بررسی و مقایسه اثر بخشی بسته توانبخشی شناختی پریسا و پارس در بهبود حافظه فعال و نگهداری توجه در کودکان دارای اختلال نقص توجه/بیش فعالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه روان شناسی عمومی - استثنایی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تعیین و مقایسه اثر بخشی بسته های توانبخشی شناختی پریسا و پارس در بهبود حافظه فعال و نگهداری توجه کودکان دارای اختلال نقص توجه/بیش فعالی بود. پژوهش در قالب طرح نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون انجام گرفت. تعداد 33 دانش آموز 9 تا 12 ساله سوم تا پنجم ابتدایی مبتلا به اختلال نقص توجه /بیش فعالی به روش هدفمند انتخاب و در سه گروه همتا جایگزین شدند. در گروه آزمایش 1 با بسته توانبخشی شناختی پریسا و در گروه آزمایش 2 با بسته توانبخشی شناختی پارس مداخلات توانبخشی در 14 جلسه 45 دقیقه ای انجام شد. گروه کنترل هیچ مداخله ای را دریافت ننمود. پس از 45 روز آزمون پی گیری انجام شد. برای اندازه گیری متغیرها از آزمون ان بک و آزمون عملکرد پیوسته استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل کواریانس چند متغیره و آزمون تعقیبی بونفرونی نشان داد که هر دو بسته توانبخشی شناختی پریسا و پارس در بهبود حافظه فعال و نگهداری توجه تاثیر دارند. همچنین داده ها نشان می دهد هر دو بسته توانبخشی تاثیر یکسانی بر مولفه های حافظه فعال و نگهداری توجه دارند ولی بسته توانبخشی شناختی پریسا بر مولفه زمان واکنش متغیر حافظه فعال در دراز مدت اثربخش بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation and Comparison of the Effectiveness of PARISA and PARS Cognitive Rehabilitation Package in Improving Working Memory and Attention Retention Children with Attention Deficit/hyperactivity Disorder

نویسندگان [English]

  • Rasoul Esmaeili 1
  • Mahnaz Estaki 2
  • Mansure Shahriari Ahmadi 2
1 PhD Student, Department of Psychology and Exceptional Children, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of General Psychology and Exceptional Children, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The goal of this research was to determine and compare the effectiveness of PARISA and PARS cognitive rehabilitation packages in improving working memory and attention retention in children with attention deficit / hyperactivity disorder. The research was conducted in the form of a Semi-experimental design with pre-test and post-test. A total of 33 students aged 9 to 12 years, third to fifth grade, with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder, were selected by the targeted sampling Method and placed in three peer groups. Rehabilitation interventions were performed in 14 sessions of 45 minutes, with PARISA in group 1 and PARS cognitive rehabilitation package on group2.The control group did not receive any intervention. After 45 days, follow-up test was performed. N back test and continuous performance test were used to measure the variables. Data analysis with multivariate analysis of Covariance and Bonferoni post hoc test showed that both PARISA and PARS cognitive rehabilitation packages were effective in improving working memory and attention retention. The data also showed that both rehabilitation packages have the same effect on the components of working memory and attention retention. But, PARISA rehabilitation package has been effective on the working memory response time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attention Deficit / Hyperactivity Disorder
  • Attention Retention
  • Active Memory
  • Cognitive Rehabilitation

مراجع

اخلاقی جامی، ل؛ حسنی ابهریان، پ؛ احدی، حسن؛ کاکاوند، علیرضا. (1399). بررسی اثربخشی درمان توا نبخشی شناختی در کنترل استرس و اضطراب دانش آموزان دختر دوره دوم دبیرستان. مجله تازه های علوم شناختی، 22(2)، 111-119.
انجمن روان پزشکی آمریکا. (2013). راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی ویرایش پنجDSM-5. ترجمه فرزین رضایی و همکاران (1393)، تهران: کتاب ارجمند.
بهروزسرچشمه، سعیده؛ عاشوری، محمد؛ انصاری شهیدی، مجتبی. (1396). اثربخشی آموزش شناختی بر میزان توجه و حافظه فعال کودکان با اختلال کم توجهی بیش فعالی. فصلنامه توانمندسازی کودکان استثنایی، 8(21)، 6-15.
بوستانی کاشانی، امیرعباس؛ شفیع آبادی، عبداله؛ خبازی راوندی، محمد رضا. (1394). اثر بخشی درمان شناختی رفتاری والد محور بر نشانه های اختلال نارسایی توجه– بیش فعالی کودکان پسر. فصلنامه افراد استثنایی، 19(5)، 59-82.
بیرامی، منصور؛ هاشمی، تورج؛ خانجانی، زینب؛ نعمتی، فاطمه؛ رسول زاده، حمیده. (1400). اثربخشی توانبخشی شناختی مبتنی بر کنترل حرکتی بر ارتقاء کارکردهای اجرایی در دانش آموزان مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی. فصلنامه پژوهشهای نوین روان شناختی، 61(16)، 2- 18.
رمضان نیا، زهرا؛ نجاتی، وحید. (1396). اثربخشی توانبخشی-شناختی بسته پارس بر کنترل مهاری و تصمیم گیری پرخطر کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه - بیش فعالی. فصلنامه علمی پژوهشی طب توانبخشی،6(4)، 219-230.
جلیلی، فاطمه؛ نجاتی، وحید؛ احدی، حسن؛ کتان فروش، سیدعلی. (1398). اثربخشی توانبخشی شناختی رایانه ای مبتنی بر حرکت در بهبود حافظه فعال کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی. مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاداسلامی، 2(29)، 171- 180.
حسنی، جعفر؛ هادیان فر، حبیب. (1386). ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﮕﻬﺪﺍﺷﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺍﺳﮑﻴﺰﻭﻓﺮﻧﻲ، ﺍﻓﺴﺮﺩﮔﻲ ﺍﺳﺎﺳﻲ، ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﻬﻨﺠﺎﺭ. مجله روان شناسی و علوم تربیتی، 37(1)، 159-184.
عافی، الهه؛ استکی، مهناز؛ مداحی، محمد ابراهیم؛ حسنی، فریبا. (1399). مقایسه اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی و کاربرد نوروفیدبک بر کارکردهای اجرایی(حافظه فعال و توانایی برنامه ریزی) در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی. مجله مطالعات ناتوانی، 21(10)، 1- 9.
عیسی نژادی بوشهری، سولماز؛ داداش پور آهنگر، مهری؛ سلم آبادی، حسین؛ عاشوری، جمال؛ دشت بزرگی، زهرا. (1395). تاثیر بازیهای رایانه ای بر توجه پایدار و حافظه فعال دانش آموزان پسر ابتدایی مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 5(59)، 309-319.
عیوضی، سیما؛ یزدانبخش، کامران؛ مرادی، آسیه. (1398). اثر بخشی توانبخشی شناختی بر بهبود حافظه فعال در کودکان مبتلا به نارسایی توجه/ بیش فعالی. فصلنامه علمی - پژوهشی عصب روان شناسی، 16(1)، 121-134.
کامکاری، کامبیز. (1390). راهنمای کاربردی نسخه نوین هوش آزمای تهران استنفورد بینه. تهران: مدارس کارآمد.
کسائیان، کوثر؛ کیامنش، علیرضا؛ بهرامی، هادی. (1393). ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد حافظه فعال و نگهداری توجه داﻧﺶ آموزان با و بدون اختلال یادگیری. مجله ناتوانیهای یادگیری، 4(3)، 112-123.
ناجیان، عسل؛ نجاتی، وحید. (1396). تاثیر توانبخشی شناختی مبتنی بر حرکت بر بهبود توجه پایدار و انعطاف پذیری شناختی کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی. فصلنامه علمی – پژوهشی طب توانبخشی، 6(4)، 1-12.
نجاتی، وحید. (1396). برنامه توانبخشی و تقویت توجه پارس. تهران: رشد فرهنگ.
نجاتی، وحید. (1397). دستنامه جامع توانبخشی شناختی در اختلالات تحولی. تهران: رشد فرهنگ.
ریمانی، محمد؛ سلیمانی، اسماعیل؛ تبریزچی، نرگس. (1394). بررسی تاثیر توانبخشی شناختی بر بهبود نگهداری توجه و پیشرفت تحصیلی ریاضی دانش آموزان دارای اختلال کم توجهی/ بیش فعالی. مجله روان شناسی مدرسه، 2(4)، 118- 134.
نریمانی، محمد؛ سلیمانی، اسماعیل؛ زاهد بابلان، عادل. (1392). مقایسه اثر بخشی آموزش کنشهای اجرایی و بازی درمانی در بهبود حافظه کاری، نگهداری توجه و پیشرفت تحصیلی دانش اموزان مبتلا به نارسایی در حساب. مجله روان شناسی بالینی، 4(20)، 1-16.
Adams, E.J., Nguyen, A.T., Cowan, N. (2018). Theories of Working Memory: Differences in Definition, Degree of Modularity, Role of Attention, and Purpose. Lang Speech Hear Serv Sch, 49(3), 340–355.
 Allowaya, T.P., Bibileb, V., Lau, G. (2013). Computerized working memory training: Can it lead to gains incognitive skills in students? Computers in Human Behavior, 29, 632–638.
Bon, L., Franck, N. (2018). The impact of cognitive remediation on cerebral activity in schizophrenia: Systematic review of the literature. original research, 8(3), 1-10.
Caixeta, L., Caixeta, V.M. (2019). Therapeutic synergism how can psychopharmacology improve cognitive rehabilitation? Dement.neuropsychol. 13(4), 422-426.
Christiansen, L., Beck, M.M., Bilenberg, N., Wienecke, J., Astrup, A., Lundbye-Jensen, J.  (2019). Effects of Exercise on Cognitive Performance in Children and Adolescents with ADHD: Potential Mechanisms and Evidence-based Recommendations. Journal of Clinical Medicine, 8(6), 841.
Christophel, T.B., Klink, P.C., Spitzer, B, Roelfsema, P.R, Haynes, J.D. (2017). The Distributed Nature of Working Memory. Trends in Cognitive Sciences, 21(2), 111-124.
Eslami Nosratabadi, M., Namazi zadeh, M., Aslankhani, M.A. (2020). Effect of Attention Games and Cognitive Rehabilitation on Attention and Cognitive Functions of Children with ADHD. Journal Rehab Med, 9(1), 201-208.
Galetto, V., Sacco, K. (2017). Neuroplastic Changes Induced by Cognitive Rehabilitation in Traumatic Brain Injury: A Review. Neurorehabilitation and Neural Repair, 31(9), 800–813.
Geffen, J., Forster, K. (2018).  Treatment of adult ADHD: a clinical perspective. Therapeutic Advances in Psychopharmacology, 8(1), 25-32.
Ghodrati, S., Askari Nejad, M.S., Maryam Sharifian, M., Nejati, V. (2019). Inhibitory control training in preschool children with typical development: an RCT study. Early Child Development and Care,191(13),292-301
 Hahn-Markowitz, J., Manor, I., Maeir, A. (2011). Effectiveness of Cognitive–Functional (Cog–Fun) Intervention with Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder: A Pilot Study. American Journal of Occupational Therapy, 65, 384-392.
Huang-Pollock, C.H., Ratcliff, R., McKoon, G. (2020). A Diffusion Model Analysis of Sustained Attention in Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder. American Psychological Association, 34(6), 641–653.
Holmes, j., Gathercole, S.E., Place, M., Dunning, D.L., Hilton, K.A., Elliott, j.G. (2009). Working Memory Deficits can be Overcome: Impacts of Training and Medication on Working Memory in Children with ADHD. Applied Cognitive Psychology, 24(6), 827- 836.
Keshavan, M.S., Vinogradov, S., Rumsey, J., Sherrill, J., Wagner, A. (2014). Cognitive Training in Mental Disorders: Update and Future Directions. American Journal of Psychiatry, 171,510-522.
Kofler, M.J., Sarver, D.E., Harmon, S.L., Moltisanti, A., Aduen, P.A., Soto, E.F., Ferretti, N. (2018). Working Memory and Organizational Skills Problems in ADHD. Journal Child Psychol Psychiatry, 59(1), 57–67.
Lange-Malecki, B., Treue, S, Rothenberger, A, Albrecht, B. (2018). Cognitive Control Over Visual Motion Processing – Are Children with ADHD Especially Compromised? A Pilot Study of Flanker Task Event-Related Potentials. Front. Hum.Neurosci, 12.
Lieto, M.C.D., Pecini, C., Castro, E., Inguaggiato, E., Cecchi, F., Dario, P., Cioni, G., Sgandurra, G. (2020). Empowering Executive Functions in 5- and 6-Year-Old Typically Developing Children through Educational Robotics an RCT Study, Front Psychol, 05 February 2020.
Martinez-Morga, M., Quesada-Rico, M.P., Bueno, C., Martinez, S. (2018). [Neurobiological bases of autistic spectrum disorder and attention deficit hyperactivity disorder. neural differentiation and synaptogenesis]. Revista de Neurologia, 66(S01), 97-102.
Mayer, R.E. (2019). Computer Games in Education. The Annual Review of Psychology is online atpsych. Annual Review of Psychology, 70, 531-549.
Miller, E.K., Lundqvist, M., Bastos, A.M. (2018). Working Memory 0/2. Neuron, 100(2), 463-475.
Musazadeh moghaddam, H., Arjmandnia, A.A., Afrooz, G.A., Ghobari Bonab, B. (2019). Prespective memory based cognitive Rehabilitation: Active attention and memory in children with hyperactivity disorder. Archives of rehabilitation, 20(2), 174-189. [In Persian].
Orban, S.A., Rapport, M.D., Friedman, L.M., Kofler, M.J. (2014). Executive Function /Cognitive Training for Children with ADHD: Do Results Warrant the Hype and Cost? The ADHD Report, 22(8), 8-14.
Ross, P., Randolph, J. (2014). Differences between Students with and Without ADHD on Task Vigilance under Conditions of Distraction. Journal of Educational Research and Practice, 4(1), 1–10.
Silva, S.D., Dayarathna, S, Ariyarathne, G, Meedeniya, D. (2019). A Survey of Attention Deficit Hyperactivity Disorder Identification Using Psychophysiological Data. International Journal of Online and Biomedical Engineering, 15, (13).
Tajik-Parvinchi, D., Bahons. L.W., Schachar.R. (2014). Cognitive Rehabilitation for Attention Deficit/ Hyperactivity Disorder (ADHD): Promises and Problems. Journal Can Acad Child Adolesc Psychiatry, 23(3), 207–217.
Tamma, L., Epsteina, J.N., Peugha, J.L., Nakonezny, P.A., Hughes, C.W. (2013). Preliminary data suggesting the efficacy of attention training for school-aged children with ADHD. Developmental Cognitive Neuroscience, 4, 16-28.
Torgalsboeen, B.R., Zeiner p., oeie, M.G. (2019). Pre-attention and Working Memory in ADHD: A 25-Year Follow-Up Study. Journal of Attention Disorders, 25(7), 895-905.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 اسفند 1400
  • تاریخ بازنگری: 31 فروردین 1401
  • تاریخ پذیرش: 12 اردیبهشت 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار