اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و تاب‌آوری بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و تاب‌آوری بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر انجام گرفت. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر بودند که به مراکز درمانی و متخصصین گوارش شهر اصفهان در سال 1398 مراجعه کرده بودند. در این پژوهش تعداد 27 بیمار مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر با روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب و با روش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه جایدهی شدند. گروه آزمایش درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی (کابات‌زین، 2003) را طی دو ماه در 8 جلسه 75 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه پذیرش و عمل (بوند و همکاران، ۲۰۱۱) و پرسشنامه تاب‌آوری (کانر و دیویدسون، 2003) بود. داده‌ها به شیوه تحلیل واریانس آمیخته و آزمون تعقیبی بونفرنی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و تاب‌آوری بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر تأثیر معنادار دارد (0/001>p). بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی با بهره‌گیری از تکنیک‌های نگرش ذهن‌آگاهانه، فعالیت‌های ذهنآگاهانه، پرداختن به احساسات و هیجانات مشکل‌ساز و تمرینات تنفس می‌تواند به عنوان یک مداخله موثر جهت بهبود انعطاف‌پذیری روان‌شناختی و تاب‌آوری بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر مورد استفاده گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Efficacy of Cognitive Therapy Based on Mindfulness on the Psychological Flexibility and Resilience in the Patients with Irritable Bowel Syndrome

نویسندگان [English]

  • Maryam Karami 1
  • Tahereh Pourkamali 2
1 M.A of General Psychology, Payam Noor University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Payam Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted to investigate the efficacy of cognitive therapy based on mindfulness on the psychological flexibility and resilience in the patients with Irritable Bowel Syndrome (IBS). It was a quasi-experimental study with pretest, posttest, control group and two-month follow-up period design. The statistical population of the present study included IBS patients who referred to therapy centers and gastroenterologists in Esfahan in 2019. 27 IBS patients were selected through available sampling method and randomly accommodated into experimental and control groups. The experimental group received eight seventy-five-minute sessions of cognitive therapy based on mindfulness (Kabat-Zinn, 2003) during two months. The applied questionnaires included acceptance and practice questionnaire questionnaires (Bond et al, 2011) and resilience Questionnaire (Conner, Davidson, 2003). The data were analyzed through repeated measurement ANOVA and Bonferroni follow-up test. The results showed that the cognitive therapy based on mindfulness has significant effect on the psychological flexibility and resilience in IBS patients (P<0.001). According to the findings of the present study it can be concluded that cognitive therapy based on mindfulness can be used as an efficient intervention to improve psychological flexibility and resilience in the patients with Irritable Bowel Syndrome through employing techniques such as mindful attitudes, mindful activities, addressing problem-making feelings and emotions and breathing exercises.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Psychological flexibility
  • resilience
  • Irritable Bowel Syndrome
  • cognitive therapy based on mindfulness

مراجع

حاتمیان، پیمان.، حیدریان، سجاد.، و احمدی فارسانی، مجتبی. (1399). تاثیر آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی، بر تنظیم هیجان و حساسیت اضطرابی سالمندان با سابقه بیماری قلبی. پژوهش توانبخشی در پرستاری، 6(3)، 59-65.
حاجی علیانی، وحید.، بهرامی احسان، هادی.، و نوفرستی، اعظم. (1399). تاثیر شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر راهبردهای مقابله‌ای، افسردگی و افکار خودکشی دانشجویان. مجله علوم روانشناختی، 19(96)، 1557-1568.
حسینی، مهسا.، و کیانی، رقیه. (1398). اثربخشی واقعیت درمانی به شیوه گروهی بر حساسیت اضطرابی زنان مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر. روان‌شناسی سلامت، 8(3)، 7-22.
خاکشور شاندیز، فاطمه.، سوداگر، شیدا.، عنانی سراب، غلامرضا.، ملیحی الذاکرینی، سعید.، و زربان، اصغر. (1399). مقایسه تاثیر رفتاردرمانی دیالکتیکی و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر مولفه‌های شناختی (آمیختگی، اجتناب و انعطاف‌پذیری شناختی) و استرس اکسیداتیو زنان مبتلا به دیابت نوع دو. پژوهش‌های مشاوره، 19(75)، 4-32.
خوش خطی، نازیلا.، امیری مجد، مجتبی.، بزازیان، سعیده.، و یزدی‌نژاد، علیرضا. (1398). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر علائم اضطراب، افسردگی و استرس بیماران کلیوی تحت همودیالیز. پژوهش پرستاری، 14(6)، 9-17.
خوش‌خطی، نازیلا.، امیری‌مجد، مجتبی.، بزازیان، سعیده.، و یزدی‌نژاد، علیرضا. (1399). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر شدت درد بیماران کلیوی تحت همودیالیز. بیهوشی و درد، 11(1)، 1-13.
گرجی، سمیه.، آقایی، اصغر.، گل‌پرور، محسن. (1400). تدوین بسته آموزشی مقابله با استرس شغلی و مقایسه اثربخشی آن با شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب و افسردگی کارکنان شرکت تام کار. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 22(1)، 103-120.
مظاهری، مینا.، آقایی، اصغر.، عابدی، احمد.، و ادیبی، پیمان. (1399). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر استرس ادراک شده در کولیت زخمی. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، 29(1)، 85-94.
مهدی پور، فاطمه.، رفیعی‌پور، امین.، و حاجی علی‌زاده، کبری. (1398). اثربخشی شناخت درمانی گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی در بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان. مجله ایرانی روانشناسی سلامت، 2(1)، 125-134.
عباسی، عاطفه.، آقایی، اصغر.، و ابراهیمی مقدم، حسین. (1398). اثربخشی درمان فراشناختی بر تاب‌آوری افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. فصلنامه علوم روانشناختی، ۱۸(۷۸)، ۶۹۱-۶۹۸.
محمدی، مسعود. (1384). بررﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑـﺮ ﺗـﺎب آوری در اﻓـﺮاد در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﺳﻮء ﻣﺼﺮف ﻣﻮاد. ﭘﺎﻳﺎن‌ﻧﺎﻣ ﺔ دﻛﺘﺮی. داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮم ﺑﻬﺰﻳﺴﺘﻲ و ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﻲ، ﺗﻬﺮان.
مظفری، والیه. (1398). اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر تاب‌آوری و کنترل هیجانی همسران جانباز اعصاب و روان، مجله طب جانباز، ۱۱(۲)، ۶۱-۶۶.
عباسی، ایمانه.، فتی، لادن.، مولودی، رضا.، و ضرابی، حمید. (1391). کفایت روان سنجی نسخه فارسی پرسشنامه پذیرش و عمل- نسخه دوم، روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 2(10)، 65-80.
Backmann, J., Weiss, M., Schippers, M.C., Hoegl, M.(2019). Personality factors, student resiliency, and the moderating role of achievement values in study progress. Learning and Individual Differences, 72, 39-48.
Barnhofer, T.(2019). Mindfulness training in the treatment of persistent depression: can it help to reverse maladaptive plasticity? Current Opinion in Psychology, 28, 262-267.
Bond, F.W., Hayes, S.C., Baer, R.A., Carpenter, K.M., Guenole, N., Orcutt, H.K., et al. (2011). Preliminary psychometric properties of the Acceptance and Action Questionnaire-II: a revised measure of psychological inflexibility and experiential avoidance. Behavior Therapy, 42(4), 676-88.
Collyer, R., Clancy, A., Borody, T. (2021). Faecal microbiota transplantation alleviates symptoms of depression in individuals with irritable bowel syndrome: A case series. Medicine in Microecology, 6, 154-159.
Conner, K.M., Davidson, J.R.T. (2003). Development of a new resilience scale:The conner –Davidson Resilience scale (CD- RISC). Depression & Anxiety, 18(2), 36-82.
Gu, Y., Zhu, Y. (2018). TCTAP A-138 Effects of Mindfulness-based Stress Reduction on Components of the Metabolic Syndrome in Patients with Coronary Heart Disease: A Randomized Controlled Trial. Journal of the American College of Cardiology, 71(16), 38-41.
Halmos, E.P., Biesiekierski, J.R., Newnham, E.D., Burgell, R.E., Muir, J.G., & Gibson, P.R. (2018). Inaccuracy of patient‐reported descriptions of and satisfaction with bowel actions in irritable bowel syndrome. Neurogastroenterology & Motility, 30(2), 131-135.
Huang, C., Xie, J., Owusua, T., Chen, Z., Wang, J., Qin, C., He, Q. (2020). Is psychological flexibility a mediator between perceived stress and general anxiety or depression among suspected patients of the 2019 coronavirus disease (COVID-19)? Personality and Individual Differences, 193, 111-115.
Jalali, D., Abdolazimi, M., Alaei, Z., Solati, K. (2019). Effectiveness of mindfulness-based stress reduction program on quality of life in cardiovascular disease patients. IJC Heart & Vasculature, 23(2), 1003-1007.
Johnson, J., Wood, A.M., Gooding, P., Taylor, P.J., Tarrier, N. (2011). Resilience to suicidality: The buffering hypothesis. Clinical psychology review, 31(4), 563-591.
Kabat-Zinn, J. (2003). Mindfulness-based interventions in contect: past, present, and future. clinical psychology: Science and Practice, 10(2),144-156.
Kocovski, N.L., Rebecca, J.E.F., Meagan, A.B., MacKenzie, B., Rose, A.L. (2019). Self-Help for Social Anxiety: Randomized Controlled Trial Comparing a Mindfulness and Acceptance-Based Approach with a Control Group. Behavior Therapy, 50(4), 696-709.
Kuo, J.R., Zeifman, R.J., Morrison, A.S., Heimberg, R.J., Goldin, P.R., Gross, J.J. (2021). The moderating effects of anger suppression and anger expression on cognitive behavioral group therapy and mindfulness-based stress reduction among individuals with social anxiety disorder. Journal of Affective Disorders, 285, 127-135.
Lamothe, M., Rondeau, E., Duval, M., McDuff, P., Pastore, Y.D., Sultan, S. (2020). Changes in hair cortisol and self-reported stress measures following mindfulness-based stress reduction (MBSR): A proof-of-concept study in pediatric hematology-oncology.
professionals. Complementary Therapies in Clinical Practice, 41, 1012-1016.
Li, J., Yuan, B., Li, G., Lu, X., Guo, Y., Yang, Y., Zhou, Q. (2020). Convergent syndromic atrophy of pain and emotional systems in patients with irritable bowel syndrome and depressive symptoms. Neuroscience letters, 723, 1348-1352.
Masuda, A., Mandavia, A., Tully, E.C. (2014). The role of psychological inflexibility and mindfulness in somatization, depres- sion, and anxiety among Asian Americans in the United States. Asian American, Journal of Psychology, 5(3), 230-236.
McGowan, A., Harer, K.N. (2021). Irritable Bowel Syndrome and Eating Disorders: A Burgeoning Concern in Gastrointestinal Clinics. Gastroenterology Clinics of North America, 50(3), 595-610.
Meerveld, B.G., Johnson, A.C.(2018). Mechanisms of Stress-induced Visceral Pain. Journal of Neurogastroenterol Motil, 24(1), 7–18.
Moitra, E., Gaudiano, B.A. (2016). psychological flexibility model of medication adherence in psychotic spectrum disorders. Journal of Contextual Behavioral Science, 5(4), 252-257.
Ng, Q.X., Soh, A.Y.S., Loke, W., Lim, D.Y., Yeo, W.S. (2018). The role of inflammation in irritable bowel syndrome (IBS). Journal of inflammation research, 11, 345-350.
Parker, C.H., Naliboff, B.D., Shih, W., Presson, A.P., Kilpatrick, L.A., Liu, C., Chang, L. (2019). Resilience in Irritable Bowel Syndrome is Lower Compared to the General Population and Other Chronic Gastrointestinal Conditions. Gastroenterology, 156(6), 1061-1065.
Quigley, B.M., Ruminski, K.A., Vargovich, A., Gudleski, G.D., Radziwon, C., Mayer, E.A., Lackner, J.M. (2019). Psychological Flexibility as an Important Feature of Digestive Health for Patients Undergoing Cognitive Behavioral Therapy for Irritable Bowel Syndrome. Gastroenterology, 156(6), 1074-1079.
Segal, Z.V., Williams, J.M.G., Teasdale, J.D. (2002). Mindfulness-based cognitive therapy for depression: A new approach to preventing relapse. New York: Guilford press.
Shallcross, A.J., Duberstein, Z.T., Sperber, S.H., Visvanathan, P.D., Lutfeali, S., Lu, N., Carmody, J., Spruill, T.M. (2021). An Open Trial of Telephone-Delivered Mindfulness-Based Cognitive Therapy: Feasibility, Acceptability, and Preliminary Efficacy for Reducing Depressive Symptoms. Cognitive and Behavioral Practice, In Press.
Sørensen, J., Laursen, B. S., Drewes, A. M., & Krarup, A. L. (2019). The Incidence of Sexual Dysfunction in Patients With Irritable Bowel Syndrome. Sexual medicine, 7(4), 371-383. 
Spillebout, A., Dechelotte, P., Ladner, J., & Tavolacci, M. P. (2019). Mental health among university students with eating disorders and irritable bowel syndrome in France. Revue d'epidemiologie et de sante publique, 67(5), 295-301.
Tap, J., Derrien, M., Törnblom, H., Brazeilles, R., Cools-Portier, S., Doré, J., & Simrén, M. (2017). Identification of an intestinal microbiota signature associated with severity of irritable bowel syndrome. Gastroenterology, 152(1), 111-123.
Thomas, L.J., Asselin, M.(2018). Promoting resilience among nursing students in clinical education. Nurse Education in Practice, 28, 231-234.
Tlapek, S.M., Auslander, W., Edmond, T., Gerke, D., Schrag, R.V., Threlfall, J.(2017). The moderating role of resiliency on the negative effects of childhood abuse for adolescent girls involved in child welfare. Children and Youth Services Review, 73, 437-444.
Wright, M., Masten, A. S., & Narayan, A. J. (2013). Resilience processes in development: Four waves of research on positive adaptation in the context of adversity. In S. Goldstein and R.B. Brooks (eds.), Handbook of Resilience in Children(pp15-37).New York: Springer.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 31 مرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 04 مهر 1401
  • تاریخ پذیرش: 12 مهر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار