اثربخشی زوج‌درمانی شناختی-رفتاری بر افسردگی، اضطراب و استرس بیماران بای‌پس عروق کرونری: یک کارآزمایی بالینی تصادفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مشاوره خانواده، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران.

2 استادیار، گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران.

3 استادیار، گروه روانشناسی، واحد علوم پزشکی تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی زوج‌درمانی شناختی-رفتاری بر افسردگی، اضطراب و استرس بیماران بای‌پس عروق کرونری انجام گرفت. روش این پژوهش، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. نمونۀ آماری پژوهش را 30 نفر از بیماران بیمارستان شهید مدنی تبریز که در بازۀ زمانی 15 مرداد 1398 تا 15 مرداد 1399 تحت جراحی بای‌پس عروق کرونری قرار گرفته‌اند، تشکیل می‌دادند که به همراه همسران خود در پژوهش شرکت کردند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 زوج) و کنترل (15 زوج) قرار گرفتند. گروه آزمایش به مدت 10 جلسۀ 90 دقیقه‌ای تحت آموزش زوج‌درمانی شناختی-رفتاری داتیلیو قرار گرفت ولی گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. آزمودنی‌های هر دو گروه در مرحلۀ پیش‌آزمون و پس‌آزمون به پرسشنامۀ پژوهش پاسخ دادند. برای گردآوری داده‌ها از مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (DASS-21) استفاده شد. برای آزمون فرضیه‌های پژوهش، از روش تحلیل کوواریانس تک‌متغیری استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که زوج‌درمانی شناختی-رفتاری باعث بهبود علایم افسردگی، اضطراب و استرس بیماران بای‌پس عروق کرونری می‌شود (0/001=P). زوج‌درمانی شناختی-رفتاری با ایجاد تغییر در شناخت‌ها و رفتارهای زوجین با استفاده از تکنیک‌های متعدد و آموزش مهارت‌های مؤثر می‌تواند به بهبود روابط زوجین و افزایش حمایت عاطفی آنان و در نتیجه درمان اختلالات روانشناختی بیماران مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Cognitive-Behavioral Couple Therapy on Depression, Anxiety and Stress in Patients with Coronary Artery Bypass Grafting: A Randomized Clinical Trial

نویسندگان [English]

  • Maryam Abbaszadeh 1
  • Ahad Ahangar 2
  • Ali Naghavi Behzd 3
1 MSc of Psychology, Department of Psychology, Shabestar Branch, Islamic Azad University, Shabestar, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Shabestar Branch, Islamic Azad University, Shabestar, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Psychology, Tabriz Medical Sciences Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

The aim of this study was to evaluate the effectiveness of Cognitive-Behavioral Couple Therapy on depression, anxiety and stress in patients with coronary artery bypass grafting (CABG). This study was a quasi-experimental study with pre-test and post-test design with control group. The statistical population of the study consisted of all patients of Shahid Madani Hospital in Tabriz who underwent coronary artery bypass surgery between August 6, 2019 to August 5, 2020, from which 30 patients were selected by purposive sampling method and were assigned into two groups: experimental (15 couples) and control (15 couples). Couples in the experimental group were exposed to cognitive-behavioral couple therapy intervention for 10 sessions once a week for 90 minute each time; While the control group couples did not receive this intervention. The Depression, Anxiety and Stress Scale (DASS-21) was used to collect data. Subjects of both groups answered the research questionnaire in the pre-test and post-test stages. Analysis of covariance (Ancova) was used for statistical analysis of data using SPSS software. Findings showed that cognitive-behavioral couple therapy improves the symptoms of depression, anxiety and stress in patients with coronary artery bypass grafting (P = 0.001). Cognitive-behavioral Couple Therapy can be effective in improving couples' relationships and increasing their emotional support and treating patients' psychological disorders by making changes in couples' cognitions and behaviors using various techniques and teaching effective skills.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anxiety
  • Cognitive-Behavioral Couple Therapy
  • Coronary Artery Bypass Grafting
  • Depression
  • Stress

مراجع

بهراد ب.، بهرامی احسان ه.، رستم ر.، صادقیان س. (1393). تأثیر مداخلات هیجان‌محور و شناختی بر کاهش استرس بیماران CABG از طریق افزایش فرکانس رزونانس HRV.. فصلنامۀ علمی-پژوهشی روانشناسی سلامت، سال 3، 3: صص. 41-18.
بهراد ب.، بهرامی احسان ه.، رستم ر.، صادقیان س. (1394). تأثیر افزایش فرکانس رزونانسHRV بر کاهش افسردگی بیماران عروق کرونر قلب به دنبال جراحی CABG. فصلنامۀ پژوهش‌های کاربردی روانشناختی، دورۀ 6، 1: صص. 88-61.
پورنقاش تهرانی س.س.، اعتمادی ث.، نکونام آ. (1396). تأثیر مداخلة خانواده‌درمانی شناختی-رفتاری بر علایم روان‌شناختی و رضایت زناشویی بیماران قلبی. مجلۀ روانشناسی و سلامت، سال 1، 1: صص. 102-94.
جمشیدزهی شه‌بخش ع.، اصغری ابراهیم‌آباد م.، مشهدی ع.، دانش ثانی س.ه. (1395). اثربخشی درمان شناختی-رفتاری در کاهش نگرانی، اضطراب و حملة وحشت‌زدگی بیماران مبتلا به افتادگی دریچة میترال. دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، دورۀ 24، 4: صص. 351-340.
حسنی ف.، نوابی‌نژاد ش.، نورانی‌پور ر. (1387). مقایسه اثربخشی زوج‌درمانی رفتاری- شناختی و هیجان‌محور بر افسردگی زوج مرد نابارور. زن در توسعه و سیاست،دورۀ 6، 3: صص. 83-61.
داتیلیو ف. (1392). درمان شناختی-رفتاری با زوج‌ها و خانواده‌ها. ترجمۀ ا.ح خواجه، پ. سجادیان، ف. بهرامی. تهران: نشر ارجمند.
ذوالفقاری م.، فاتحی‌زاده م.، عابدی م. (1387). تعیین رابطۀ بین طرحواره‌های ناسازگار اولیه با ابعاد صمیمیت زناشویی زوجین شهر اصفهان. خانواده‌پژوهی، 4 (15): 261-247.
ذوقی پایدار م. (1392). اثربخشی زوج‌درمانی شناختی-رفتاری بر اختلال استرس پس از ضربه و افسردگی جانبازان. مطالعات زن و خانواده، دورۀ 1، 1: صص. 118-99.
ذوقی پایدار م.، سهرابی اسمرود ف.، یعقوبی ا. (1392). اثربخشی زوج‌درمانی شناختی-رفتاری بر اختلال استرس پس از ضربه و افسردگی جانبازان. مطالعات زن و خانواده، 1(1). 118-99.
رجبی غ.، کارجو کسمایی س.، جباری ح. (1389). تأثیر زوج‌درمانی شناختی در کاهش میزان افسردگی و افزایش رضایت زناشویی. روانشناسی بالینی، سال دوم، 4 (پیاپی 8)، 17-9.
رضاییان ع. (1396). اثربخشی زوج‌درمانی داتیلیو بر تحریف‌های شناختی بین فردی و افکار خودآیند منفی زوج‌های متعارض شهرستان مشهد. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد.
سارافینو پ.ا. (1396). روانشناسی سلامت. ترجمۀ ع. منتظری‌مقدم، س.م. نورایی، پ. قوامیان، ا. جزایری، ا. ندیم، ف. شفیعی، س.ع. احمدی‌ابهری، ا. میرزایی، ح. افتخار اردبیلی، غ. گرمارودی، تهران: انتشارات رشد.
سلطانی شال ر.، آقامحمدیان شعرباف ح. (1394). بررسی نقش متغیرهای روانشناختی و اهمیت روان‌درمانی در آسیب‌شناسی روانی بیماران قلبی. مجلۀ علمی-پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، دورۀ 23 (96)، 121-109.
سلیمانی کهره ز.، حسینی س.، افشاری‌نیا ک. (1398). مقایسۀ اثربخشی درمان‌های شناختی-رفتاری، موسیقی‌درمانی و تن‌آرامی رفتاری بر کاهش اضطراب و افسردگی بیماران عروق کرونری. فصلنامۀ علمی-پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، 21 (3)، 143-129.
سیف ف.، رحیمی چ.، محمدی، ن. (1395). اثر درمان‌های شناختی–رفتاری فردی و گروهی بر افسردگی و میزان بازده قلبی در بیماری کرونر قلب. مجلۀ دستاوردهای روانشناختی دانشگاه شهید چمران اهواز، 23 (1)، 22-1.
شکوهی یکتا م.، پرند ا. (1392). روان‌شناسی استرس. چاپ اول. تهران: انتشارات تیمورزاده-نشر طبیب.
عرب م.، رنجبر ه.، حسین رضایی ح.، خوشاب ه. (1390). بررسی میزان افسردگی و اضطراب در مددجویان مبتلا به بیماری‌های عروق کرونر حاد. پرستاری مراقبت ویژه، 4 (4)، 202-197.
عزتی پ. (1395). بررسی نقش مواجهه با رویدادهای استرس‌زای زندگی و عوامل جمعیت‌شناختی و بالینی در پیگیری توانبخشی قلبی بعد از عمل کرونری آرتری بای‌پس گرفت در بیماران مراجعه‌کننده به بخش بازتوانی بیمارستان امام علی (ع) شهر کرمانشاه در سال 1394. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، گروه مدیریت توانبخشی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
عزتی ن. (1397). تأثیر حضور حمایتی خانواده بر سیر بهبودی بیماران زن مبتلا به ‌بیماری‌های قلبی-عروقی. زن و مطالعات خانواده، 11 (41)، 136-121.
فتحی آشتیانی ع.، داستانی م. (1392). آزمون‌های روانشناختی: ارزشیابی شخصیت و سلامت روان. چاپ یازدهم. تهران: بعثت.
فروزنده ن.، دل‌آرام م.، فروزنده م.، درخشنده س. (1392). بررسی وضعیت سلامت روان بیماران قلبی– عروقی و تعیین برخی عوامل مؤثر بر آن در بیماران بستری در بخش‌های CCU و قلب بیمارستان هاجر شهرکرد. مجلۀ بالینی پرستاری و مامایی، 2 (2)، 25-18.
قره‌گوزلو ن.، مرادحاصلی م.، عطادخت ا. (1397). مقایسۀ اثربخشی زوج‌درمانی شناختی-رفتاری حضوری و مجازی بر اختلال استرس پس از سانحه در روابط فرازناشویی. پژوهش‌های مشاوره (تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره)، 17 (65)، 206-186.
کاپلان ه.، سادوک ب.ج. (1387). خلاصۀ روانپزشکی. ترجمۀ ف. رضاعی، تهران: ارجمند.
کرامر ج.، برنستاین د.، پرز و. (1394). مقدمه‌ای بر روانشناسی بالینی. ترجمۀ م. فیروزبخت، تهران: ارسباران.
کریمی ج.، سودانی م.، مهرابی‌زاده م.، نیسی ع. (2015). بررسی میزان اثربخشی زوج‌درمانی یکپارچه‌نگر بر کاهش افسردگی، علایم استرس پس از سانحه و افزایش گذشت و روابط صمیمانه پس از خیانت همسر. پژوهش‌های روانشناسی بالینی و مشاوره، 4 (2)، 68-51.
مرادیان س.ط.، عبادی ع.، سعید ی.، آسیابی م. (1392). اضطراب و افسردگی بیمارستانی در بیماران مبتلا به بیماری عروق کرونر. روان‌پرستاری، 1 (2)، 61-54.
AbuRuz M.E., Al-Dweik G., Al-Akash H.Y. (2019). Checking the moderating effect of perceived control on the relationship between anxiety and postoperative hospital length of stay among coronary artery bypass graft patients. International journal of general medicine, 12, 79–85.
Alexander J. H., Smith P. K. (2016). Coronary Artery Bypass Grafting. The New England journal of medicine, 375 (10), e22.
Barlow D. H. (2002). Anxiety and its disorders: The nature and treatment of anxiety and panic. New York: Guilford Press.
Burg M. M., Benedetto M. C., Rosenberg R. & Soufer R. (2003). Pre-surgical depression predicts medical morbidity at 6-months after coronary artery bypass grafting. Psychosomatic Medicine, 65 (1), 111-118.
Correa-Rodríguez M., Abu Ejheisheh M., Suleiman-Martos N., Membrive-Jiménez M. J., Velando-Soriano A., Schmidt-RioValle J., Gómez-Urquiza J. L. (2020). Prevalence of Depression in Coronary Artery Bypass Surgery: A Systematic Review and Meta-Analysis. Journal of clinical medicine, 9(4), 909.
Davidson K. W., Kupfer D. J., Bigger J. T., Califf R. M., Carney R. M., Coyne J. C., Czajkowski S. M., Frank E., Frasure-Smith N., Freedland K. E., Froelicher E. S., Glassman A. H., Katon W. J., Kaufmann P. G., Kessler R. C., Kraemer H. C., Krishnan K. R., Lespérance F., Rieckmann N., Sheps D. S., Suls J. M. (2006). Assessment and treatment of depression in patients with cardiovascular disease: national heart, lung and blood institute working group report. Annals of Behavioral Medicine, 2 (32), 121–126.
Douki Z. E., Vaezzadeh N., Shahmohammadi S., Shahhosseini Z., Tabary S. Z., Mohammadpour A. & Esmaeeli M. (2011). Anxiety before and after coronary artery bypass grafting surgery: relationship to QOL. Middle East Journal of Scientific Research, 7 (1), 103-108
Durães R. S. S, Khafif T. C., Lotufo-Neto F. & Serafim A. (2020). Effectiveness of cognitive behavioral couple therapy on reducing depression and anxiety symptoms and increasing dyadic adjustment and marital social skills: an exploratory study. The Family Journal: Counseling and Therapy for Couples and Families, 28 (4), 1-12.
Freedland K. E., Carney R. M., Rich M. W., Steinmeyer B. C. & Rubin E. H. (2015). Cognitive behavior therapy for depression and self-care in heart failure patients: a randomized clinical trial. American Medical Association, 175 (11), 1773-1782.
Hammond R. T., Alton J. B. (2009). Coronary Artery Bypasses. 1th Edition. UK ed., Nova Science Pub Inc.
Hare D. L., Toukhsati S. R., Johansson P. & Jaarsma T. (2014). Depression and cardiovascular disease: a clinical review. European Heart Journal, 35 (21), 1365–1372.
Hosseini S. H., Rafiei A., Gaemian A., Tirgari A., Zakavi A. , Yazdani J., Bolhari J., Golzari M., Esmaeili D. Z., Vaezzadeh N. (2017). Comparison of the Effects of Religious Cognitive Behavioral Therapy (RCBT), Cognitive Behavioral Therapy (CBT) and Sertraline on Depression and Anxiety in Patients after Coronary Artery Bypass Graft Surgery: Study Protocol for a Randomized Controlled Trial. Iranian Journal of Psychiatry, 12 (3), 206-213.
Hwang B., Eastwood J. A., McGuire A., Chen B., Cross-Bodán R. & Doering, L. V. (2015). Cognitive behavioral therapy in depressed cardiac surgery patients: role of ejection fraction. The Journal of cardiovascular nursing, 30 (4), 319–324.
Jolliffe J. A., Rees K., Taylor R. S., Thompson D., Oldridge N., Ebrahim S. (2001). Exercise-based rehabilitation for coronary heart disease. The Cochrane Database of Systematic Reviews, (1): CD001800.
Jackson J. L., Leslie C. E. & Hondorp S. N. (2018). Depressive and anxiety symptoms in adult congenital heart disease: prevalence, health impact and treatment. Progress in Cardiovascular Diseases, 61 (3-4), 294-299.
Krantz D. S., Sheps D. S., Carney R. M., Natelson B. H. (2000). Effects of mental stress in patients with coronary artery disease: evidence and clinical implications. The Journal of the American Medical Association internal medicine, 283 (14), 1800-1802.
Lazarus R. S. & Folkman S. (1984). Stress, Appraisal and Coping. New York: Springer.
Mirmahdi R., Kamran A., Moghtadaei K., Salamat M. (2019). The Role of Spirituality and Forgiveness in Psychological Symptoms of Coronary Heart Patients. Positive Psychology Research, 5 (1), 17-28.
Monson, C. M., Schnurr, P. P., Stevens, S. P., & Guthrie, K. A. (2004). Cognitive-Behavioral Couple's Treatment for posttraumatic stress disorder: initial findings. Journal of traumatic stress, 17 (4), 341–344.
Monson C. M., Fredman S. J., Macdonald A., Pukay-Martin N. D., Resick P. A. & Schnurr P. P. (2012). Effect of cognitive-behavioral couple therapy for PTSD: a randomized controlled trial. The Journal of the American Medical Association, 308 (7), 700–709.
Pole L., Ronaldson A., Kidd T., Leigh E., Jahangiri M., Steptoe A. (2017). Pre-surgical depression and anxiety and recovery following coronary artery bypass graft surgery. Journal of Behavioral Medicine, 40 (2), 249-258.
Proulx, C. M., Buehler, C., & Helms, H. (2009). Moderators of the link between marital hostility and change in spouses’ depressive symptoms. Journal of Family Psychology, 23 (4), 540-550. 
Rankin-Esquer L. A., Deeter A. K., Froelicher E. & Taylor C. B. (2000). Coronary heart disease: intervention for intimate relationship issues. Cognitive and Behavioral Practice, 7 (2), 212-220.
Roohi Karimi T., Shirazi M. (2021). Comparison of the Effectiveness of Cognitive-Behavioral Couple Therapy and Acceptance and Commitment Couple Therapy on the Couple Burnout and Post-traumatic Stress of Women Affected by Marital Infidelity. Family Counseling and Psychotherapy, 10, 2 (30), 41-74.
Schumm, J. A., Fredman, S. J., Monson, C. M., Chard, K. M. (2013). Cognitive-Behavioral Conjoint Therapy for PTSD: Initial Findings for Operations Enduring and Iraqi Freedom Male Combat Veterans and Their Partners. The American Journal of Family Therapy, 41 (4), 277–287.
Waltz M. (1986). Marital context and post-infarction quality of life: is it social support or something more. Social Science and Medicine, 22 (8), 791-805.
Wang X. & Yuan Q. (2020). Evaluation of cognitive behavior combined with biofeedback therapy based on the fusion of normed space and banach space on the emotional state of patients with coronary artery bypass grafting. Indian Journal of Pharmaceutical Sciences, Special Issue 2: 7-13.
Özgüç S., Tanrıverdi D. (2018). Relations b,tween depression level and conflict resolution styles, marital adjustments of patients with major depression and their spouse. Archives of Psychiatric Nursing, 32 (3), 337-342.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 آذر 1400
  • تاریخ بازنگری: 20 بهمن 1400
  • تاریخ پذیرش: 23 بهمن 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار