مقایسه اثربخشی بهزیستی درمانی با درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت خواب سالمندان مرکز نگهداری روزانه سالمندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم تربیتی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

2 استادیار، گروه علوم تربیتی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

چکیده

سالمندی با بیماری، فقدان و از کار افتادگی متعددی همراه است و افراد سالمند در معرض مشکلات فراوانی قرار دارند. پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی بهزیستی درمانی با درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت خواب مرکز نگهداری روزانه سالمندان انجام شد. پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون به همراه مرحله پیگیری یک ماهه و با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری پژوهش حاضر، شامل سالمندان خانه سالمندان نشاط شهر مشهد بودند. از بین این افراد، تعداد 45 نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و به طور تصادفی در سه گروه 15 نفری قرار گرفتند. گروه‌های آزمایش تحت 8 جلسه 90 دقیقه‌ای بهزیستی درمانی یا درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد قرار گرفتند و برای گروه کنترل اقدامی صورت نگرفت. ابزار جمع‌‌آوری داده‌ها شامل پرسشنامه‌ی کیفیت خواب پیترزبورگ بود. برای تحلیل داده‌های پژوهش از نرم افزارSPSS نسخه 22 و تحلیل واریانس آمیخته همراه با اندازه‌گیری مکرر در سطح0/05 استفاده شد. نتایج نشان‌دهنده این بود که بهزیستی درمانی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهبود کیفیت خواب سالمندان در مرحله پس آزمون و پیگیری اثر معنادار داشته‌اند (0/001>P). اما تفاوت معناداری بین اثربخشی دو گروه وجود نداشته است (0/05<P). طبق نتایج، می‌توان از بهزیستی درمانی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در جهت بهبود کیفیت خواب در سالمندان استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of the Effectiveness of Well-Being Therapy with Acceptance and Commitment Therapy on the Quality of Sleep in the Elderly

نویسندگان [English]

  • Narges Hossein Nazari 1
  • Hamid Nejat 2
  • Mohamadreza Saffarian Toosi 2
1 Ph.D. Student, Department of Education Sciences, Mashhad branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Education Sciences, Mashhad branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

Aging is associated with many diseases, deficiencies and disabilities and the elderly are exposed to many problems. The aim of this study was to compare the effectiveness of well-being therapy with acceptance and commitment therapy on the quality of sleep in the day care center for the elderly. The present study was a quasi-experimental pretest-posttest with a one-month follow-up phase with a control group. The statistical population of the present study included the elderly of Neshat Nursing Home in Mashhad. Among these people, 45 people were selected by purposive sampling method and randomly divided into three groups of 15 people. The experimental groups underwent 8 sessions of 90 minutes of well-being therapy or acceptance and commitment therapy and no action was taken for the control group. Data collection tools included Pittsburgh Sleep Quality Index. SPSS software version 22 and mixed analysis of variance with repeated measures at the level of 0.05 were used to analyze the research data. The results showed that well-being therapy and acceptance and commitment therapy had a significant effect on improving the quality of sleep of the elderly in the post-test and follow-up stages (P <0.001). There was no significant difference between the effectiveness of the two groups (P <0.05). According to the results, well-being therapy and acceptance and commitment therapy can be used to improve the quality of sleep in the elderly.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Well-being therapy
  • Quality of sleep
  • Acceptance and Commitment Therapy
  • Elderly

مراجع

احدی، حسن.، رمضانی اول، مصطفی.، عسگری، پرویز و نجات، حمید. (۱۳۹۹). اثربخشی بهزیستی درمانی بر کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به افسردگی غیربالینی. فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی، ۲(۶)، ۵۴-۳۳.
پیرحیاتی، زهره.، برقی ایرانی، زیبا. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سلامت روان و عملکرد شناختی در سالمندان مبتلا به بیماری تخریب ماکولا وابسته به سن. روانشناسی پیری، 3(2)، 146-137.
پیرنیا، بیژن.، ملکی، فهیمه.، کاظمی، مهری.، و ملکان مهر، پروین. (1399). اثربخشی بهزیستی درمانی بر شاخص بهزیستی روانی، خوشبینی و امید در مردان ایرانی وابسته به مت‌آمفتامین در فاز پرهیز از مصرف: یک کارآزمایی بالینی تصادفی. مجله علوم پزشکی رازی، ۲۷ (۵)،۱۴۰-۱۳۱.
ترخان، مرتضی. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم هیجان و معناداری زندگی زنان افسرده. مطالعات روانشناختی، 13، 79-63.
پژوهشگر، مهناز.، رجایی خوی نژاد، علیرضا و بیاضی، محمدحسین. (1398). بررسی تاثیر بهزیستی درمانی بر افسردگی، خود مدیریتی وکنترل قند خون در زنان مبتلا به دیابت نوع دو. فصلنامه علمی پژوهشی پرستاری دیابت زابل، 7(4)، 943-954.
حاجت­پور، راضیه.، و هارون رشیدی، همایون. (1400). اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر باورهای غیرمنطقی و نگرش به مرگ در سالمندان. روانشناسی پیری، 7(1)، 54-43.
خزایی، امیر.، شمسی پور، حمید.، و دوازده امامی، محمد. (1397). اثربخشی بهزیستی درمانی گروهی بر رضایت زناشویی و بهزیستی روان شناختی زنان خانه دار. روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 5(5)، 52-43.
خزائی، حبیب اله.، زکی­یی، علی. (۱۳۹۸). اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر مشکلات تنظیم هیجان و کیفیت خواب در بیماران مبتلا به بی خوابی مزمن. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ۲۹(۱۷۸)، ۶۳-۵۱.
رمضانی اول، مصطفی.، احدی، حسن.، عسکری، پرویز و نجات، حمید. (1399). اثربخشی بهزیستی درمانگری بر احساس تنهایی و تنظیم شناختی هیجان سالمندان مبتلا به افسردگی غیربالینی. مجله علوم روانشناختی، 19، 519-511.
سرابندی، حسن.، توزنده جانی، حسن.، و نجات، حمید. (1399). تأثیر روش بهزیستی درمانی بر نشانگان بالینی بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی. مجله دانشکده علوم پزشکی نیشابور، 26، 135-127.
طرقی، حسین هادی.، و مسعودی، شاهد. (1399). اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهبود کیفیت خواب سالمندان دارای درد مزمن. مجله دانشکده پزشکی، 63(3)، 2301-2295.
عباسی، مرضیه.، خزان، کبری.، پیرانی، ذبیح اله.، و قاسمی جوبنه، رضا. (1395). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کارکردهای شناختی- هیجانی جانبازان. فصلنامه طب جانباز، 8(4)، 57-45.
فاوا.، ج. (1398). بهزیستی درمانی: پروتکل درمان و کاربست‌های بالینی (ترجمه ح. نجات). مشهد: فراانگیزش. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2016).
قدیمی، مرجان.، میرزائیان، بهرام.، و شهیدی، مریم. (1400). اثربخشی بهزیستی درمانی بر استرس ناباروری و نشخوارذهنی در زنان نابارور. مجله سلامت اجتماعی، 8(4)، 114-103.
گلستانی فر، سروش.، و دشت‌بزرگی، زهرا. (1400). مقایسه اثربخشی درمان پذیرش و تعهد و بهزیستی درمانی بر امید به زندگی و سلامت روان‌شناختی در بیماران افسرده غیربستری سالمند. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، ۲۰(۳)، ۳۱۲-۲۹۷.
متقی، رضا.، علیرضا، ماردپور و شیرعلی، خرامین. (1401). مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و آموزش بهداشت خواب برکیفیت خواب و شاخص‌های فیزیولوژی در سالمندان. سالمند: مجله سالمندی ایران، 17 (2)، 12-1.
هاشمی، زهره.، افشاری، علی.، و عینی، ساناز. (1399). اثربخشی آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد بر ارتقاء سلامت روان و کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به سرطان. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، 8(2)، 171-160.
A-tjak, J. G., Davis, M. L., Morina, N., Powers, M. B., Smits, J. A., & Emmelkamp, P. M. (2015). A meta-analysis of the efficacy of acceptance and commitment therapy for clinically relevant mental and physical health problems. Psychotherapy and Psychosomatics, 84(1), 30-36.
Buysse, D. J., Reynolds III, C. F., Monk, T. H., Berman, S. R., & Kupfer, D. J. (1989). The Pittsburgh Sleep Quality Index: a new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry research, 28(2), 193-213.
Coto-Lesmes, R., Fernández-Rodríguez, C., & González-Fernández, S. (2020). Acceptance and Commitment Therapy in group format for anxiety and depression. A systematic review. Journal of Affective Disorders, 263(12), 107-120.
Crivello, A., Barsocchi, P., Girolami, M., & Palumbo, F. (2019). The meaning of sleep quality: a survey of available technologies. IEEE Access, 7(2), 167374-167390.
Daly-Eichenhardt, A., Scott, W., Howard-Jones, M., Nicolaou, T., & McCracken, L. M. (2016). Changes in sleep problems and psychological flexibility following interdisciplinary acceptance and commitment therapy for chronic pain: an observational cohort study. Frontiers in psychology, 7(1), 1326.
Fava, G. A., & Ruini, C. (2003). Development and characteristics of a well-being enhancing psychotherapeutic strategy: Well-being therapy. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry, 34(1), 45-63.
Fava, G. A., Ruini, C., Rafanelli, C., Finos, L., Salmaso, L., Mangelli, L., & Sirigatti, S. (2005). Well-being therapy of generalized anxiety disorder. Psychotherapy and psychosomatics, 74(1), 26-30.
Fava, G. A., Cosci, F., Guidi, J., & Tomba, E. (2017). Well‐being therapy in depression: New insights into the role of psychological well‐being in the clinical process. Depression and anxiety, 34(9), 801-808.
Feros, D. L., Lane, L., Ciarrochi, J., & Blackledge, J. T. (2013). Acceptance and Commitment Therapy (ACT) for improving the lives of cancer patients: a preliminary study. Psycho‐oncology, 22(2), 459-464.
Gao, C., Chapagain, N. Y., & Scullin, M. K. (2019). Sleep duration and sleep quality in caregivers of patients with dementia: A systematic review and meta-analysis. JAMA network open, 2(8), e199891-e199891.
Giacalone, D., Wendin, K., Kremer, S., & Risvik, E. (2016). Health and quality of life in an aging population–Food and beyond. Food quality and preference, 47(10), 166-170.
Guidi, J., & Fava, G. A. (2021). Conceptual and clinical innovations of Well-being Therapy. International Journal of Cognitive Therapy, 14(1), 196-208.
Guidi, J., Rafanelli, C., & Fava, G. A. (2018). The clinical role of well-being therapy. Nordic journal of psychiatry, 72(6), 447-453.
Gupta, L., Morgan, K., & Gilchrist, S. (2017). Does elite sport degrade sleep quality? A systematic review. Sports Medicine, 47(7), 1317-1333.
Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2011). Acceptance and commitment therapy: The process and practice of mindful change. Guilford Press.
Liu, Y. J., Shen, X. B., Yu, N., Shang, X. J., Gu, Y. Q., Zuo, L. D., ... & Zhou, Y. Z. (2021). Prevalence of late-onset hypogonadism among middle-aged and elderly males in China: results from a national survey. Asian Journal of Andrology, 23(2), 170.
Machin, D., Campbell, M. J., Tan, S. B., & Tan, S. H. (2011). Sample size tables for clinical studies. John Wiley & Sons.
Oosterloo, B. C., Croll, P. H., Baatenburg de Jong, R. J., Ikram, M. K., & Goedegebure, A. (2021). Prevalence of tinnitus in an aging population and its relation to age and hearing loss. Otolaryngology–Head and Neck Surgery, 164(4), 859-868.
Öst, L. G. (2014). The efficacy of acceptance and commitment therapy: an updated systematic review and meta-analysis. Behaviour research and therapy, 61(3), 105-121.
Sella, E., Miola, L., Toffalini, E., & Borella, E. (2021). The relationship between sleep quality and quality of life in aging: a systematic review and meta-analysis. Health Psychology Review, 12(2) 1-23.
Tel, H. (2013). Sleep quality and quality of life among the elderly people. Neurology, psychiatry and brain research, 19(1), 48-52.
Twohig, M. P., & Levin, M. E. (2017). Acceptance and commitment therapy as a treatment for anxiety and depression: A review. Psychiatric clinics, 40(4), 751-770.
Wetherell, J. L., Afari, N., Rutledge, T., Sorrell, J. T., Stoddard, J. A., Petkus, A. J., ... & Atkinson, J. H. (2011). A randomized, controlled trial of acceptance and commitment therapy and cognitive-behavioral therapy for chronic pain. Pain, 152(9), 2098-2107.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 16 مرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 13 مهر 1401
  • تاریخ پذیرش: 29 مهر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار