اثربخشی آموزش گروهی والدین مبتنی بر رویکرد خانواده درمانی ستیر بر سازگاری و اعتیاد به اینترنت در نوجوانان دختر شهر تبریز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری روانشناسی، استادیار گروه روانشناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش گروهی والدین مبتنی بر رویکرد خانواده درمانی ستیر بر سازگاری و اعتیاد به اینترنت نوجوانان دختر شهر تبریز بود. این پژوهش، نیمه آزمایشی بود و در قالب طرح پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری با گروه گواه اجرا شد. جامعه آماری شامل تمامی دانشآموزان دختر مقطع متوسطه معتاد به اینترنت شهر تبریز در سال تحصیلی 97-1396 و
والدین آنها بود. نمونه پژوهش شامل 30 نفر از این دانشآموزان به همراه والدین آنها بود که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و پس از همتاسازی به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. هر دو گروه قبل و بعد از مداخله و ۲ ماه بعد از مداخله به پرسشنامه های اعتیاد به اینترنت یانگ(1996 )و سازگاری نوجوانان سینها وسینگ (1993 )پاسخ دادند. گروه آزمایش ۸
جلسه 120دقیقه ای خانوادهدرمانی گروهی دریافت کردند و گروه گواه در فهرست انتظار بود و مداخلهای دریافت نکرد. دادهها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره (مانکووا)مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش والدین با رویکرد خانواده درمانی ستیر به طور معنی داری موجب بهبود سازگاری و اعتیاد به اینترنت در بین نوجوانان گروه آزمایش در
مقایسه با گروه گواه در مرحله پس آزمون و پیگیری دو ماهه شده است (P<0/001)بنابراین، پیشنهاد میشود مشاوران و درمانگران برای بهبود سازگاری و اعتیاد به اینترنت نوجوانان از روش خانواده درمانی مبتنی بر رویکرد ستیر استفاده نمایند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Parental Group Training Based on Satir’s Family Therapy Approach on Adjustment and Iternet Addiction in Female Adolescents of Tabriz

نویسنده [English]

  • Fatemeh Neamati Sogoli Tapeh
Ph.D, Psychology, Assistant Professor, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Tabriz
ابراهیمی، مرتضی؛ کرمی، جهانگیر؛ برازنده چقائی، سمیه و محمدجواد بگیان کوله مرز (1394). مداخلهای در سازگاری اجتماعی و کاهش رفتارهای تکانشی دانشآموزان پسر مبتلا به ناتوانیهای یادگیری ریاضی: اثربخشی و کارآمدی آموزش والدین با رویکرد آدلری، مجله ناتوانی های یادگیری، 5(1)، 7-31.
اسدی، مسعود؛ نظری، علی محمد و باقر ثنایی (1388). بررسی تأثیر خانواده درمانی کوتاه مدت بر الگوهای ارتباطی زوجین، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش در سلامت روانشناختی، 3(1)، 65-76.
Anderson, C.A. & Bushman , B.J . (2001). Effects of violent video game on aggressive behavior, aggressive cognition, aggressive effect, psycological arousal and prosocial behavior, Psychological Science, 12, 313- 318.
Bernardi, S. & Pallanti, S. (2009). Internet addiction: A descriptive clinical study focusing on comorbidities and dissociative symptoms, Comprehensive Psychiatry, 50(6), 500-506.
Brown, L.B., Manning, W.D. (2009). Family boundary ambiguity and the measurement of family structure: the significance of cohabitation, Demoghraphy, 46(1), 85-101.
Chien, W.T., Chan, S.W.C. (2013). The effectiveness of mutual support group intervention for Chinese families of people with schizophrenia: A randomized controlled trial with 24-month follow-up, International Journal of Nursing Studies, 50, 1326-1340.
Garber, J., Keily, M.K., & Martin, N.C. (2002). Development of adolescence depressive symptoms: predictors of change, Journal of counseling and clinical psychology, 70, 79-95.
Grunebaum, M.F., Galfalvy, H.C., Mortenson, L.Y., Burke, A.K., Oquendo, M.A., & Mann, J.J. (2010). Attachment and social adjustment: Relationships to suicide attempt and major depressive episode in a prospective study, Journal of Affective Disorders, 123(1&3), 123-130.
Gunuc, S., & Dogan, A. (2013). The relationship between Turkish adolescents’ Internet addiction, their perceived social support and family activities, Computer in Human Behavior, 29, 2197-2207.
Huang, X., Zhang, H., Li, M., Wang, J., Zhang, Y., Tao, R. (2009). Mental health, personality, and parental rearing style of adolescents with Internet addiction disorder, Cyber Psychology, Behavior, and Social Networking, 13(4): 401-406.
Lengua, L.J., Honorado, E., & Bush, N.R. (2007). Contextual risk and parenting as predictors of effortful control and social competence in preschool children. Elsevier, 18(4), 40-55.
Li, W., Garland, E.L., Howard, M. (2014). Family factors in Internet addiction among Chinese youth: a review of English- and Chinese-language studies, Computer in Human Behavior, 31, 393-411.
Li, S.M., Chung, T.M. (2006). Internet Function and Internet Addictive Behavior, Computers in Human Behavior, 22(6), 1067-1071.
Liu, Q.X., Fang, X.Y., Yan, N., Zhou, Z.K., Yuan, X.J., Lan, J., & et al. (2015). Multi-family group therapy for adolescent Internet addiction: Exploring the underlying mechanisms, Addictive Behaviors, 42, 1-8.
Ko, C.H., Yen, J.Y., Liu, S.C., Huang, C.F., Yen, C.F. (2009). The associations between aggressive behaviors and Internet addiction and online activities in adolescents, Journal of Adolescent Health, 44(6), 598-605.
Kratochwill, T.R., McDonald, L., Levin, J.R., Scalia, P.A., & Coover, G. (2009). Families and schools together: An experimental study of multi-family support groups for children at risk, Journal of School Psychology, 47(4), 245-265.
Nirmala, M.C.H. (2008). The family and drug addiction, Ministry of social justice and improvement.
Park SK, Kim JY, Cho CB. Prevalence of Internet addiction and correlations with family factors among South Korean adolescents, Adolescence, 43, 895-909.
Pettus, K.R. (2006). The relationship of parental monitoring to community college student adjustment and achievement: Differences by gender, ethnicity, parental education level, and student residence, Unpublished Ph.D. Thesis, Carolina University.
Polat, F. (2003). Factors affecting psycho-social adjustment of deaf students, Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 8(3), 325-339. Şenormancı, Ö., Şenormanci, G., Güçlü, O., & Konkan, R. (2014). Attachment style and family functioning in patients with Internet addiction, General Hospital Psychiatry, 36, 203-207.
Yang, X., Zhu, L., Chen, Q., Song, P., & Wang Z. (2016). Parent marital conflict and Internet addiction among Chinese college students: The mediating role of father-child, mother-child, and peer attachment, Journal of Computers in Human Behavior, 59, 221-229.
Yen, J.Y., Yen, C.F., Chen, C.C., Chen, S., & Ko, C. (2007). Family factors of internet addiction and substance use experience in Taiwanese adolescents, Cyber Psychology & Behavior, 10(3): 323-329.
Young, K. (1996). Addictive of the internet: A case that breaks the stereotype. Psychological Reports, Psychology of Computer Use, 79, 889-902.
Zhong, X., Zu, S., Sha, S., Tao, R., Zhao, C., & Yang, F. (2011). The effect of a family-basedintervention model on internet-addicted Chinese adolescents, Social Behavior and Personality, 39(8), 1021-1034.
Zubrick, S.R., Ward, K.A., Silburn, S.R., Lawrence, D., Williams, A.A., Blair, E, & et al. (2005). Prevention of child behavior problems through universal implementation of a group behavioral family intervention, Prevention Science, 6(4): 287-303.
بنکداری، نسرین (1384). بررسی رابطه هوش هیجانی والدین با سازگاری اجتماعی فرزندان پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، تهران.
پورافکاری، نصرالله (1391). فرهنگ جامع روانشناسی- روانپزشکی: انگلیسی- فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.
چهاردولی، مجتبی؛ رجبی، غلامرضا و یوسفعلی عطاری (1386). بررسی رابطه عملکرد خانواده و جو روانی-اجتماعی کلاس با ناسازگاری دانش‌آموزان دبیرستانی شهرستان ملایر، مجله علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران، 14(1و2)، 113-128.
حجازی، سارا (1385). بررسی اثربخشی آموزش گروهی حل مسأله بر میزان سازگاری اجتماعی زنان مبتلا به اختلال خلقی دوقطبی، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان.
حسینیان، سیمین؛ بهرنگی، محمدرضا؛ قاسمزاده، سوگند و طیبه تازیکی (1395). اثربخشی آموزش مهارت های ارتباطی به مادران بر سازگاری اجتماعی، پرخاشگری و پیشرفت تحصیلی فرزندانشان، فصلنامه اندیشه های نوین تربیتی، 12(1)، 9-25.
دهقان، مجتبی و علی رسولی (1394). نقش تعارض والد-فرزند و سبک‌های اسنادی در پیشبینی سازگاری اجتماعی دختران نوجوان، فصلنامه نسیم تندرستی، 4(3)، 21-27.
رحیم نیا، محسن و رسولیان، مریم (1385). مقایسه مکانیزم‌های سازگاری نوجوانان کانون اصلاح و تربیت و نوجوانان دبیرستانی، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 12(1)، 29-35.
رشیدی‌نژاد، حدیث؛ تبریزی، مصطفی و عبدالله شفیع‌آبادی (1391). اثربخشی آموزش گروهی والدین با رویکرد خانواد درمانی ستیر بر جو عاطفی خانواده، مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 13(3)، 3-11.
زندی پیام، آرش؛ داودی، ایران و مهناز مهرابیزاده (1395). رابطه اجتناب تجربه‌ای، جو عاطفی خانواده و خودکنترلی با اعتیاد به بازی‌های آنلاین در دانشجویان دانشگاه شهیدچمران، مجله آموزش و سلامت جامعه، 3(1)، 28-35.
ستیر، ویرجینیا (1393). آدم سازی در روانشناسی خانواده، ترجمه بهروز بیرشک، انتشارات رشد.
عبداللهی، راشن؛ اخلاقی یزدی‌نژاد، فاطمه و مژگان بنی‌اسدی موسی‌آبادی (1395). رابطه کار با بازی‌های رایانهای و سازگاری (آموزشی، عاطفی و اجتماعی) در نوجوانان، فصلنامه علوم خبری، 20، 121-144.
عبدی، هدی و سوران درخشانی (1395). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده، اعتیاد به اینترنت و سازگاری تحصیلی دانشآموزان دبیرستانی شهر اهواز، فصلنامه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 7(2)، 39-57.
علوی، سیدسلمان؛ جنتی فرد، فرشته؛ برنامنش، علی و محمدرضا مرآثی (1388). بررسی ویژگی هایر روانسنجی پرسشنامه تشخیصی اعتیاد به اینترنت یانگ (YDQ) بر کاربران دانشجوی شهر اصفهان، خلاصه مقالات نهمین همایش سالیانه انجمن علمی روانپزشکان ایران.
غفاری، فاطمه؛ رحیمی حسن و محمدباقر ثنایی ذاکر (1388). اثربخشی خانواده درمانی سیستمی بوئن بر تمایزیافتگی و کارکرد خانواده های دارای فرزند معتاد، فصلنامه اعتیاد پژوهی، 3(12)، 19-30.
کریمی،مهدی (1392). بررسی ارتباط سلامت اجتماعی با اعتیاد به اینترنت در دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی تهران، دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در علوم انسانی.
نیکدل، فریبرز (1385). بررسی و مقایسه خودتنظیمی یادگیری و سازگاری (عاطفی، اجتماعی و آموزشی) در دانش‌آموزان کاربر اینترنت و دانش‌آموزان غیرکاربر دبیرستانهای پسرانه شهر تهران در سال تحصیلی 85-1384، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت معلم، تهران.