیجانی همسران جانبازان مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Emotion Focused Therapy on Cognitive Fusion and Emotional Self-Regulation of Spouses of Veterans

نویسندگان [English]

  • Masomeh Rajaei 1
  • Maryam Nasri 2
  • Fatemeh Shahabizadeh 3
1 Ph.D. student in Clinical Psychology, Birjand Branch, Islamic Azad University, Birjand, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Birjand Branch, Islamic Azad University, Birjand, Iran.
3 Associate Professor, Department of Psychology, Birjand Branch, Islamic Azad University, Birjand, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted to investigate The effectiveness of emotion focused therapy on cognitive fusion and emotional self-regulation of spouses of veterans. The present study was semi experimental (with experimental and control groups) with three-stage (pretest, posttest, follow-up) and two-month follow-up period design. In this research, the statistical population was formed by the spouses of neurology and psychiatry veterans who referred to the Shahid Counseling Center (under the supervision of the Martyr and Veteran Affairs Foundation) in Mashhad in the summer and fall of 2022. 51 spouses of veterans were selected through Voluntary sampling method and randomly accommodated into experimental (26 women) and control groups (25 women). The experimental group received ten ninty-minute sessions of emotion focused therapy during eight weeks. The applied questionnaires included cognitive fusion questionnaire (Gillanders et al, 2010) (CFQ) and emotional self-regulation questionnaire (Gross, John, 2003) (ESRQ). The data from the study were analyzed through mixed ANOVA method via SPSS23 software. The results showed that emotion focused therapy has significant effect on the cognitive fusion (F=76.34; Eta=0.61; P<0/001) and emotional self-regulation (F=49. 07; Eta=0. 50; P<0/001) of the spouses of veterans. According to the findings of the present study it can be concluded that emotion focused therapy can be used as an efficient method to deceace cognitive fusion and improve emotional self-regulation of spouses of veterans through applying the Conceptualizing emotional awareness and introducing the methods of achieving it, creating emotional change and creating confrontational self-soothing excitement.

کلیدواژه‌ها [English]

  • emotion focused therapy
  • cognitive fusion
  • emotional self-regulation
  • spouses of veterans
اصلی‌آزاد، مسلم.، منشئی، غلامرضا.، قمرانی، امیر. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم شناختی هیجان و تحمل ابهام دانش‌آموزان مبتلا به اختلال وسواس فکری- عملی، فصلنامه روان شناسی افراد استثنایی، 9(36)، 33-53.
ایمانی‌زاد، اعظم.، گل محمدیان، محسن.، مرادی، امید.، گودرزی، محمد. (1400). اثربخشی زوج درمانی هیجان‌مدار بر بخشودگی و باورهای ارتباطی زوجین درگیر در پیمان شکنی زناشویی. مجله علوم روانشناختی، 20(100)، 653-665.
آقایی پور گواسرایی، مائده.، طاولی، آزاده.، کمال، اکرم السادات.، غفوری غلامی، زینب. (1398). مقایسه اثربخشی سه روش درمانگری مبتنی بر طرحواره, شناختی-رفتاری و ذهن آگاهی بر کاهش اضطراب و افسردگی همسران جانبازان. روانشناسی بالینی و شخصیت، 17(1)، 123-134.
تقوایی‌نیا، علی. (1399). رابطه دشواری در تنظیم هیجان با کیفیت زندگی همسران جانبازان: نقش واسطه ای عواطف مثبت و منفی. ارمغان دانش، 25(2)، 392-406.
جانسون، سوزان ام. (1399). کاربست زوج درمانی هیجان‌مدار پیوند آفرینی؛ ترجمه فرشاد لواف‌پور نوری. تهران: انتشارات ارجمند. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2019).
جهانگیرراد، میترا.، کراسکیان موجمناری، آدریس.، ناصری مقدم، سیاوش. (1400). مقایسه اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و درمان هیجان‌مدار بر تاب آوری افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر. طب پیشگیری، 8(3)، 60-70.
حجتی، حمید.، ساربانی، اعظم.، علی محمدزاده، خدیجه. (1396). ارتباط تجارب معنوی روزانه با استرس ادارک شده در همسران جانبازان استرس پس از سانحه جنگی. مجله طب نظامی، 19(2)، 135-142.
حسنی، جعفر.، محمودی، نگار.، گوهری، سمیرا.، شاهمرادی‌فر، طیبه. (1394). رابطه راهبردهای نظم‌جویی شناختی هیجان و همجوشی فکر با مشکلات بین‌فردی. فصلنامه روان شناسی بالینی، 7(3)، 49-60.
داوودی، روژین.، منشئی، غلامرضا.، گل پرور، محسن. (1398). مقایسه اثربخشی ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور با درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان‌مدار بر تنظیم هیجان نوجوانان دختر دارای علائم بی‌موبایل هراسی. مدیریت ارتقای سلامت، 8(4)، 16-25.
دوائی مرکزی، مهرنوش.، کریمی، جواد.، گودرزی، کوروش. (1400). بررسی اثربخشی مداخلات زوج درمانی مبتنی بر واقعیت درمانی و هیجان‌مدار بر شادکامی و تاب‌آوری زوجین. پژوهش‌های مشاوره، 20(77)، 89-121.
دهقان، فاطمه.، پیری کامرانی، مرضیه.، گلی، رحیم.، رحمانی، هادی. (1395). تاثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر رضایت زناشویی، دلزدگی زناشویی و سلامت روان همسر جانباز، فصلنامه زن و جامعه، 7(4)، 1-11.
زارع، حسین. (1393). هنجاریابی مقیاس اجتماعی همجوشی شناختی گیلاندرز بر اساس الگوی بوهرنستات. فصلنامه پژوهش­های روانشناسی اجتماعی، 4(15)، 28-17.
سلیمانی، اسماعیل.، حبیبی، یعقوب. (1393). ارتباط تنظیم هیجان و تاب‌آوری با بهزیستی روان‌شناختی در دانش‌آموزان، فصلنامه روان شناسی مدرسه، 3(4)، 51-72.
شکری، مریم.، رحمانی، محمدعلی.، ابوالقاسمی، شهنام. (1400). تاثیر زوج درمانی هیجان‌مدار بر بخشودگی، خودتنظیمی هیجانی و دلزدگی زناشویی زوجین متقاضی طلاق مراجعه کننده به اورژانس‌های اجتماعی خانواده. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت، 5(1)، 86-96.
عطادخت، اکبر.، قریب بلوک، معصومه.، میکاییلی، نیلوفر.، صمدی‌فرد، حمیدرضا. (1398). اثربخشی درمان شناختی-رفتاری هیجان‌مدار بر سازگاری اجتماعی و اجتناب تجربی در جانبازان دارای نقص عضو. علوم مراقبتی نظامی، 6(3)، 182-192.
غفرالهی، الهام.، اعتمادی، عذرا.، یوسفی، زهرا.، عابدی، محمدرضا.، ترکان، هاجر. (1400). مقایسه اثربخشی مشاوره مبتنی بر بسته آموزشی تعهدافزایی و زوج درمانی هیجان‌مدار بر دلزدگی زناشویی و بخشودگی زنان متاهل مبتلا به خیانت مجازی. تحقیقات علوم رفتاری، 19(2)، 342-357.
غلامی، سحر.، کشاورزی، فرناز.، محمدخانی، پروانه.، حسنی، فریبا. (1401). اثربخشی درمان هیجان مدار بر راهبردهای تنظیم شناختی هیجان و خودانتقادی دختران نوجوان با تجربه سوگ طلاق والدین. پژوهش‌های نوین روانشناختی، 17(67)، 196-187.
فتحی، سمیه.، پویامنش، جعفر.، قمری، م.، فتحی اقدم، قربان. (1399). مقایسه اثربخشی درمان هیجان‌مدار و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی زنان مبتلا به سردرد مزمن. فیض، 24(3 )، 302-311.
فرهادی، طاهره.، اصلی‌آزاد، مسلم.، شکرخدایی، نیلوفرسادات. (1397). اثربخشی درمان ذهن آگاهی بر کارکردهای اجرایی و همجوشی شناختی نوجوانان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی، مجله توانمندسازی کودکان استثنایی، 9(4)، 92-81.
کریمی، سارا.، شفیع آبادی، عبدالله.، نعیمی، ابراهیم. (1398). تعیین اثربخشی درمان هیجان‌مدار بر افسردگی معلمان زن. مجله علوم روانشناختی، 18(80 )، 897-904.
گیلی، شهناز.، صادقی فیروزآبادی، وحید.، حقایق، سیدعباس.، علیزاده قویدل، علیرضا.، رضایی جمالویی، حسن. (1399). مقایسه اثربخشی درمان هیجان‌مدار و درمان تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمه‌ای بر اضطراب و افسردگی بیماری عروق کرونر قلبی. روانشناسی سلامت، 9(4)، 45-62.
مظفری، والیه. (1398). اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر تاب‌آوری و کنترل هیجانی همسران جانباز اعصاب و روان، مجله طب جانباز، ۱۱(۲)، ۶۱-۶۶.
مظفری، والیه.، قربان شیرودی، شهره.، شفیع آبادی، عبدالله. (1401). مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و درمان فراتشخیصی یکپارچه‌نگر بر دلزدگی زناشویی، نظم‌جویی شناختی هیجان، تمایزیافتگی و تاب‌آوری روان‌شناختی همسران جانبازان. رساله دوره دکتری تخصصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.
مغانلو، مهناز.، حسینی، سیده معصومه. (1398) پیش‌بینی همدلی عاطفی همسران جانبازان براساس راهبردهای تنظیم شناختی هیجان و تاب‌آوری، طب جانباز، ۱۱، ۹۳-۹۹.
Bardeen, J.R., Fergus, T.A. (2016). The interactive effect of cognitive fusion and experiential avoidance on anxiety, depression, stress and posttraumatic stress symptoms. Journal of Contextual Behavioral Science, 5(1), 1-6.
Benfer, N., Bardeen, J.R., Clauss, K.(2018). Experimental manipulation of emotion regulation self-efficacy, Effects on emotion regulation ability, perceived effort in the service of regulation, and affective reactivity. Journal of Contextual Behavioral Science, 10, 108-114.
Bodenlos, J.S., Hawes, E.S., Burstein, S.M., Arroyo, K.M. (2020). Association of cognitive fusion with domains of health. Journal of Contextual Behavioral Science, 18, 9-15.
Bowins, B. (2021). Emotion-focused therapy. States and Processes for Mental Health, Advancing Psychotherapy Effectiveness, 63, 139-144.
Flynn, M.K., Hernandez, J.O., Hebert, E.R., James, K.K., Kusick, M.K. (2018). Cognitive fusion among hispanic college students: Further validation of the Cognitive Fusion Questionnaire. Journal of Contextual Behavioral Science, 7, 29-34.
Gillanders, D., Ashleigh, K.S., Margaret, M., Kirsten, J. (2015). Illness cognitions, cognitive fusion, avoidance and self-compassion as predictors of distress and quality of life in a heterogeneous sample of adults, after cancer. Journal of Contextual Behavior Science, 4, 300-311.
Gross, J.J., Thompson, R.A. (2007). Emotion regulation: Conceptual foundations. In J. J. Gross (Ed.), Handbook of emotion regulation, New York: Guilford Press.
Gross, J.J., John, O.P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: Implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2), 348–362.
Herwig, U., Opialla, S., Cattapan, K., Wetter, T.C., Jäncke, L., Brühl, A.B. (2018). Emotion introspection and regulation in depression. Psychiatry Research, Neuroimaging, 277, 7-13.
Joormann, J., Stanton, C.H. (2016). Examining emotion regulation in depression, A review and future directions. Behavior Research and Therapy, 86, 35-49.
Kirwan, M., Pickett, S. M., Jarrett, N.L. (2017). Emotion regulation as a moderator between anxiety symptoms and insomnia symptom severity. Psychiatry Research, 254, 40-47.
Kline, G., Honaker, J., Joseph, A., Scheve, K. (2001). Analyzing Incomplete Political Science Data: An Alternative Algorithm for Multiple Imputation. American Political Science Review, 95(2), 49-69.
Lesch, E., Bruin, K., Anderson, C. (2018). A Pilot Implementation of the Emotionally Focused Couple Therapy Group Psycho education Program in a South African Setting, Journal of Couple & Relationship Therapy, 17(4).
Li, D., Li, D., Wu, N., Wang, Z.(2019). Intergenerational transmission of emotion regulation through parents' reactions to children's negative emotions, Tests of unique, actor, partner, and mediating effects. Children and Youth Services Review, 101, 113-122.
Malesza, M. (2019). Stress and delay discounting, The mediating role of difficulties in emotion regulation. Personality and Individual Differences, 144, 56-60.
McKinnon, J.M., & Greenberg, L.S. (2017). Vulnerable emotional expression in emotion focused couple's therapy, Relating interactional processes to outcome. Journal Marital Family Therapy, 43, 198-212.
Watson, J.C., Sharbanee, J.M. (2021). Emotion Focused Therapy – Case Conceptualization and Treatment: Adults. Reference Module in Neuroscience and Biobehavioral Psychology, 145, 241-251.
Welch, S., Lachmar, E., & Wittenborn, K. (2019). Establishing safety in emotionally focused couple therapy, A single‐case process study. Journal of Marital and Family Therapy, 45, 402-415.
Wittenborn, K., Ridenour, A., Ryan, M.A., & Seedall, B. (2018). Randomized controlled trial of emotionally focused couple therapy compared to treatment as usual for depression, Outcomes and mechanisms of change. Journal of Marital and Family Therapy, 45, 395-409.
Zacharia, M., Ioannou, M., Theofanous, A., Vasiliou, V.S., Karekla, M. (2021). Does Cognitive Fusion show up similarly across two behavioral health samples? Psychometric properties and invariance of the Greek–Cognitive Fusion Questionnaire (G-CFQ). Journal of Contextual Behavioral Science, 21, 212-221.
Zhang, C., Zhang, R., Lu, Y., Liu, H., Kong, S., Baker, J.S., Zhang, H. (2021). Occupational stressors, mental health, and sleep difficulty among nurses during the COVID-19 pandemic: The mediating roles of cognitive fusion and cognitive reappraisal. Journal of Contextual Behavioral Science, 19, 64-71.