اثربخشی مشاوره گروهی ذهن‌آگاهی مبتنی بر شناخت‌درمانی بر اعتیاد به اینترنت و اهمال‌کاری تحصیلی در دانش‌آموزان متوسطه دوم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکترای مشاوره، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

3 دانشیار، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

با توجه به عواقب خطرناک و شیوع اعتیاد به اینترنت و اهمالکاری تحصیلی و پیامدهای آنها در میان نوجوانان و دانش آموزان، هدف از مطالعه حاضر یررسی اثربخشی مشاوره گروهی ذهن‌آگاهی مبتنی بر شناخت‌درمانی بر اعتیاد به اینترنت و اهمالکاری تحصیلی در دانش‌آموزان متوسطه دوم بود. طرح پژوهش نیمه آزمایشی و از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون- پیگیری دو ماهه با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامیِ دانش آموزان پسر مقطع دوم متوسطه شهرستان تاکستان در سال تحصیلی 1400_1399 بود. نمونه مورد نظر شامل 30 دانش آموز پسر مقطه متوسطه دوم بود که به روش خوشه ای چند مرحله ای تصادفی انتخاب شده و در دو گروه آزمایش و گواه گمارده شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه اهمال کاری تحصیلی (PASS) و پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ (IAQ) استفاده شد و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری و اندازه گیری مکرر با نرم افزار 26 SPSS- استفاده شد. نتایج بیانگر این بود مشاوره گروهی ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی در کاهش اعتیاد به اینترنت در مراحل پس آزمون و پیگیری موثر بود(P<0.01). همچنین مشاوره گروهی ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی در کاهش اهمالکاری تحصیلی در مراحل پس آزمون و پیگیری موثر بود(P<0.01). باتوجه به یافته ها می توان بیان کرد که مشاوره گروهی ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی در کاهش اعتیاد به اینترنت و اهمالکاری تحصیلی در دانش‌آموزان متوسطه دوم موثر می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Cognitive-Based Mindfulness Group Counseling on Internet Addiction and Academic Procrastination in Secondary High School Students

نویسندگان [English]

  • Sedigheh Ahmadi 1
  • Hossein Ilanloo 2
  • Kianoosh Zahrakar 3
1 Assistant Professor of Counseling, Faculty of Psychology, Kharazmi University, Tehran, Iran.
2 PhD student of Counseling, Department of Counseling, Faculty of Psychology, Kharazmi University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor of Counseling, Faculty of Psychology, Kharazmi University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Given the dangerous consequences and prevalence of Internet addiction and academic procrastination and their consequences among adolescents and students, the aim of this study was to evaluate the effectiveness of group counseling, cognitive awareness based on cognitive therapy on Internet addiction and academic procrastination in students. It was secondary school. The research design was quasi-experimental and pre-test-post-test-two-month follow-up with the control group. The statistical population of this study included all male high school students in Takestan city in the academic year 2020-2021. The sample consisted of 30 high school male students who were selected by multi-stage cluster random sampling method and at the end were assigned to experimental and control groups. The academic procrastination questionnaire (PASS) and Young Internet Addiction Questionnaire (IAQ) were used to collect data and multivariate analysis of covariance and repeated measures with SPSS-26 software were used to analyze the data. The results showed that cognitive-based mindfulness group counseling was effective in reducing Internet addiction in the post-test and follow-up stages (P <0.01). Also, cognitive-based mindfulness group counseling was effective in reducing academic procrastination in post-test and follow-up stages (P <0.01). According to the findings, it can be said that cognitive-minded group counseling based on cognitive therapy is effective in reducing Internet addiction and academic procrastination in high school students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Group Counseling
  • Mindfulness Based on Cognitive Therapy
  • Internet Addiction
  • Academic Procrastination
  • High School Students
احمدی، مجتبی؛ نیک‌منش، زهرا؛ فرنام، علی. (1400). اثربخشی درمان ذهن‌آگاهی مبتنی بر کاهش استرس بر احساس تنهایی و اعتیاد به اینترنت دانش‌آموزان. مجله علمی پژوهان. ۱۹ (۴) :۹-۱
آقاسی، فهیمه؛ فرهادی، هادی؛ آقایی، اصغر (1398). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر عزت نفس و اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان دختر. مجله پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 16(36)،152-162.
بوردیک، دبرا (1396). راهنمای عملی درمان ذهن آگاهی بر کودکان و نوجوانان. ترجمه غالمرضا منشئی، مسلم اصلی آزاد، الله حسینی و پریناز طیبی، اصفهان: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان)
دلاور، علی. (1396). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی، تهران: نشر ویرایش.
زارعی، لیلا؛ خشوعی، مهدیه­سادات. (1395). رابطه اهمال کاری با باورهای فراشناختی، تنظیم هیجان و تحمل ابهام در دانشجویان. فصلنامه پژوهش و برنامه‌­ریزی در آموزش عالی، 22(3)، 113-130.
سعدی‌پور، اسماعیل؛ سلطانی‌زاده، هدایا؛ ابراهیم‌قوام، صغری. (1398). تأثیر آموزش ذهن‌آگاهی بر اهمال کاری تحصیلی در دو گروه دانش‌آموزان با اضطراب امتحان بالا و پایین. فصلنامه سلامت روان کودک. ۶ (۴)،۲۷۷-۲۶۶
سلگی، زهرا؛ ویسی، راضیه. (1397). اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر حساسیت اضطرابی، خودپنداره و خودکارامدی تحصیلی دانش‌آموزان دچار نارسانویسی. فصلنامه روان شناسی کاربردی, 12(4), 573-594.
سواری،کریم؛ منشداوی، سمیه. (1395). اثربخشی آموزش مهارت خودآگاهی در کاهش اعتیاد به اینترنت، احساس تنهایی و افزایش خودکارآمدی. مطالعات روان شناسی بالینی, 6(22), 1-17.
شاملی، محمدحسن؛ معتمدی، عبدالله؛ برجعلی، احمد. (1397). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر اعتیاد به بازی های اینترنتی با میانجی گری متغیرهای خودکنترلی و هیجان خواهی در نوجوانان پسر. فرهنگ مشاوره و روان درمانی, 9(33)،137-161.
شورچی، فاطمه؛ جوادی، محمد جعفر؛ دوایی، مهدی؛ فرخی، نورعلی. (1399). اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر ذهن‌آگاهی با توجه به تعدیل طرحواره‎های ناسازگار اولیه در کاهش اعتیاد به اینترنت نوجوانان دختر دبیرستانی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 63(4)، 34-49
صبحی‌قراملکی, ناصر؛ حاجلو, نادر؛ بابایی, کریم. (1393). اثربخشی آموزش مهارت های مدیریت زمان بر اهمال‌کاری دانش‌آموزان. فصلنامه علمی-پژوهشی روشها و مدل‌های روانشناختی, 4(15)، 91-101.
علوی، سید سلمان؛ جنتی فرد، فرشته؛ مرآثی، محمدرضا؛ رضاپور، حسین. (1389). بررسی ویژگی‌های روان‌‌‌ سنجی پرسشنامۀ اعتیاد به اینترنت GPIUS درکاربران دانشجوی دانشگاههای شهر اصفهان سال 1388. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی, 11(40), 38-51.
علی مدد، زهرا. (1388). بررسی نقش واسطه ای خود تعیینی در رابطۀ بین ابعاد فرزند پروری و اهمال‏کاری تحصیلی دانشجویان دانشگاه شیراز. پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی تربیتی، دانشگاه شیراز.
کافی‌نیا، فاطمه؛ فرهادی، هادی. (1399) اثربخشی درمان شناختی رفتاری گروهی بر خودآگاهی هیجانی و توانش حل مسأله دانش‌آموزان دارای اعتیاد به اینترنت. فصلنامه علمی پژوهشی علوم روانشناختی. 19(۸۵)، 120-۱۱۱.
ماهی‌گیر، فروغ؛ کریمی‌باغملک، آیت‌اله. (1399). مقایسه تأثیردو روش درمانی تنظیم هیجان و ذهن آگاهی بر کاهش تعلل ورزی تحصیلی و فرسودگی تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی, 9(2)، 137-156.
مطیعی، حورا؛ حیدری، محمود؛ باقریان، فاطمه؛ زرانی، فریبا. (1397). مدل شناختی- هیجانی اهمالکاری تحصیلی دانشجویان: ذهن آگاهی و ادراک زمان. تحقیقات علوم رفتاری.۱۶ (۳)،۳۶۴-۳۵۳.
موسوی، سید ولی اله. (1399). شیوع اعتیاد به اینترنت و وضعیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی در نوجوانان و جوانان ایرانی در سال ۱۳۹۷. مجله طب نظامی. ۲۲ (۳) ،۲۸۸-۲۸۱.
موسوی، سیدابوالفضل؛ پورحسین، رضا؛ زارع مقدم، علی؛ گمنام، اعظم؛ میربلوک بزرگی، عباس؛ حسنی اسطلخی، فرشته. (1398). ذهن آگاهی از تئوری تا درمان. رویش روان شناسی. ۸ (۱) :۱۷۰-۱۵۵.
میکاییلی، نیلوفر؛ رهبری‌غازانی، نسرین. (1400). اثربخشی یک برنامه مبتنی بر ذهن آگاهی بر اهمال کاری و باورهای فراشناختی در افراد وابسته به مواد. فصلنامه علمی اعتیادپژوهی. ۱۵ (۵۹) :۱۷۲-۱۵۷.
نرگسی، امیرعباس؛ حبیب‌زاده، اصحاب. (1397). بررسی میزان اعتیاد اینترنتی در بین دانش‌آموزان دبیرستان‌های شهر ایلام در سال تحصیلی 95-96. فصلنامه علمی تخصصی دانش انتظامی ایلام،1397(26)، 53-75.
نیکبخت، الهام؛ عبدخدائی، محمد سعید؛ حسن آبادی، حسین. (1392). اثربخشی واقعیت درمانی گروهی بر افزایش انگیزش تحصیلی و کاهش اهمالکاری تحصیلی دانش آموزان. پژوهش های روان شناسی بالینی و مشاوره, 3(2), 81-94.
Ahmad, F., El Morr, C., Ritvo, P., Othman, N., Moineddin, R., & MVC Team. (2020). An eight-week, web-based mindfulness virtual community intervention for students’ mental health: Randomized controlled trial. JMIR mental health7(2), e15520.
Alimoradi, Z., Lin, C. Y., Broström, A., Bülow, P. H., Bajalan, Z., Griffiths, M. D., ... & Pakpour, A. H. (2019). Internet addiction and sleep problems: A systematic review and meta-analysis. Sleep medicine reviews47(19), 51-61.
American Psychiatric Association, A. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (Vol. 3). Washington, DC: American Psychiatric Association.
Bisen, S. S., & Deshpande, Y. M. (2018). Understanding internet addiction: a comprehensive review. Mental Health Review Journal.23(3),165-184.
Bordick, D. (2017). Mindfulness skills for the children and adolescents. Monshe’ie GR, Asli Azad A, Hoseini L, Tayebi P. (Persian translator). First edition. Isfahan: Isfahan Islamic Azad University publication (Khorasgan), 369-375.
Dolph, D. (2017). Challenges and Opportunities for School Improvement: Recommendations for Urban School Principals. Education and Urban Society49(4), 363–387.
Dryden, W. (2021). Overcoming procrastination. Hachette UK.
Evans, S. (2016). Mindfulness-based cognitive therapy for generalized anxiety disorder. In Mindfulness-based cognitive therapy (pp. 145-154). Springer, Cham.
Ferrara, P., Corsello, G., Ianniello, F., Sbordone, A., Ehrich, J., Giardino, I., & Pettoello-Mantovani, M. (2017). Internet addiction: starting the debate on health and well-being of children overexposed to digital media. The Journal of pediatrics191(1), 280-281.
Flett, G. L., Blankstein, K. R., & Martin, T. R. (1995). Procrastination, negative self-evaluation, and stress in depression and anxiety. In Procrastination and task avoidance (pp. 137-167). Springer, Boston, MA.
Gautam, A., Polizzi, C. P., & Mattson, R. E. (2019). Mindfulness, procrastination, and anxiety: Assessing their interrelationships. Psychology of Consciousness: Theory, Research, and Practice.
Goldin, P. (2008). Mindfulness-based stress reduction for school-age children. Acceptance and mindfulness treatments for children and adolescents: A practitioner's guide
Goroshit, M. (2018). Academic procrastination and academic performance: An initial basis for intervention. Journal of prevention & intervention in the community46(2), 131-142.
Halvorsen, M., Wang, C. E., Richter, J., Myrland, I., Pedersen, S. K., Eisemann, M., & Waterloo, K. (2009). Early maladaptive schemas, temperament and character traits in clinically depressed and previously depressed subjects. Clinical Psychology & Psychotherapy: An International Journal of Theory & Practice16(5), 394-407.
Jin Jeong, Y., Suh, B., & Gweon, G. (2020). Is smartphone addiction different from Internet addiction? comparison of addiction-risk factors among adolescents. Behaviour & Information Technology39(5), 578-593.
Joda, A. H., Saed, O., Baytamar, J. M., Zenoozian, S., & Yusefi, F. (2018). The efficacy of group acceptance and commitment therapy on reducing academic procrastination and improving difficulty in emotion regulation: A randomized clinical trial. Scientific Journal of Kurdistan University of Medical Sciences23(5), 66-78.
Kabat-Zinn, J. (2003). Mindfulness-based interventions in context: Past, present, and future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2), 144–156
Kervin, C. E., & Barrett, H. E. (2018). Emotional management over time management: Using mindfulness to address student procrastination. WLN: A Journal of Writing Center Scholarship42(9-10), 10-18.
Kim, J., Hong, H., Lee, J., & Hyun, M. H. (2017). Effects of time perspective and self-control on procrastination and Internet addiction. Journal of behavioral addictions6(2), 229-236.
Kumar, M., Bhargav, H., Kumar, A., Digambhar, V., & TL, A. M. (2021). Mindfulness-Based Interventions: Potentials for Management of Internet Gaming Disorder. international journal of yoga.14(3),244-247
Kurniasanti, K. S., Assandi, P., Ismail, R. I., Nasrun, M. W. S., & Wiguna, T. (2019). Internet addiction: a new addiction? Medical Journal of Indonesia28(1), 82-91.
Kuyken, W., Watkins, E., Holden, E., White, K., Taylor, R. S., Byford, S., ... & Dalgleish, T. (2010). How does mindfulness-based cognitive therapy work? Behaviour research and therapy, 48(11), 1105-1112.
Lan, Y., Ding, J. E., Li, W., Li, J., Zhang, Y., Liu, M., & Fu, H. (2018). A pilot study of a group mindfulness-based cognitive-behavioral intervention for smartphone addiction among university students. Journal of Behavioral Addictions7(4), 1171-1176.
Lee, S. (2019). Influences of Mindfulness on Career Exploration Behaviors: Exploration of Mediating Role of Career Worry and Procrastination. Medico Legal Update19(1), 317-322.
Li, L. I., & Mu, L. I. (2020). Effects of mindfulness training on psychological capital, depression, and procrastination of the youth demographic. Iranian journal of public health49(9), 1692.1702
Lin, M. P. (2020). Prevalence of internet addiction during the COVID-19 outbreak and its risk factors among junior high school students in Taiwan. International journal of environmental research and public health17(22), 8547.
Litvinova, A., Kokurin, A., Ekimova, V., Koteneva, A., & Pozdnyakov, V. (2020). Procrastination as a Threat to the Psychological Security of the Educational Environment. Behavioral Sciences10(1),2-10
Lu, W. H., Lee, K. H., Ko, C. H., Hsiao, R. C., Hu, H. F., & Yen, C. F. (2017). Relationship between borderline personality symptoms and Internet addiction: The mediating effects of mental health problems. Journal of behavioral addictions6(3), 434-441.
Malak, M. Z., Khalifeh, A. H., & Shuhaiber, A. H. (2017). Prevalence of Internet Addiction and associated risk factors in Jordanian school students. Computers in Human Behavior70(2), 556-563.
Murali, V., & George, S. (2007). An overview of internet addiction. Journal of Psychosom, 13(1), 24_30.
Neverkovich, S. D., Bubnova, I. S., Kosarenko, N. N., Sakhieva, R. G., Sizova, Z. M., Zakharova, V. L., & Sergeeva, M. G. (2018). Students’ internet addiction: study and prevention. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education14(4), 1483-1495.
Pan, Y. C., Chiu, Y. C., & Lin, Y. H. (2020). Systematic review and meta-analysis of epidemiology of internet addiction. Neuroscience & Biobehavioral Reviews.118(20),612-622
Panova, T., & Carbonell, X. (2018). Is smartphone addiction really an addiction? Journal of behavioral addictions7(2), 252-259.
Park, J., Yu, R., Rodriguez, F., Baker, R., Smyth, P., & Warschauer, M. (2018). Understanding Student Procrastination via Mixture Models. International Educational Data Mining Society.
Regan, T., Harris, B., Van Loon, M., Nanavaty, N., Schueler, J., Engler, S., & Fields, S. A. (2020). Does mindfulness reduce the effects of risk factors for problematic smartphone use? Comparing frequency of use versus self-reported addiction. Addictive behaviors108(10), 106435.
Segal, Z. V., Teasdale, J. D., & Williams, J. M. G. (2004). Mindfulness-Based Cognitive Therapy: Theoretical Rationale and Empirical Status.5(15);118-131
Segal, Z. V., Williams, M., & Teasdale, J. (2018). Mindfulness-based cognitive therapy for depression. Guilford Publications.
Sipe, W. E., & Eisendrath, S. J. (2012). Mindfulness-based cognitive therapy: theory and practice. The Canadian Journal of Psychiatry57(2), 63-69.
Solomon, L. J., & Rothblum, E. D. (1994). Procrastination assessment scale-students (pass). Measures for clinical practice, 446-452.
Tang, A. C. Y., & Lee, R. L. T. (2021). Effects of a group mindfulness-based cognitive programme on smartphone addictive symptoms and resilience among adolescents: study protocol of a cluster-randomized controlled trial. BMC nursing20(1), 1-13.
Tateno, M., Teo, A. R., Ukai, W., Kanazawa, J., Katsuki, R., Kubo, H., & Kato, T. A. (2019). Internet addiction, smartphone addiction, and Hikikomori trait in Japanese young adult: social isolation and social network. Frontiers in psychiatry10(1), 455-467
Throuvala, M. A., Griffiths, M. D., Rennoldson, M., & Kuss, D. J. (2019). School-based prevention for adolescent internet addiction: Prevention is the key. A systematic literature reviews. Current neuropharmacology17(6), 507-525.
Vargas, M. A. P. (2017). Academic procrastination: The case of Mexican researchers in psychology. American journal of education and learning2(2), 103-120.
Walsh, J. J., Balint, M. G., SJ, D. R. S., Fredericksen, L. K., & Madsen, S. (2009). Predicting individual differences in mindfulness: The role of trait anxiety, attachment anxiety and attentional control. Personality and Individual differences46(2), 94-99.
Williams, J. M. G., & Kuyken, W. (2012). Mindfulness-based cognitive therapy: a promising new approach to preventing depressive relapse. The British Journal of Psychiatry200(5), 359-360.
Young, K. (1996). Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. Cyber psychology Behavior, 1(3), 237_244.
Yuan-qing, H. E. (2017). Studying on the Influence of Mindfulness Group Training on College Students' Procrastination. Chinese Health Service Management, 7(10),77-89
Zacks, S., & Hen, M. (2018). Academic interventions for academic procrastination: A review of the literature. Journal of Prevention & Intervention in the Community46(2), 117-130.
Zeidi, I. M., Divsalar, S., Morshedi, H., & Alizadeh, H. (2020). The effectiveness of group cognitive-behavioral therapy on general self-efficacy, self-control, and internet addiction prevalence among medical university students. Social Health and Behavior3(3), 93-102