مقایسه اثربخشی حساسیت زدایی با حرکت چشم و بازپردازش، رهاسازی هیجانی و شناختی-رفتاری در استرس پس از سانحه کووید19

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی مشاوره، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

2 استادیار، گروه روانشناسی و مشاوره، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

3 استادیار، مرکز تحقیقات روانپزشکی و علوم رفتاری، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی سه روش درمانی حساسیت زدایی با حرکت چشم و پردازش مجدد، فن رهاسازی هیجانی و درمان شناختی-رفتاری در درمان اختلال استرس پس از سانحه بهبودیافتگان بیماری کووید19شهر تبریز در سال 1400 بود. روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه بیماران بهبودیافته زن کووید-19 بود که بصورت هدفمند (افراد دارای نمره بالاتر از میانگین در پرسشناه استرس پس از سانحه)تعداد 48 بیمار زن بهبود یافته کووید19 با تشخیص PTSD انتخاب و در چهار گروه، گروه آزمایش1(12 نفر)،گروه آزمایش2 (12نفر)، گروه آزمایش3 (12نفر) و گروه کنترل(12 نفر) به صورت تصادفی جایگزین شدند. شرکت کنندگان در جلسات EMDR و EFT بصورت فردی و CBT به صورت گروهی در 6 جلسه چهل و پنج دقیقه ای تحت درمان قرار گرفتند. گروه کنترل برنامه عادی روزانه خود را گذراند. همه آزمودنی ها در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون به وسیله پرسشنامه اختلال استرس پس از سانحه مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های پژوهشی با تحلیل کوواریانس با استفاده از نرم افزارSPSS نسخه 22 تحلیل شد. نتایج نشان داد که علائم استرس پس از سانحه در هر سه گروه آزمایشی به طور معناداری کاهش یافته است (P<0.05). در نتیجه هر سه روش درمانی EMDR ، CBT و EFT باعث کاهش علائم استرس پس از سانحه می شود و همچنین روش درمانی EMDR نسبت به CBT و EFT تاثیر بیشتری بر PTSD داشته است. نتایج حاصله بر استفاده بیشتر از مداخله EMDR برای علائم PTSD اشاره دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of Efficacy of Eye Movement Desensitization and Reprocessing of Emotional Freedom Technique and Cognitive-Behavioral Therapy in PTSD in Covid-19

نویسندگان [English]

  • Mohammad Akbari 1
  • Alinaghi Aghdasi 2
  • Amir Panah ali 2
  • Masoumeh Azemodeh 2
  • Reza Naghdi Sadeh 3
1 Ph.D. Student in Counseling, Department of Counseling, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Psychology and Counseling, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
3 Assistant Professor, Research Center of Psychiatry and Behavioral Sciences, Tabriz University of Medical Sciences, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

This study compared the effectiveness of eye movement desensitization and reprocessing (EMDR), emotional freedom technique (EFT) and cognitive behavioral therapy (CBT) in treating PTSD in patients who recovered from Covid-19 in Tabriz (Iran).The present study was quasi-experimental based on a pretest-posttest design with a control group. The statistical population included all female patients recovered from Covid-19 aged 25 to 60 years in Tabriz in 2021. forty-eight patients sampled using the purposeful sampling method and diagnosed with PTSD were randomly assigned to three experimental groups(n=36) and one control group(n=12). Participants in EMDR and EFT sessions were treated individually in six 45 min sessions. Similarly, those who took part in the CBT sessions were treated in groups in 45 min sessions. All participants were evaluated in two pre-test and post-test stages by a post-traumatic stress disorder checklist. Data were analyzed in SPSS software (version 22) using the analysis of covariance. Post-test PTSDA scores were significantly reduced in three experimental groups (P <0.05). Additionally, a reduction in PTSD scores in the EMDR group was substantially more significant than in the CBT and EFT groups. Three EMDR, EFT and CBT psychotherapies relieved the symptoms in PTSD patients. However, according to the post-test results, EMDR intervention was more effective than CBT and EFT psychotherapy in reducing PTSD symptoms. Since, all the three methods can improve behavioral strategies by influencing irrational thoughts and emotion release, they are effective ways to reduce PTSD .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive-behavioral therapy
  • Covid-19
  • Emotional freedom technique
  • Eye movement desensitization and reprocessing
  • Post-traumatic stress disorder

مراجع

افشاری، افروز؛ امیری، شعله؛ نشاط دوست، حمیدطاهر و رضایی، فاطمه. (1394). مقایسه اثربخشی گروه‌درمانی شناختی رفتاری هیجان مدار (ECBT) و گروه‌درمانی شناختی-رفتاری (CBT) بر اختلال اضطراب اجتماعی کودکان. مجله مطالعات علوم پزشکی. ۲۶ (۳) :۲۰۴-۱۹۴.
بایلنگ،پیتر جی؛ مک کب، رندی ای و آنتونی،مارتین ام.(1389).گروه درمانگری شناختی-رفتاری.تاریخ انتشار اصلی2006. مترجمان محمد خدایاری فرد و یاسمین عابدینی. انتشارات دانشگاه تهران.
بهاروند، وحید؛ درتاج، فریبرز؛ نصری، صادق و نصرالهی، بیتا. (1399). مقایسة اثربخشی درمان شناختی رفتاری با هیپنوتراپی شناختی و حساسیت زدایی از طریق حرکت چشم و پردازش مجدد (EMDR) بر کاهش علایم استرس پس از سانحه زنان سیل زده. مجلة علوم روانشناختی، 19(86). 203-212.
بولاند، رابرت؛ ال.وردوین و روئیز، پدرو. (2022). خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک(جلد2). مترجمان:دکتر رضاعی و همکاران. تهران: انتشارات ارجمند.
پروچاسکا، جیمز ا و نورکراس، جان سی. (1397). نظریه های روان درمانی (نظام‌های روان درمانی). ترجمه یحیی سید محمدی. تهران: نشر روان.
جمشید زهی شه‌بخش، عبدالرحیم؛ اصغری ابراهیم‌آباد، محمدجواد؛ مشهدی، علی و دانش‌ثانی، سیدهاشم. (1395). اثر‌بخشی درمان‌ شناختی- رفتاری در کاهش نگرانی، اضطراب و حملۀ وحشت‌زدگی بیماران مبتلا به افتادگی دریچۀ میترال. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد. ۲۴ (۴) .۳۵۱-۳۴۰.
جوادی، سید محمد حسین؛ مرسا، رویا  و رحمانی، فهیمه. (1399). نشانه‌­ها و عوامل خطرساز اختلال استرس پس از سانحه در طول پاندمی شدن کووید-۱۹ در ایران. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. ۲۶ (۳) :.۳۹۹-۳۹۴ .
حشامی، سیران؛ بنی جمال، شکوه السادات؛ کوشکی، شیرین؛ خلعتبری، جواد و نصرالهی، بیتا. (1399). اثربخشی حساسیت زدایی از طریق حرکات چشم و پردازش مجدد بر خودتنظیمی و نشانه های اختلالی نوجوانان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه و پیگیری 60 روزه. فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی، 15 (57). 67-83.
خدابخشی کولایی، آناهیتا؛ تکه ای معروف، آرزو و نویدیان، علی. (1395). بررسی اثربخشی حساسیت زدایی از طریق حرکات تعقیبی چشم بر علائم اختلال استرس پس از سانحه جانبازان مرد. علوم مراقبتی نظامی. ۳ (۱) .۹-۱.
راه نجات، امیرحسین؛ دباغی، پرویز؛ ربیعی، مهدی؛ تقوا، ارسیا؛ ولی پور، حبیب، دنیوی، وحید و ابراهیمی، محمدرضا. (1395). میزان شیوع اختلال استرس پس از ضربه ناشی از جنگ در کهنه رزمندگان. فصلنامه علمی- پژوهشی طب جانباز.9(1).15-23.
سادات مدنی، سیدعبداله؛ تولایی زواره، سیدعباس و تولایی، وحید. (1396). اثربخشی روش درمانی حساسیت‌زدایی منظم باحرکت چشم و پردازش مجدد در کاهش علائم و درمان اضطراب. مجله پژوهش سلامت. ۳ (۱) :۴۳-۳۷.
ساریچلو، م. (1386). بررسی میزان اثربخشی حساسیت زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم در درمان اختلال استرس پس از سانحه ناشی از جنگ در میان جانبازان .پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.  
شادمهر، مرضیه؛ رامک، ناهید و سنگانی، علیرضا. (1399). بررسی نقش میزان فشار روانی ادراک شده در سلامت افراد مشکوک به بیماری کووید-19.مجله طب نظامی.22(2).115-121.
شهیاد، شیما و محمدی، محمدتقی. (1399). آثار روان‌شناختی گسترش بیماری کووید-۱۹ بر وضیعت سلامت روان افراد جامعه: مطالعه مروری. مجله طب نظامی. ۲۲ (۲) :۱۹۲-۱۸۴.
علمدار باغینی، آیدا؛ محمدطهرانی، حسن؛ بهبودی، معصومه و کیامنش، علیرضا. (1398). مقایسه اثربخشی حساسیت زدایی حرکت چشم و بازپردازش، درمان شناختی- رفتاری و فن رهاسازی هیجانی در کاهش اضطراب بیماران دچار اختالل استرس پس از سانحه. روانشناسی کاربردی.13(4پیاپی52).625-650.
علیقلی‌زاده‌مقدم، سحر؛ کاظمی، رضا؛ تکلوی، سمیه و نظری آلیله وکیل.(1401). مقایسه اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و حساسیت‌زدایی از طریق حرکت چشم و پردازش مجدد بر کاهش علائم افراد دچار استرس پس از سانحه. رویش روان شناسی. ۱۱(۵):۲۰۸-۱۹۷.
کمال منش، علی و ماردپور، علیرضا.(1395). بررسی میزان اختلال استرس پس از سانحه در بازماندگان جنگ. مجله پژوهش سلامت. ۲ (۲) :۹۸-۸۷.
ماردپور، علیرضا و نجفی، محمود.(1395). اثربخشی روش درمانی حساسیت زدایی از طریق حرکات چشم و پردازش مجدد در زنان مبتلا به اختلال استرس پس از ضربه ناشی از اتفاقات غیرنظامی.فصلنامه مطالعات روانشناسی بالینی. 6 (23). 41-60.
میرزائی فیض آبادی، سارا؛ طاهری ،نجمه و هادیانفرد، حبیب .(1399).درمان حساسی زدایی با حرکات چشم و پردازش مجدد برای اختلال استرس پس از سانحه در ایران: یک مطالعه مروری نظام مند. رویش روان شناسی.9 (9). 54.
یانگ،بروس اچ و بلیگ،دادلی دی.(1388).گروه درمانی اختلال استرس پس از سانحه.مترجمان ایمان الله بیگدلی و مرتضی نظیفی. انتشارات دانشگاه سمنان.
Acarturk, C., Konuk, E., Cetinkaya, M., Senay, I., Sijbrandij, M., Cuijpers, P & Aker, T. (2015). EMDR for Syrian refugees with posttraumatic stress disorder symptoms: results of a pilot randomized controlled trial. Eur J Psychotraumatol. 18; 6:27414.
Al-Hadethe, A., Hunt, N., Al-Qaysi, G& Thomas, S. (2015). Randomised Controlled Study Comparing Two Psychological Therapies for Posttraumatic Stress Disorder (PTSD): Emotional Freedom Techniques (EFT) vs. Narrative Exposure Therapy (NET). J Trauma Stress Disor Treat. 4:4.
Capezzani, L., Ostacoli, L., Cavallo, M., Carletto, S., Fernández, I., Solomon, R.M & et al. (2013). EMDR and CBT for Cancer Patients: Comparative Study of Effects on PTSD, Anxiety, and Depression. J E Pra and Res.7:134 - 43.
Chen, L., Zhang, G., Hu, M & Liang, X. (2015). Eye movement desensitization and reprocessing versus cognitive-behavioral therapy for adult posttraumatic stress disorder: Systematic review and metaanalysis. The Journal of Nervous and Mental Disease.203(6): 443-451. Church, D. (2014). Eft for ptsd. Hay House, Inc.
Church, D., Yount, G., Rachlin, K., Fox, L & Nelms J. (2018). Epigenetic Effects of PTSD Remediation in Veterans Using Clinical Emotional Freedom Techniques: A Randomized Controlled Pilot Study. Am J Health Promot. 32(1):112-122.
Cheng, P., Casement, M., Kalmbach, D., Castelan, A.C & Drake, C.L. (2020). Digital Cognitive Behavioral Therapy for Insomnia Promotes Later Health Resilience During the Coronavirus Disease 19(COVID-19) Pandemic. Sleep Medicine Articles. https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT02988375
Clond, M. (2016). Emotional Freedom Techniques for Anxiety: A Systematic Review with Meta-analysis. J Nerv Ment Dis. 204(5): 388-95.
Elliott, R & Greenberg L.S. (2007). The essence of process-experiential/emotion-focused therapy. Am J Psychother. 61(3): 241-54.
Foa, E. B., Riggs, D. S., Dancu, C. V & Rothbaum, B. O. (1993). Reliability and validity of a brief instrument for assessing post-traumatic stress disorder. Journal of Traumatic Stress.6, 459–474.
Jiang, HJ., Nan, J., Lv, ZY & Yang, J. (2020). Psychological impacts of the COVID-19 epidemic on Chinese people: Exposure, post-traumatic stress symptom, and emotion regulation. Asian Pacific Journal of Tropical Medicine.13(6): 252-9.
Joshua, E., Curtiss., Daniella, S., Levine, B.A., Ilana Ander, B.A & Amanda, W. (2021). Cognitive-Behavioral Treatments for Anxiety and Stress-Related Disorders. focus.psychiatryonline.org .19(2). 184-189.
Haagen, JF., Smid, GE., Knipscheer, JW & Kleber, RJ. (2015). The efficacy of recommended treatments for veterans with PTSD: A metaregression analysis. Clin Psychol Rev.40:184-94.
Hour, F., Dobbelaere, E & Beaurepaire, C.D. (2019). Scientific Evaluation of EMDR Psychotherapy for the Treatment of Psychological Trauma Summary: Scientific evaluation of EMDR psychotherapy. J Neurol Neuromed. 4(2): 5-14.
Huang, Y., Ke, Y., Zhu, H., Gao, Y., Wu, D., Cai, Q & Guo, J. (2021) Effect of Cognitive Behavioral Intervention on Stress Response of Nurses with PTSD in Operating Room. World Journal of Neuroscience, 11, 8-16.  

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 شهریور 1401
  • تاریخ بازنگری: 29 شهریور 1401
  • تاریخ پذیرش: 02 مهر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار