تبیین قدردانی بر اساس ویژگی­‌های شخصیتی با واسطه­ گری خودکارآمدی تحصیلی در دانش­ آموزان دوره متوسطه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری روان­شناسی تربیتی، بخش روان­شناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 دکتری روان­شناسی و آموزش کودکان استثنائی، گروه روان­شناسی و آموزش کودکان استثنائی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش تبیین قدردانی بر اساس ویژگی‌های شخصیتی با واسطه‌گری خودکارآمدی تحصیلی بود. روش پژوهشی مورد استفاده در پژوهش حاضر، توصیفی-همبستگی بود. جامعه‌ی آماری پژوهش حاضر را تمامی دانش‌آموزان دوره‌ی دوم متوسطه‌ی شهر یزد به تعداد 1180 نفر تشکیل دادند که در سال تحصیلی 97-1396 مشغول به تحصیل بودند. از میان جامعه‌ی آماری، بر اساس دیدگاه کلاین (2015) که تعداد نمونه را 3 تا 5 برابر تعداد گویه‌ها بیان می‌کند، 474 نفر (186 پسر و 288 دختر) به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند و مقیاس چند مؤلفه‌ای قدردانی مورگان و همکاران (2017)، فرم کوتاه پنج عامل بزرگ شخصیت خرمائی و فرمانی (1393) و پرسشنامه‌ی خودکارآمدی تحصیلی زاژاکووا و همکاران (2005) را تکمیل کردند. داده‌های پژوهش با بهره‌گیری از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری تحلیل شدند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که مدل پیشنهادی با داده‌های پژوهش برازش مناسب دارد و از بین ابعاد شخصیتی به عنوان متغیر برون‌زاد توافق‌پذیری، برون‌گرایی و گشودگی به تجربه به طور مستقیم، وظیفه‌گرایی، گشودگی به تجربه و روان‌نژندگرایی به صورت غیرمستقیم با واسطه‌گری خودکارآمدی تحصیلی قادر به پیش‌بینی قدردانی شدند. نتیجه آن که ویژگی‌های شخصیتی توافق‌پذیری، وظیفه‌گرایی، برون‌گرایی و گشودگی به تجربه، دانش‌آموزان را در برخورد با مسائل تحصیلی خودکارآمدتر می‌کند. در چنین شرایطی دانش‌آموزان در مسیر قدردان‌تر شدن پیش می‌روند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Explanation of Gratitude based on Personality Traits through the Mediation of Academic Self-Efficacy in high school students

نویسندگان [English]

  • Seyyed mahdi pour seyyed 1
  • Seyyed reza pour seyyed 2
1 PhD, Educational Psychology, Department of Educational Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shiraz University, Shiraz, Iran.
2 PhD, Psychology of Exceptional Children, Department of Exceptional Children Education, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Allameh Tabatabaee University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study was to explain gratitude by personaliy traits with the mediating of academic self-efficacy. The research method used in this study was descriptive-correlation. The statistical population of this study consisted of all 1180 high school students of Yazd city who were studying in the academic year 1396-97. From the statistical population, according to Klein's (2015) view that the number of samples is 3 to 5 times the number of items, Four hundred and seventy four students (186 males and 288 females) were selected using multistage cluster random sampling. The participants completed the Multi-component Gratitude Measure (Morgan et al, 2017), NEO Questionnaire Short Form (Khormaei & Farmani, 2015) and the Academic Self-Efficacy Inventory (Zajacova et al, 2005). The data were analyzed using the structural equation modeling approach. The results of path analysis indicated that the model had a good fitness and big five personality as exogenous variable agreeableness, extraversion and openness to experience predicted gratitude directly. In addition conscientiousness, openness to experience and neuroticism predicted gratitude indirectly by the mediation role of academic self-efficacy. As a result, personaliy traits of agreeableness, conscientiousness, extraversion and openness to experience increase academic self-efficacy. So students to face the problems have more self-efficacy. As a result they would behave more grateful.

کلیدواژه‌ها [English]

  • academic self efficacy
  • gratitude
  • high school students
  • personaliy traits

مراجع

آقابابائی، ناصر و حجت­اله فراهانی (1390). نقش رگه­ی قدردانی در پیش­بینی بهزیستی روان­شناختی و فاعلی، فصلنامه­ی روان­شناسی تحولی روان­شناسان ایرانی، 8(29)، 85-75.
خرمائی، فرهاد و اعظم فرمانی (1393). بررسی شاخص­های روان­سنجی فرم کوتاه پرسشنامه­ی پنج عامل بزرگ شخصیت، فصلنامه­ی روش­ها و مدل­های روان­شناختی، 4(16)، 39-29.
سرانچه، مسعود؛ مکتبی، غلام حسین و علی رضا حاجی یخچالی (1393). رابطه­ی علی ویژگی­های شخصیت با فرسودگی تحصیلی با میانجی­گری خودکارآمدی تحصیلی و تنیدگی تحصیلی ادراک شده در دانشجویان، نشریه­ی روش­ها و مدل­های روان­شناختی، 5(17)، 92-75.
شکری، امید؛ طولابی، سعید؛ غنایی، زیبا؛ تقوایی­نیا، علی؛ کاکابرایی، کیوان و خدیجه فولادوند (1390). مطالعه­ی روان­سنجی پرسشنامه­ی باورهای خودکارآمدی تحصیلی، مجله­ی مطالعات آموزش و یادگیری، 3(2)، 61-45.
شولتز، دوان پی و شولتز، سیدنی الن (2013). نظریه­های شخصیت، ترجمه­ی یحیی سید محمدی (1398). تهران: نشر ویرایش.
فتحی، فتانه؛ حاجی یخچالی، علی رضا و ذکراله مروتی (1393). رابطه­ی علی ویژگی­های شخصیت و باورهای هوشی با خودکارآمدی تحصیلی و عملکرد تحصیلی با میانجی­گری هدف­های پیشرفت در دانش­آموزان دختر دبیرستانی شهر خرم آباد، مجله­ی دست­آوردهای روان­شناختی، 4(1)، 78-55.
فرح بیجاری، اعظم (1391). رابطه­ی قدردانی با ویژگی­های شخصیتی و رفتارهای جامعه­گرا در دانشجویان دختر و پسر، فصلنامه­ی مطالعات روان­شناختی، 8(3)، 134-107.
Alexander, T. V., Albert, K., Jakub, M., & Gabrila, J. (2015). The Big Five and adolescent adjustment: An empirical test across six Cultures. Personality and Individual Differences, 83, 234-244.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, 191-215.
Bedel, E. F. (2016). Exploring academic motivation, academic self-efficacy and attitudes toward teaching in pre-service early childhood education teachers. Journal of Education and Training Studies, 4(1), 142-149.
Bono, G., & McCullough, M. E. (2006). Positive responses to benefit and harm: Bringing forgiveness and gratitude into cognitive psychotherapy. Journal of Cognitive Psychotherapy, 20(2), 147-158.
Di Blas, L., Grassi, M.,Carnaghi, A., Ferrante, D., Calarco, D. (2017). Within-person and between-people variability in personality dynamics: Knowledge structures, self-efficacy, pleasure appraisals, and the Big Five. Journal of Research in Personality, 70, 84-92.
Djigic, G., Stojiljkovic, S., & Doskovic, M. (2014). Basic personality dimensions and teachers self-efficacy. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 112, 593-602.
Emmons, A. R., & Crumpler, C. A. (2000). Gratitude as a human strength: Appraising the evidence. Journal of Social and Clinical Psychology, 19, 56-69.
Emmons, A. R., & McCullough, M. E. (2017). The psychology of gratitude. Oxford university press.
Emmons, A. R., & Mishra, A. (2011). Why gratitude enhances well-being: What we know, what we need to know. In K. M. Sheldon, T. B. Kashdan, M. F. Steger (Eds.), Designing positive psychology: Taking stock and moving forward (pp. 248-262). New York, NY, US: Oxford University Press.
Goldberg, L. R. (1999). A broad-bandwidth, public-domain, personality inventory measuring the lower-level facets of several Five-Factor models. In I. Mervielde, I. J. Deary, F. De Fruyt, & F. Ostendorf (Eds.). Personality Psychology in Europe (Vol. 7. Pp. 7-28). Tilburg: Tilburg University Press.
Hefferon, K., & Boniwell, I. (2011). Positive psychology: Theory, research and applications. The McGraw-Hill companies.
Jiang, H., Chen, G., & Wang, T. (2017). Relationshio between belief in a just world and Internet altruistic behavior in a sample of Chinese undergraduates: Multiple mediating roles of gratitude and self-esteem. Personality and Individual Differences, 104, 493-498.
Judge, T. A., Jackson, C. L., Shaw, J. C., Scott, B. A., & Rich, B. L. (2007). Self-efficacy and work related performance: The integral role of individual differences. Journal of Applied Psychology, 92, 107-127.
Kline, R. B. (2015). Principles and practices of structural equation modeling (4rd Eds.). New York: Guilford.
Lambert, N. M., Graham, S. M., & Fincham, F. D. (2009). A prototype analysis of gratitude: Varieties of gratitude experiences. Personality Social Psychology Bulletin, 35, 1193- 1207.
Lin, C-C. (2015a). Self-esteem mediates the relationship between dispositional gratitude and well-being. Personality and Individual Differences, 85, 145-148.
McAdams, D. P. (2015). The art and science of personality development. NewYork: Guilford.
McCrea, R. R., & Costa, P. T. (1995). Cross-sectional studies of personality in a national sample: Development and validation of survey measures. Psychology and Aging, 1, 140-143.
McCullough, M. E., Emmons, A. R., & Tsang, J. A. (2002). The grateful disposition: A conceptual and empirical topography. Journal of Personality and Social Psychology, 82(1), 112-127.
Mcilroy, D., Poole, K., Ursavas, O F., & Moriarty, A. (2015). Distal and proximal associates of academic performance at secondary level: A mediation model of personality and self-efficacy. Learning and Individual Differences, 38, 1-9.
Milstein, R. A., Celano, C. M., Beale, E. E., Beach, S. R., Suarez, L., Belcher, A. M., Januzzi, J. L., Huffman, J. C. (2016). The effect of optimism and gratitude on adherence, functioning and mental health following an acute coronary syndrome. General Hospital Psychiatry, 43, 17-22.
Morgan, B., Gulliford, L., & Kristjansson, K. (2017). A new approach to measuring moral virtues: The Multi-Component Gratitude Measure. Personality and Individual Differences, 107, 179-189.
Reckart, H., Huebner, E. S., Hills, K, J., & Valois, R. F. (2017). A preliminary study of the origins of early adolescents gratitude differences. Personality and Individual Differences, 116, 44-50.
Rey, L., & Extremera, N. (2014). Positive sychological characteristics and interpersonal forgiveness: Identifying the unique contribution of emotional intelligence abilities, Big Five traits, gratitude and optimism. . Personality and Individual Differences, 68, 199-204.
Snyder, C. R., & Lopez, S. L. (2007). Positive psychology: The scientific and peactical explorations of human strengths. Sage Publications, Thousand Oaks, New Delhi.
Werzberger, Y. D. (2017). Effects of a gratitude curriculum on materialism in jewish orthodox adolescents: A longitudinal (Doctoral dissertation, University of Hofstra, New York, United States of American).
Wood, A. M., Froh, J. J., & Geraghty, A. A. (2010). Gratitude and well-being: A review and theoreical integration. Clinical Psychology Review, 30(7), 890-905.
Wood, A. M., Joseph, S., & Maltby, J. (2009). Gratitude predicts psychological well-being above the Big Five facets. Personality and Individual Differences, 46(4), 443-447.
Zajacova, A., Lynch, S. M., & Espenshade, T. J. (2005). Self-efficacy, stress, and academic success in college. Research in Higher Education, 46(6), 677-706.
Zhang, L., Zhang, S., Yang, Y., & Li, C. (2017). Attachment orientations and dispositional gratitude: The mediating roles of perceived social support and self-esteem. Personality and Individual Differences, 114, 193-197.
Zimmerman, B. J. (2000). Self-efficacy: An essential motive to learn. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 82-91.
فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی
دوره 15، شماره 57
خرداد 1399
صفحه 84-98

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 10 تیر 1398
  • تاریخ بازنگری: 14 شهریور 1398
  • تاریخ پذیرش: 25 آذر 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار